អង្គភាព
គាំពារសាក្សី
និងអ្នកជំនាញ
អង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ បានបង្កើតឡើង ស្ថិតនៅក្រោមផ្នែកគ្រប់គ្រងតុលាការ ដើម្បីសម្របសម្រួលដល់ការចូលបង្ហាញខ្លួនរបស់សាក្សី និងអ្នកជំនាញ ព្រមទាំងដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ។ អង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ គាំទ្រដល់សាក្សីនៅគ្រប់ដំណាក់កាលនៃដំណើរការតុលាការរួមទាំង កិច្ចស៊ើបសួរបឋម កិច្ចស៊ើបសួររបស់តុលាការ ការជំនុំជម្រះ និងបណ្ដឹងសាទុក្ខ។
អង្គភាពនេះ ទទួលខុសត្រូវលើ៖
ការធានាបាននូវបរិយាកាសប្រកបដោយសន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាព សម្រាប់សាក្សីទាំងអស់ក្នុងការចូលខ្លួនឆ្លើយតបនៅអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ
បញ្ចៀសនូវការបង្កគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរ និងការប៉ះពាល់របួសផ្លូវចិត្តឡើងវិញចំពោះសាក្សីក្នុងនាមដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីដែលជាជនរងគ្រោះផ្ទាល់ ឬប្រយោលក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្ម
ការផ្ដល់ព័ត៌មានដល់សាក្សីឱ្យបានដឹងពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួន
ការផ្ដល់នូវការគាំពារផ្លូវចិត្ត និងសេវាកម្មផ្សេងៗ
សហការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយការិយាល័យតុលាការ និង/ឬអង្គជំនុំជម្រះ ផ្នែកគ្រប់គ្រងតុលាការ ផ្នែកគាំពារជនរងគ្រោះ និង ការិយាល័យរដ្ឋបាល ដើម្បីផ្ដល់ជូននូវការគាំពារទាំង ផ្នែករដ្ឋបាល ភស្តុភារ និងប្រតិបត្តិការ ដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការបង្ហាញខ្លួនរបស់សាក្សី។
អង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ ជួយដល់ប្រភេទសាក្សីមួយចំនួនដែលផ្ដល់សក្ខីកម្ម(ផ្ដល់ចម្លើយជាសាក្សី)នៅចំពោះមុខ អ.វ.ត.ក.៖
សាក្សីពាក់ព័ន្ធអង្គហេតុ
ជាអ្នកដែលបានដឹងពីហេតុការណ៍ដែលបានកើតឡើង និងអាចផ្ដល់សក្ខីកម្មពីព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនោះបាន។ សាក្សីពាក់ព័ន្ធអង្គហេតុ អាចជាជនរងគ្រោះដែលទទួលរងទុក្ខទារុណដោយផ្ទាល់ ឬប្រយោល។
សាក្សីផ្ទៃក្នុង
ជាអ្នកដែលមានទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ជាមួយជនសង្ស័យ ជនត្រូវចោទ ឬជនជាប់ចោទ
សាក្សីជំនាញ
ជាអ្នកដែលអាចផ្ដល់សក្ខីកម្មអំពីសំណុំរឿងដែលស្ថិតក្នុងវិស័យជំនាញរបស់ខ្លួន ដូចជាអ្នកជំនាញខាងប្រវត្តិសាស្ត្រជាដើម។
សេវាគាំពារផ្សេងៗ
សាក្សីដែលធ្លាប់រងនូវអំពើឃោរឃៅ តែងតែប៉ះពាល់របួសផ្លូវចិត្តដោយសារខ្លួនធ្លាប់ជួបបទពិសោធ និងការឆ្លងកាត់នូវបទពិសោធនេះម្ដងទៀត តាមរយៈការចូលខ្លួនផ្ដល់ចម្លើយ ឬសក្ខីកម្មផ្សេងៗនៅក្នុងបរិយាកាសប្លែកមួយ ដូចជាក្នុងតុលាការជាដើម ដែលអាចក្លាយជាបទពិសោធដ៏រន្ធត់តក់ស្លុតមួយ។
ដើម្បីបញ្ចៀសហានិភ័យកុំឱ្យជនរងគ្រោះប៉ះពាល់របួសផ្លូវចិត្តជាថ្មីឡើងវិញ អង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ បានផ្ដល់នូវសេវាគាំពារមួយចំនួនដល់សាក្សីទាំងមុនពេលចូលខ្លួនឆ្លើយតប អំឡុងពេលចូលខ្លួនឆ្លើយតប និងក្រោយចូលខ្លួនឆ្លើយតបទៅនឹង ឬទំនាក់ទំនងជាមួយអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ ដូចខាងក្រោម៖
១
ជំនួយការគាំពារសាក្សី
បុគ្គលិក អ.វ.ត.ក. ដែលទទួលការបណ្ដុះបណ្ដាលដើម្បីផ្ដល់នូវការគាំពារសង្គម បានជួយគាំពារសាក្សីនៅគ្រប់ដំណាក់កាលចូលខ្លួនឆ្លើយតបនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ។ សេវាផ្សេងៗដែលជំនួយការគាំពារសាក្សីផ្ដល់ជូន មានដូចជា៖
- ការផ្ដល់ជំនួយ និងការគាំពារប្រចាំការ២៤ម៉ោងដល់សាក្សីអំឡុងពេលស្នាក់នៅក្នុងភ្នំពេញ រួមទាំងនៅទីតាំងកន្លែងស្នាក់នៅ និងនៅ អ.វ.ត.ក. ផងដែរ
- ការអមដំណើរសាក្សី ពីកន្លែងស្នាក់នៅទៅកាន់កន្លែងផ្ដល់ចម្លើយ និង/ឬនៅ អ.វ.ត.ក. ពោលគឺទាំងទៅ និងមក
- ការផ្ដល់ព័ត៌មានដល់សាក្សី អំពីសិទ្ធិ និងការទទួលបានផ្សេងៗ
- ការរៀបចំជំនួបសួរនាំពីសុខុមាលភាព មុនពេលសាក្សីត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ
- ការចុះសួរសុខទុក្ខ និងតាមដាន បន្ទាប់ពីការសម្ភាស ឬ ផ្តល់សក្ខីកម្មដើម្បីស្ទាបស្ទង់សុខមាលភាពក្រោយពីចូលខ្លួនឆ្លើយតបនៅក្នុង អ.វ.ត.ក.។
២
ការបញ្ជូនទៅជួបអង្គការចិត្តសង្គម
អន្តរវប្បធម៌ (TPO)
ការចុះ អនុស្សរណៈនៃការយោគយល់ជាផ្លូវការមួយ រវាងអង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ និងអង្គការចិត្តសង្គមអន្តរវប្បធម៌ដែលបានធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំ២០០៧ មានគោលបំណងផ្ដល់ជូននូវព័ត៌មាន និងការពិគ្រោះព្យាបាលដល់សាក្សីដែលមានរោគសញ្ញាស្ត្រេស និងប៉ះពាល់របួសផ្លូវចិត្ត ដោយសារឆ្លងកាត់របបខ្មែរក្រហម និង/ឬការចូលបង្ហាញខ្លួននៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ។ សេវាកម្មនេះ មានផ្ដល់ជូននៅអំឡុងពេលមុន និងក្រោយដំណាក់កាលទាំងអស់នៃដំណើរការតុលាការ និងគ្រប់តំបន់នៅប្រទេសកម្ពុជា។
៣
អ្នកជួយមើលថែ
ក្នុងពេលដែលសាក្សីត្រូវការអ្នកជួយមើលថែម្នាក់អមដំណើរជាមួយខ្លួន អង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវរៀបចំចាត់ចែង និងចេញថ្លៃធ្វើដំណើរ ការស្នាក់នៅ ព្រមទាំងអាហារហូបចុកសម្រាប់បុគ្គលនោះ។
៤
ការការពារ និងវិធានការការពារ
អង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ ជួយសម្របសម្រួលជាមួយគណៈកម្មការសុវត្ថិភាពនៃអង្គជំនុំជម្រះ និងអាជ្ញាធរក្នុងស្រុក ដើម្បីធានានូវសុវត្ថិភាព និងការការពារដល់សាក្សី ទាំងមុនពេលចូលបង្ហាញខ្លួន អំឡុងពេលចូលបង្ហាញខ្លួន និងក្រោយពេលចូលបង្ហាញខ្លួននៅ អ.វ.ត.ក.។
បុគ្គលិកអង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ ក៏ទទួលបានការប្រឹក្សាពីការិយាល័យតុលាការ មេធាវីការពារក្ដី និង/ឬ អង្គជំនុំជម្រះ អំពីភាពសមស្របនៃវិធានការការពារ សម្រាប់អនុវត្តយ៉ាងជាក់លាក់ចំពោះសាក្សីដែលបានរងនូវការគំរាមកំហែង។
សិទ្ធិរបស់សាក្សី
១
សិទ្ធិទទួលបានមេធាវី៖
សាក្សីអាចបដិសេធមិនឆ្លើយសំណួរណាមួយដែលនាំឱ្យដាក់ពិរុទ្ធ (ជាប់ទោស) លើខ្លួនឯង។ សិទ្ធិមិនធ្វើសក្ខីកម្មប្រឆាំងនឹងខ្លួនឯង (ការផ្ដល់ចម្លើយដែលនាំឱ្យខ្លួនជាប់ទោស) ត្រូវអនុវត្តនៅគ្រប់ដំណាក់កាលទាំងអស់នៃដំណើការនីតិវិធី និងក្រោមវិធានផ្ទៃក្នុង ២៨(៩) ហើយ អ.វ.ត.ក. ផ្ដល់មេធាវីមួយរូបទៅឱ្យគាំពារសាក្សី។ អង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ រក្សាបញ្ជីឈ្មោះមេធាវីជាតិប្រចាំការដែលសមស្របតាមលក្ខខណ្ឌតម្រូវដើម្បីធ្វើជាតំណាងផ្ដល់ប្រឹក្សាដល់សាក្សីតាមសំណើសុំ។
២
សិទ្ធិទទួលបានថ្លៃខាតបង់ការងារ និងប្រាក់ឧបត្ថម្ភថ្លៃអាហារ៖
ដើម្បីកាត់បន្ថយបន្ទុកចំណាយលើសាក្សីដែលត្រូវបានអញ្ជើញមកកាន់ អ.វ.ត.ក. អង្គភាពគាំពារសាក្សី និងអ្នកជំនាញ បានផ្ដល់ជូននូវប្រាក់ឧបត្ថម្ភថ្លៃអាហារ និងប្រាក់ថ្លៃខាតបង់ការងារ។ សិទ្ធិនេះ គឺផ្អែកលើប្រាក់ចំណូលគិតជាមធ្យម (ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប) របស់បុគ្គលម្នាក់ និងត្រូវបានកំណត់ជាសំណងទូទាត់ដ៏សមរម្យមួយចំពោះប្រាក់ឈ្នួលដែលបង់ខាត ការបាត់ចំណូលសេដ្ឋកិច្ច និងចំណាយផ្សេងៗទៀតនៅកន្លែងដែលសាក្សីរស់នៅសម្រាប់អំឡុងពេលដែលពួកគេមិននៅដោយសារត្រូវអញ្ជើញមកកាន់ អ.វ.ត.ក.។
៣
ប្រាក់ឧបត្ថម្ភបេសកកម្ម (ប្រាក់ចំណាយប្រចាំថ្ងៃ)៖
សាក្សីដែលត្រូវបានស្នើសុំឱ្យធ្វើដំណើរពីបរទេសមកដើម្បីផ្ដល់ចម្លើយ ឬសក្ខីកម្មនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ មានសិទ្ធិទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភបេសកកម្មប្រចាំថ្ងៃ ដើម្បីរ៉ាប់រងលើការចំណាយរបស់បុគ្គលនោះរួមទាំងការស្នាក់នៅ អាហារហូបចុក និងបន្ទុកចំណាយចាំបាច់ផ្សេងទៀត។
វិធានការការពារ
កន្លែងស្នាក់នៅរបស់សាក្សី
វិធានការការពារអាសយដ្ឋាន ឬកន្លែងសាក្សីស្នាក់នៅ ធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងរឹតត្បិតការបង្ហាញខ្លួនរបស់សាក្សីដើម្បីរក្សាសុវត្ថិភាពចៀសផុតពីការគំរាមកំហែងផ្សេងៗ ឬផ្ដល់នូវវិធានការឆ្លើយតបដ៏សមស្របចំពោះការគំរាមកំហែងដល់អត្តសញ្ញាណរបស់សាក្សី។ កាលណាមានជម្រើសច្រើនសម្បូរបែប និងសមស្របសម្រាប់វិធានការការពារ ជម្រើសណាដែលប៉ះពាល់ដល់សុខុមាលភាពរបស់សាក្សីទាបបំផុត នឹងត្រូវជ្រើសយកមកអនុវត្ត ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងវិធានការការពារក្នុងស្រុកផងដែរ។
ក្នុងបន្ទប់សវនាការ
អង្គជំនុំជម្រះ អាចចេញវិធានការការពារដែលត្រូវអនុវត្តក្នុងអំឡុងពេលសាក្សីផ្ដល់សក្ខីកម្ម ដើម្បីការពារអត្តសញ្ញាណ និងកន្លែងស្នាក់នៅរបស់សាក្សី។ វិធានការទាំងនោះរួមមាន៖
ការដកចេញនូវឈ្មោះ អាសយដ្ឋាន កន្លែងស្នាក់នៅ និងព័ត៌មានផ្សេងទៀតរបស់សាក្សីដែលអាចនាំឱ្យស្គាល់អត្តសញ្ញាណរបស់សាក្សីបាន (ដីការក្សាការសម្ងាត់ និងហាមបញ្ចេញជាសាធារណៈ)
ការប្រើឈ្មោះសម្ងាត់(រហស្សនាម)ជំនួសឈ្មោះពិត នៅពេលនិយាយទៅកាន់សាក្សី
ការលុបឈ្មោះសាក្សីពីសំណុំឯកសារតុលាការ និងការបិទស្លាកបោះត្រាសម្គាល់ ឬ កោសលុបព័ត៌មានពីកំណត់ហេតុសាធារណៈជាដើម។
ការបំប្លែងសំឡេងដើម និង/ឬបិទបាំងភិនភាគរបស់សាក្សីពីអេក្រង់ទូរទស្សន៍របស់តុលាការ និង/ឬដាក់អេក្រង់នៅជុំវិញសាក្សីដើម្បីកុំឱ្យសាធារណជនដែលនៅកន្លែងអង្គុយក្នុងបន្ទប់សវនាការអាចសម្គាល់សាក្សីបាន
ការរៀបចំនីតិវិធីសវនាការសម្ងាត់ ពោលគីបិទទ្វារដើម្បីរក្សាការសម្ងាត់
ក្របខណ្ឌច្បាប់
- កិច្ចព្រមព្រៀងរវាងអង្គការសហប្រជាជាតិ និង រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា
- មាត្រា១៣៖ សិទ្ធិរបស់ជនជាប់ចោទ ឬក៏មេធាវីការពារក្ដីរបស់ខ្លួន ដើម្បីពិនិត្យសាក្សីដាក់បន្ទុក
- មាត្រា១៧៖ ការធ្វើដំណើររបស់សាក្សីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងពីបរទេស
- មាត្រា២២៖ សាក្សី និងអ្នកជំនាញ
- មាត្រា២៣៖ ការការពារជនរងគ្រោះ និងសាក្សី
- ច្បាប់ អ.វ.ត.ក.
- មាត្រា២៣ថ្មី៖ ការស្ដាប់ចម្លើយសាក្សីដោយសហចៅក្រមស៊ើបសួរ
- មាត្រា៣៣ថ្មី៖ ការការពារសាក្សី និងវិធានការការពារ
- វិធានផ្ទៃក្នុង
- វិធាន ២៤៖ សាក្សី
- វិធាន ២៦៖ ការធ្វើសក្ខីកម្មរបស់សាក្សីនិងអ្នកជំនាញដោយផ្សាយបន្តផ្ទាល់តាមរយៈបច្ចេកវិទ្យាសោតទស្សន៍ឬទូរទស្សន៍
- វិធាន ២៨៖ សិទ្ធិមិនធ្វើសក្ខីកម្មប្រឆាំងនឹងខ្លួនឯងរបស់សាក្សី
- វិធាន ២៩៖ វិធានការការពារ
- វិធាន ៣១៖ អ្នកជំនាញ
- វិធាន ៣៥(១)(ឃ)៖ ការជ្រៀតជ្រែកលើសាក្សី ឬសាក្សីសំខាន់
- វិធាន ៤១៖ ដីកាបង្គាប់ឱ្យចូលខ្លួន
- វិធាន ៥៥(៥)៖ កិច្ចស៊ើបសួរដោយសហចៅក្រមស៊ើបសួរ
- វិធាន ៦០៖ ការស្តាប់ចម្លើយសាក្សី
- វិធាន ៨៤៖ ការបង្ហាញខ្លួនរបស់សាក្សី និងអ្នកជំនាញ ជាទូទៅ
- វិធាន ៨៨(២)៖ ការបង្ហាញខ្លួនចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង