Richard Beebe DUDMAN - អ.វ.ត.ក.

សាវតារ និងតួនាទី

លោក Richard Dudman គឺជាអ្នកសារព័ត៌មានម្នាក់ដែលទទួលបានពានរង្វាន់ ។ គាត់បានធ្វើដំណើរមកតំបន់ឥណ្ឌូចិន ជាច្រើនដងនៅទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ ដើម្បីយកព័ត៌មានអំពីព្រឹត្តិការណ៍នានានៅក្នុងតំបន់នេះ ។ លោក Richard Dudman បានសម្ភាស ប៉ុល ពត នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៨ ដែលនៅពេលនោះ គាត់គឺជាអ្នកសារព័ត៌មានម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកសារព័ត៌មានលោកខាងលិចចំនួនពីរនាក់គត់ ដែលបានមកធ្វើទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យ។ គាត់បានផ្តល់សក្ខីកម្មក្នុងនាមជាសាក្សីម្នាក់នៅក្នុងសវនាការសំណុំរឿង ០០២/២ ពាក់ព័ន្ធនឹងពេលវេលាដែលគាត់បានចំណាយពេលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺនៅពេលមុន នៅអំឡុងពេល និងនៅក្រោយពេលរបបខ្មែរក្រហម។ ការផ្តល់សក្ខីកម្មនេះ ផ្តោតសំខាន់លើការអង្កេតរបស់គាត់អំពី ស្ថានភាពរស់នៅនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ អំពីវោហាសាស្ត្រប្រឆាំងវៀតណាម បទសម្ភាសន៍របស់គាត់ជាមួយ ប៉ុល ពត និងការសម្លាប់អ្នកសារព័ត៌មានឈ្មោះ Malcolm Caldwell។

លោក Richard Dudman ត្រូវបានក្រុមមេធាវីការពារក្តី នួន ជា កោះហៅឱ្យមកផ្តល់សក្ខីកម្មក្នុងនាមជាសាក្សី ។ គាត់បានផ្តល់សក្ខីកម្មតាមរយៈវីដេអូអនឡាញ ពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយមានការចូលរួមអមដោយមេធាវីរបស់គាត់ ។

លោក Dudman មិនបានចងចាំរឿងលម្អិតច្រើនអំពីបទពិសោធន៍របស់គាត់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឡើយ ។ នៅក្នុងសាលក្រមរបស់ខ្លួន អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង មិនបានពឹងផ្អែកលើសក្ខីកម្មនៅក្នុងសវនារបស់គាត់ទេ ប៉ុន្តែបានរកឃើញថា គាត់បានមកទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជាប្រជាធិបេយ្យ ជាមួយលោកស្រី Elizabeth Becker និងលោក Malcolm Caldwell។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង ក៏បានរកឃើញថា លោក Caldwell ត្រូវបានគេសម្លាប់ ។ អង្គជំនុំជម្រះ ក៏បានដកស្រង់អត្ថបទរបស់គាត់ អំពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់មកកម្ពុជា ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីការភ័យខ្លាចរបស់កម្ពុជាចំពោះការឈ្លានពានរបស់វៀតណាម និង ការបង្កើតពាក្យ “អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ជាតិសាសន៍ខ្លួនឯង” ដើម្បីរៀបរាប់អំពីការសម្លាប់រង្គាលរបស់ខ្មែរក្រហម ។

អត្ថបទនានាដែលការពារខ្មែរក្រហម

នៅក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្មរបស់គាត់ លោក Richard Dudman បានពន្យល់ថា គាត់បានសរសេរអត្ថបទមួយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩០ ដោយបង្ហាញថា ការចោទប្រកាន់អំពីឧក្រិដ្ឋកម្មនានារបស់ខ្មែរក្រហម គឺផ្អែកលើភស្តុតាង ទន់ខ្សោយ ហើយបានបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចមួយរបស់គាត់នៅឆ្នាំ១៩៧៨ គាត់បានឃើញ “ប្រជាជនមានសុខភាពល្អជាទូទៅ” ។ គាត់បានបញ្ជាក់ថា “ខ្ញុំដឹងច្រើនឥឡូវនេះជាងអ្វីដែលខ្ញុំបានដឹងកាលពីមុន” ហើយបានទទួលស្គាល់ថា “ភ័ស្តុតាងភាគច្រើន បញ្ជាក់...ថា មានការសម្លាប់រង្គាលកំពុងកើតឡើង” ដោយបានបន្ថែមទៀតថា “សម្រាប់អ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលខ្ញុំបានអានចាប់តាំងពីពេលនោះ និងអ្វីគ្រប់យ៉ាង និងប្រភពដែលខ្ញុំបានប្រឹក្សា ខ្ញុំគិតថា មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ នៅក្រោមរបបប៉ុល ពត ។ ហេតុនេះ ប្រសិនបើពេលឥឡូវនេះវិញ ខ្ញុំនឹងមិនសរសេរអត្ថបទនោះទេ”។ ជាពិសេស គាត់បានផ្តល់ សក្ខីកម្មថា គាត់បានដឹងថា មនុស្សដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះខ្មាំងរបស់ខ្មែរក្រហម ត្រូវបានសម្លាប់” ។ លោក ឌុដម៉ាន ក៏បានសរសេរអត្ថបទមួយនៅក្នុងសារព័ត៌មាន St. Louis-Dispatch នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយផ្អែកលើដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់មកកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនៅឆ្នាំ១៩៧៨ ។ គាត់មិនបានប្រកែកថា គាត់មិនបានសរសេរថា ជីវភាពរស់នៅនៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម អាចបានប្រសើរឡើងទេ ប៉ុន្តែ គាត់បានអះអាងថា អ្វីដែលគាត់បានសរសេរនោះគឺគ្រាន់តែផ្អែកលើ “ភ្ញៀវម្នាក់ដែលទទួលព័ត៌មានពីគេប្រាប់” ។

ដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជា នៅឆ្នាំ១៩៧៨

នៅក្នុងអំឡុងពេលដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់មកកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៧៨ គាត់បានធ្វើដំណើរទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា ដែលគាត់បានអះអាងថា មិនបានពេញចិត្តទេ ។ មេធាវីការពារក្តី បានចោទសួរគាត់អំពីការបញ្ជាក់មួយដែលគាត់បានផ្សព្វផ្សាយ ដែលបានលើកឡើងថា គាត់ “មានឱកាសច្រើនដើម្បីធ្វើការអង្កេត នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចទៅខេត្តចំនួន ១១ ក្នុងចំណោមខេត្ត ១៩” ហើយគាត់បានបញ្ជាក់ថា អ្នកដែលស្ថិតនៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ “មិនអាចនិយាយទៅកាន់នរណាម្នាក់បានទេ” ប៉ុន្តែ គាត់ “នៅបើកភ្នែកមើល ហើយបានសរសេរអំពីអ្វីដែលគាត់បានអង្កេតឃើញ” ។ គាត់បានទទួលស្គាល់ថា គាត់ធុញដែលមិនអាចសួរសំណួរបាន ហើយមិនច្បាស់ថា អ្វីដែលគាត់បានឃើញ គឺតំណាងឱ្យជីវភាពរស់នៅនៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម ដែរឬអត់នោះទេ ។ នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់ លោក Richard Dudman បានឮអំពីវោហាសព្ទប្រឆាំងវៀតណាម។ នៅពេលដែលសហព្រះរាជអាជ្ញា បានអានជូនគាត់ឱ្យស្តាប់អំពីការចោទប្រកាន់អំពីអំពើឃោរឃៅរបស់វៀតណាម និងការនិយាយសំដៅទៅវៀតណាមថាជា “ឆ្កែ សំគម ដំបៅ វៀតណាម” តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយពីវិទ្យុរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ លោក Richard Dudman បានបញ្ជាក់ថា វោហាសព្ទទាំងនោះគឺជាប្រភេទវោហាសព្ទដូចគ្នាដែលគាត់បានឮ ។

ការសម្ភាសន៍ជាមួយប៉ុល ពត

លោក Dudman និងសហការីអ្នកសារព័ត៌មានឈ្មោះ Elizabeth Becker បានជួបជាមួយ ប៉ុល ពត នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ខ្លួន។ ប៉ុល ពត បានបង្រៀនពួកគាត់ ដោយនិយាយដដែលៗថា វៀតណាម នឹងឈ្លានពានកម្ពុជា ហើយគាត់ជឿថា ប្រសិនបើមានជំនួយពីអាមេរិក ខ្មែរក្រហមនឹងវាយទប់ការវាយប្រហារឈ្លានពាននេះ ។

ការវាយប្រហារលើអ្នកសារព័ត៌មាន

នៅយប់មួយ លោក Richard Dudman បានភ្ញាក់ឡើងឮសំឡេងការបាញ់កាំភ្លើង។ គាត់បានរត់ទៅនិយាយជាមួយនឹងអ្នកសារព័ត៌មានឈ្មោះ Malcolm Caldwell ហើយពួកគាត់បានសម្រេចចិត្តនៅក្នុងបន្ទប់រៀងខ្លួន។ នៅពេលដែលលោក Dudman ត្រឡប់មកវិញបានពាក់កណ្តាលផ្លូវ បុរសម្នាក់កាន់អាវុធចេញមក ហើយបានបាញ់កាំភ្លើងសំដៅគាត់ ហើយគាត់ក៏រត់ទៅបន្ទប់គាត់ និងលាក់ខ្លួន ។ ប្រហែលជាពីរម៉ោងក្រោយមក អ្នកការទូតកម្ពុជាម្នាក់ បានមកដល់ ហើយបានប្រាប់លោក Dudman ថា សហការីអ្នកសារព័ត៌មាន Elizabeth Becker មានសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែ លោក Caldwell ត្រូវបានគេសម្លាប់ហើយ ។ អ្នកស្រី Becker និងលោក Richard Dudman បានចាកចេញនៅថ្ងៃនោះ ហើយបានយកសពរបស់លោក Caldwell ត្រឡប់ទៅសហរដ្ឋអាមេរិកវិញ ។

វីដេអូ

សក្ខីកម្ម
កាលបរិច្ឆេទ	កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៍អក្សរនៃកិច្ចដំណើរការនីតិវិធីជំនុំជម្រះ	លេខប្រតិចារិក
ថ្ងៃទី៣០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥	E1/284	E1/284.1
ថ្ងៃទី៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥	E1/284	E1/284.1

ឯកសារពាក់ព័ន្ធ
ចំណងជើងឯកសារជាភាសាខ្មែរ	ចំណងជើងឯកសារជាភាសាអង់គ្លេស	ចំណងជើងឯកសារជាភាសាបារាំង	លេខឯកសារ D	លេខឯកសារ E3
បទសម្ភាសន៍របស់ រីឆាដ ឌុដម៉ាន និង អេលីហ្សាបេត បេកឃ័រ ជាមួយ ប៉ុល ពត	Richard Dudman and Elizabeth Becker’s interview with Pol Pot	Entretien de Richard Dudman et Elizabeth Becker avec Pol Pot	D28R	E3/5873R