សាវតារ និងតួនាទី
លោក Richard Dudman គឺជាអ្នកសារព័ត៌មានម្នាក់ដែលទទួលបានពានរង្វាន់
1
។ គាត់បានធ្វើដំណើរមកតំបន់ឥណ្ឌូចិន ជាច្រើនដងនៅទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ ដើម្បីយកព័ត៌មានអំពីព្រឹត្តិការណ៍នានានៅក្នុងតំបន់នេះ
2
។ លោក Richard Dudman បានសម្ភាស ប៉ុល ពត នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៨ ដែលនៅពេលនោះ គាត់គឺជាអ្នកសារព័ត៌មានម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកសារព័ត៌មានលោកខាងលិចចំនួនពីរនាក់គត់ ដែលបានមកធ្វើទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យ។ គាត់បានផ្តល់សក្ខីកម្មក្នុងនាមជាសាក្សីម្នាក់នៅក្នុងសវនាការសំណុំរឿង ០០២/២ ពាក់ព័ន្ធនឹងពេលវេលាដែលគាត់បានចំណាយពេលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺនៅពេលមុន នៅអំឡុងពេល និងនៅក្រោយពេលរបបខ្មែរក្រហម។ ការផ្តល់សក្ខីកម្មនេះ ផ្តោតសំខាន់លើការអង្កេតរបស់គាត់អំពី ស្ថានភាពរស់នៅនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ អំពីវោហាសាស្ត្រប្រឆាំងវៀតណាម បទសម្ភាសន៍របស់គាត់ជាមួយ ប៉ុល ពត និងការសម្លាប់អ្នកសារព័ត៌មានឈ្មោះ Malcolm Caldwell។ លោក Richard Dudman ត្រូវបានក្រុមមេធាវីការពារក្តី នួន ជា កោះហៅឱ្យមកផ្តល់សក្ខីកម្មក្នុងនាមជាសាក្សី
3
។ គាត់បានផ្តល់សក្ខីកម្មតាមរយៈវីដេអូអនឡាញ ពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយមានការចូលរួមអមដោយមេធាវីរបស់គាត់
4
។ លោក Dudman មិនបានចងចាំរឿងលម្អិតច្រើនអំពីបទពិសោធន៍របស់គាត់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឡើយ
5
។ នៅក្នុងសាលក្រមរបស់ខ្លួន អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង មិនបានពឹងផ្អែកលើសក្ខីកម្មនៅក្នុងសវនារបស់គាត់ទេ ប៉ុន្តែបានរកឃើញថា គាត់បានមកទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជាប្រជាធិបេយ្យ ជាមួយលោកស្រី Elizabeth Becker និងលោក Malcolm Caldwell។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង ក៏បានរកឃើញថា លោក Caldwell ត្រូវបានគេសម្លាប់
6
។ អង្គជំនុំជម្រះ ក៏បានដកស្រង់អត្ថបទរបស់គាត់ អំពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់មកកម្ពុជា ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីការភ័យខ្លាចរបស់កម្ពុជាចំពោះការឈ្លានពានរបស់វៀតណាម
7
និង ការបង្កើតពាក្យ “អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ជាតិសាសន៍ខ្លួនឯង” ដើម្បីរៀបរាប់អំពីការសម្លាប់រង្គាលរបស់ខ្មែរក្រហម
8
។
អត្ថបទនានាដែលការពារខ្មែរក្រហម
នៅក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្មរបស់គាត់ លោក Richard Dudman បានពន្យល់ថា គាត់បានសរសេរអត្ថបទមួយនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩០ ដោយបង្ហាញថា ការចោទប្រកាន់អំពីឧក្រិដ្ឋកម្មនានារបស់ខ្មែរក្រហម គឺផ្អែកលើភស្តុតាង ទន់ខ្សោយ
9
ហើយបានបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចមួយរបស់គាត់នៅឆ្នាំ១៩៧៨ គាត់បានឃើញ “ប្រជាជនមានសុខភាពល្អជាទូទៅ”
10
។ គាត់បានបញ្ជាក់ថា “ខ្ញុំដឹងច្រើនឥឡូវនេះជាងអ្វីដែលខ្ញុំបានដឹងកាលពីមុន” ហើយបានទទួលស្គាល់ថា “ភ័ស្តុតាងភាគច្រើន បញ្ជាក់...ថា មានការសម្លាប់រង្គាលកំពុងកើតឡើង”
11
ដោយបានបន្ថែមទៀតថា “សម្រាប់អ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលខ្ញុំបានអានចាប់តាំងពីពេលនោះ និងអ្វីគ្រប់យ៉ាង និងប្រភពដែលខ្ញុំបានប្រឹក្សា ខ្ញុំគិតថា មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ នៅក្រោមរបបប៉ុល ពត
12
។ ហេតុនេះ ប្រសិនបើពេលឥឡូវនេះវិញ ខ្ញុំនឹងមិនសរសេរអត្ថបទនោះទេ”។ ជាពិសេស គាត់បានផ្តល់ សក្ខីកម្មថា គាត់បានដឹងថា មនុស្សដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះខ្មាំងរបស់ខ្មែរក្រហម ត្រូវបានសម្លាប់”
13
។
លោក ឌុដម៉ាន ក៏បានសរសេរអត្ថបទមួយនៅក្នុងសារព័ត៌មាន St. Louis-Dispatch នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយផ្អែកលើដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់មកកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនៅឆ្នាំ១៩៧៨
14
។ គាត់មិនបានប្រកែកថា គាត់មិនបានសរសេរថា ជីវភាពរស់នៅនៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម អាចបានប្រសើរឡើងទេ ប៉ុន្តែ គាត់បានអះអាងថា អ្វីដែលគាត់បានសរសេរនោះគឺគ្រាន់តែផ្អែកលើ “ភ្ញៀវម្នាក់ដែលទទួលព័ត៌មានពីគេប្រាប់”
15
។
ដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជា នៅឆ្នាំ១៩៧៨
នៅក្នុងអំឡុងពេលដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់មកកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៧៨
16
គាត់បានធ្វើដំណើរទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា ដែលគាត់បានអះអាងថា មិនបានពេញចិត្តទេ
17
។ មេធាវីការពារក្តី បានចោទសួរគាត់អំពីការបញ្ជាក់មួយដែលគាត់បានផ្សព្វផ្សាយ ដែលបានលើកឡើងថា គាត់ “មានឱកាសច្រើនដើម្បីធ្វើការអង្កេត នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចទៅខេត្តចំនួន ១១ ក្នុងចំណោមខេត្ត ១៩” ហើយគាត់បានបញ្ជាក់ថា អ្នកដែលស្ថិតនៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ “មិនអាចនិយាយទៅកាន់នរណាម្នាក់បានទេ” ប៉ុន្តែ គាត់ “នៅបើកភ្នែកមើល ហើយបានសរសេរអំពីអ្វីដែលគាត់បានអង្កេតឃើញ”
18
។ គាត់បានទទួលស្គាល់ថា គាត់ធុញដែលមិនអាចសួរសំណួរបាន
19
ហើយមិនច្បាស់ថា អ្វីដែលគាត់បានឃើញ គឺតំណាងឱ្យជីវភាពរស់នៅនៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម ដែរឬអត់នោះទេ
20
។
នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គាត់ លោក Richard Dudman បានឮអំពីវោហាសព្ទប្រឆាំងវៀតណាម។ នៅពេលដែលសហព្រះរាជអាជ្ញា បានអានជូនគាត់ឱ្យស្តាប់អំពីការចោទប្រកាន់អំពីអំពើឃោរឃៅរបស់វៀតណាម និងការនិយាយសំដៅទៅវៀតណាមថាជា “ឆ្កែ សំគម ដំបៅ វៀតណាម” តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយពីវិទ្យុរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ លោក Richard Dudman បានបញ្ជាក់ថា វោហាសព្ទទាំងនោះគឺជាប្រភេទវោហាសព្ទដូចគ្នាដែលគាត់បានឮ
21
។
ការសម្ភាសន៍ជាមួយប៉ុល ពត
លោក Dudman និងសហការីអ្នកសារព័ត៌មានឈ្មោះ Elizabeth Becker បានជួបជាមួយ ប៉ុល ពត នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ខ្លួន។ ប៉ុល ពត បានបង្រៀនពួកគាត់ ដោយនិយាយដដែលៗថា វៀតណាម នឹងឈ្លានពានកម្ពុជា ហើយគាត់ជឿថា ប្រសិនបើមានជំនួយពីអាមេរិក ខ្មែរក្រហមនឹងវាយទប់ការវាយប្រហារឈ្លានពាននេះ
22
។
ការវាយប្រហារលើអ្នកសារព័ត៌មាន
នៅយប់មួយ លោក Richard Dudman បានភ្ញាក់ឡើងឮសំឡេងការបាញ់កាំភ្លើង។ គាត់បានរត់ទៅនិយាយជាមួយនឹងអ្នកសារព័ត៌មានឈ្មោះ Malcolm Caldwell ហើយពួកគាត់បានសម្រេចចិត្តនៅក្នុងបន្ទប់រៀងខ្លួន។ នៅពេលដែលលោក Dudman ត្រឡប់មកវិញបានពាក់កណ្តាលផ្លូវ បុរសម្នាក់កាន់អាវុធចេញមក ហើយបានបាញ់កាំភ្លើងសំដៅគាត់
23
ហើយគាត់ក៏រត់ទៅបន្ទប់គាត់ និងលាក់ខ្លួន
24
។ ប្រហែលជាពីរម៉ោងក្រោយមក អ្នកការទូតកម្ពុជាម្នាក់ បានមកដល់ ហើយបានប្រាប់លោក Dudman ថា សហការីអ្នកសារព័ត៌មាន Elizabeth Becker មានសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែ លោក Caldwell ត្រូវបានគេសម្លាប់ហើយ
25
។ អ្នកស្រី Becker និងលោក Richard Dudman បានចាកចេញនៅថ្ងៃនោះ ហើយបានយកសពរបស់លោក Caldwell ត្រឡប់ទៅសហរដ្ឋអាមេរិកវិញ
26
។
វីដេអូ
កាលបរិច្ឆេទ | កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៍អក្សរនៃកិច្ចដំណើរការនីតិវិធីជំនុំជម្រះ | លេខប្រតិចារិក |
---|---|---|
ថ្ងៃទី៣០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥ | E1/284 | E1/284.1 |
ថ្ងៃទី៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥ | E1/284 | E1/284.1 |
ចំណងជើងឯកសារជាភាសាខ្មែរ | ចំណងជើងឯកសារជាភាសាអង់គ្លេស | ចំណងជើងឯកសារជាភាសាបារាំង | លេខឯកសារ D | លេខឯកសារ E3 |
---|---|---|---|---|
បទសម្ភាសន៍របស់ រីឆាដ ឌុដម៉ាន និង អេលីហ្សាបេត បេកឃ័រ ជាមួយ ប៉ុល ពត | Richard Dudman and Elizabeth Becker’s interview with Pol Pot | Entretien de Richard Dudman et Elizabeth Becker avec Pol Pot | D28R | E3/5873R |