សៀវភៅណែនាំអំពី

អាណត្តិតុលាការ

យុត្តាធិការបុគ្គល

អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ មានសិទ្ធិអំណាចកាត់សេចក្តីមន្ត្រីរបបខ្មែរក្រហមពីរប្រភេទ¹៖

១

មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដែលជាអ្នកទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុតចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្ម និងការរំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ច្បាប់មនុស្សធម៌និងទំនៀមទម្លាប់អន្តរជាតិ និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិដែលទទួលស្គាល់ដោយប្រទេសកម្ពុជា

២

ជនទាំងឡាយណាដែលមិនមែនជាមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលត្រូវទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុតចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្ម និងការរំលោភបំពានធ្ងន់ធ្ងរទៅលើច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ច្បាប់មនុស្សធម៌និងទំនៀមទម្លាប់អន្តរជាតិ និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិដែលទទួលស្គាល់ដោយកម្ពុជា²។

ការកំណត់ថាបុគ្គលម្នាក់ជា “មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់” ឬ “អ្នកទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុត” គឺជាការសម្រេចបែបគោលនយោបាយតាមឆន្ទានុសិទ្ធិផ្តាច់មុខរបស់សហព្រះរាជអាជ្ញា និងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត³។

យុត្តាធិការពេលវេលា

អ.វ.ត.ក. អាចកាត់ទោសលើឧក្រិដ្ឋកម្ម
ដែលបានកើតឡើងចន្លោះចាប់ពី

ថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់
ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩

ពោលគឺក្នុងរបបខ្មែរក្រហម⁴។

អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ អាចសំអាងលើភស្តុតាងក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតឡើងស្ថិតក្រៅរង្វង់កាលបរិច្ឆេទខាងលើ ដើម្បីជាការជួយបំភ្លឺបរិបទនៃព្រឹត្តការណ៍ណាមួយ ក៏ដូចជាបង្ហាញពីដំណើរដើមទងនៃអំពើប្រព្រឹត្តដោយចេតនា និង/ឬ កំណត់ដោយតុណ្ហីភាពនូវធាតុផ្សំបទឧក្រិដ្ឋ ជាពិសេស ធាតុចេតនា ដែលបានកើតឡើងក្នុងអំឡុងយុត្តាធិការពេលវេលា របស់ អ.វ.ត.ក.⁵។

ទោះបីជាឧក្រិដ្ឋកម្មបានប្រព្រឹត្តកំណត់យកត្រឹមចន្លោះថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ ក៏ដោយ អង្គហេតុនិងអំពើណាមួយ (រួមទាំង ចេតនាផង) ដែលមានតាំងពីមុនពេលខាងលើ ក៏អាចធ្វើជាសំអាងបង្ហាញថាជនជាប់ចោទបានរួមចំណែកក្នុងសហឧក្រិដ្ឋកម្មរួមដែរ) ករណីអង្គហេតុ និង/ឬអំពើប្រព្រឹត្តទាំងនោះ បានបន្តចូលក្នុងចន្លោះពេលខាងលើ⁶។

យុត្តាធិការអង្គសេចក្ដី

អ.វ.ត.ក. មានសមត្ថកិច្ចលើបទឧក្រិដ្ឋដូចខាងក្រោម៖

ឧក្រិដ្ឋកម្មថ្នាក់ជាតិក្រោមក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៥៦៖ មនុស្សឃាត ការធ្វើទារុណកម្ម និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកសាសនា⁷
អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ដូចដែលបានកំណត់ក្នុងអនុសញ្ញាប្រល័យពូជសាសន៍ឆ្នាំ១៩៤៨⁸
ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ រួមមាន (i) ការធ្វើមនុស្សឃាត (ii) ការសម្លាប់រង្គាល (iii) ការធ្វើឲ្យទៅជាទាសករ (iv) ការនិរទេស (v) ការដាក់ក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំង (vi) ការធ្វើទារុណកម្ម (vii) ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយមូលហេតុនយោបាយ ពូជសាសន៍ និងសាសនា និង (viii) អំពើអមនុស្សធម៌ផ្សេងៗទៀត⁹
ការបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើអនុសញ្ញាទីក្រុងហ្សឺណែវឆ្នាំ១៩៤៩ រួមទាំង (i) ការធ្វើមនុស្សឃាតដោយចេតនា (ii) ការធ្វើទារុណកម្ម ឬការធ្វើបាបដោយអមនុស្សធម៌ (iii) ការបង្កដោយចេតនាឱ្យមានរបួសធ្ងន់ធ្ងរ ឬឲ្យមានការឈឺចាប់ ដល់រាងកាយ ឬសុខភាព (iv) ការដកហូតដោយចេតនាពីឈ្លើយសឹក ឬជនស៊ីវិលនូវសិទ្ធិទទួលបានការកាត់ទោសដោយយុត្តិធម៌ និងទៀងទាត់ (v) ការនិរទេសជនស៊ីវិល ដោយខុសច្បាប់ ឬការឃុំខ្លួនជនស៊ីវិលដោយខុសច្បាប់¹⁰។
ការបំផ្លិចបំផ្លាញសម្បត្តិវប្បធម៌ក្នុង ពេលមានជម្លោះប្រដាប់អាវុធ យោងតាមអនុសញ្ញាក្រុងឡាអេ ឆ្នាំ១៩៥៤ ស្តីពីការការពារសម្បត្តិវប្បធម៌នៅក្នុងពេលមានជម្លោះប្រដាប់អាវុធ¹¹ និង
ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងទៅលើអ្នកដែលទទួលបានការការពារជាអន្តរជាតិ យោងតាម អនុសញ្ញាទីក្រុងវីយ៉ែនឆ្នាំ១៩៦១ ស្តីពីទំនាក់ទំនងការទូត¹²។

នៅក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង គ្មានសំណុំរឿងណាមួយរបស់ អ.វ.ត.ក. មានការចោទប្រកាន់ជាក់លាក់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបំផ្លិចបំផ្លាញសម្បត្តិវប្បធម៌នៅក្នុងពេលជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ឬឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងទៅលើអ្នកដែលទទួលបានការការពារជាអន្តរជាតិឡើយ។

បុគ្គលម្នាក់អាចត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌចំពោះការប្រព្រឹត្ត ការរៀបចំផែនការ ការញុះញង់ ការបញ្ជា និង/ឬការជួយ និងជំរុញ ឧក្រិដ្ឋកម្មខាងលើ¹³។ សហឧក្រិដ្ឋកម្មរួម ត្រូវបានចាត់ទុកតាមផ្លូវតុលាការថាជាទម្រង់មួយនៃការប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្ម¹⁴។ បុគ្គលមួយរូបក៏អាចត្រូវទទួលខុសត្រូវផងដែរ ក្នុងនាមជាថ្នាក់លើ ចំពោះការខកខាន មិនបានហាមឃាត់ ឬដាក់ទណ្ឌកម្មចំពោះការប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មខាងលើ ដោយមន្ត្រីក្រោមបង្គាប់របស់ខ្លួន¹⁵។

តួនាទី ឬឋានៈរបស់បុគ្គលម្នាក់ មិនអាចជួយឱ្យបុគ្គលនោះរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវ ឬបន្ធូរបន្ថយទណ្ឌកម្មបានឡើយ។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ គ្មានការលើកលែង ឬការការពារណាមួយ អាចធ្វើទៅរួចបានទេ ទោះជាអំពើនោះបានប្រព្រឹត្តតាមបញ្ជារបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬថ្នាក់លើក៏ដោយ។

យុត្តាធិការដែនដី

ក្នុងនាមជាតុលាការកម្ពុជា អ.វ.ត.ក. មានយុត្តាធិការលើឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងឡាយណាដែលប្រព្រឹត្តក្នុងបូរណភាពដែនដី រួមបញ្ចូលទាំងដែនទឹករបស់កម្ពុជា និងដែលប្រព្រឹត្តដោយកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមនៅក្រៅប្រទេស ឧទាហរណ៍ នៅសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម ។

អាណត្តិមុខងារសេសសល់

ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ កិច្ចព្រមព្រៀងបន្ថែមទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងអង្គការសហប្រជាជាតិ និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាស្ដីពីការរៀបចំក្នុងពេលអន្តរកាល និងការបញ្ចប់ការងារនៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ (កិច្ចព្រមព្រៀងបន្ថែម) បានចូលជាធរមាន។ កិច្ចព្រមព្រៀងបន្ថែមនេះ បានផ្ដល់ អ.វ.ត.ក. (ក្រោមស្ថាប័នដែលមានស្រាប់) នូវមុខងារសេសសល់មួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖
០១
ការពិនិត្យឡើងវិញនូវទម្រង់បែបបទស្នើសុំ និងដំណើរការនីតិវិធីសើរើលើសាលក្រមស្ថាពរ
០២
ការការពារជនរងគ្រោះ និងសាក្សី
០៣
ការដាក់ទណ្ឌកម្ម ឬការបញ្ជូនទៅអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធចំពោះការជ្រៀតជ្រែកដោយចេតនាក្នុងកិច្ចការតុលាការ ឬការផ្តល់សក្ខីកម្មក្លែងក្លាយ
០៤
ការគ្រប់គ្រងការអនុវត្តទោស និងការតាមដានការប្រព្រឹត្តទៅលើទណ្ឌិត
០៥
ការថែរក្សា ការអភិរក្ស និងការគ្រប់គ្រងបណ្ណសារតុលាការ រួមទាំងការធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ឯកសារឲ្យសាធារណជនចូលមើលបាន
០៦
ការឆ្លើយតបរាល់សំណើនានាដើម្បីចូលទៅពិនិត្យ ឬប្រើប្រាស់ឯកសារ
០៧
ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដល់សាធារណជនទាក់ទងនឹងអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ
០៨
ការត្រួតពិនិត្យការអនុវត្តសំណងដែលផ្តល់ជូនដល់ភាគីដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី។
ដំណាក់កាលនៃការងារនៅសេសសល់របស់ អ.វ.ត.ក. ក្រោមលក្ខខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀងបន្ថែម បានចាប់ផ្តើមនៅខែមករា ឆ្នាំ២០២៣។

ស្វែងយល់

ស្វែងរកកាលកំណត់

ដំណើរការតុលាការ

ដំណើរការតុលាការចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ ធ្វើឡើងផ្អែកលើប្រព័ន្ធច្បាប់នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ថ្វីបើយើងឃើញមានទិដ្ឋភាពជាច្រើនមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នាក៏ដោយ ប៉ុន្តែធាតុមួយចំនួន មានលក្ខណៈ ដោយឡែកសម្រាប់តែ អ.វ.ត.ក. ហើយជាទូទៅមិនមាននៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជានោះទេ ដូចជាការប្រើប្រាស់ព្រះរាជអាជ្ញាពីររូប និងចៅក្រមស៊ើបអង្កេតពីររូបលើសំណុំរឿងតែមួយ សមាសភាពនិងនីតិវិធីបោះឆ្នោតនៃអង្គជំនុំជម្រះ និងអត្ថិភាពនៃអង្គបុរេជំនុំជម្រះដែលឯករាជ្យមួយ ។

ចុចខាងក្រោមដើម្បីមើលលក្ខណៈដូចគ្នារវាងអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ និងប្រព័ន្ធច្បាប់កម្ពុជា

ប្រព័ន្ធច្បាប់កម្ពុជា

ខាងក្រោមនេះ គឺទិដ្ឋភាពទូទៅនៃដំណើរការតុលាការ។

០១
ការស៊ើបអង្កេតបឋម

សហព្រះរាជអាជ្ញាប្រមូលព័ត៌មាន រួមទាំងពាក្យបណ្តឹងពីជនរងគ្រោះ ដើម្បីកំណត់ថាតើ ភស្តុតាងបទឧក្រិដ្ឋ ឬឧក្រិដ្ឋកម្មនៅក្នុងដែនយុត្តាធិការរបស់ អ.វ.ត.ក. មានអត្ថិភាព ឬអត់។ បើមាន សហព្រះរាជអាជ្ញា នឹងបញ្ជូនសំណើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ (“ដីកាសន្និដ្ឋានបញ្ជូនរឿងឱ្យស៊ើបសួរ”) ទៅកាន់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតដើម្បីបើកការស៊ើបអង្កេត។ ដីកាសន្និដ្ឋានបញ្ជូនរឿងឱ្យស៊ើបសួរ ជួនកាលត្រូវមានអមដោយសំណើបន្ថែមមួយ ឬច្រើន (“ដីកាសន្និដ្ឋានបញ្ជូនរឿងឱ្យស៊ើបសួរបន្ថែម”) ដែលមានការពិពណ៌នាអំពីឧក្រិដ្ឋកម្មដែលត្រូវស៊ើបអង្កេត និងឈ្មោះរបស់បុគ្គលដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការទទួលខុសត្រូវចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនោះ ប្រសិនបើស្គាល់។

០២
កិច្ចស៊ើបសួររបស់ចៅក្រមស៊ើបអង្កេត

សហចៅក្រមអង្កេត ធ្វើការស៊ើបអង្កេតព័ត៌មានលម្អិតដែលមាននៅក្នុងដីកាសន្និដ្ឋានបញ្ជូនរឿងឱ្យស៊ើបសួរ និងដីកាសន្និដ្ឋានបញ្ជូនរឿងឱ្យស៊ើបសួរបន្ថែម។ នៅចុងបញ្ចប់នៃការស៊ើបអង្កេត សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ចេញដីកាដំណោះស្រាយ ដែលអាចជាដីកាបញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះ ឬដីកាលើកលែងចោទប្រកាន់។

០៣
បណ្តឹងឧទ្ធរណ៍នៅអង្គបុរេជំនុំជម្រះ

សហព្រះរាជអាជ្ញា ចុងចោទ និង/ឬដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីអាចប្តឹងឧទ្ធរណ៍ចំពោះសេចក្ដីសម្រេចរបស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតទៅកាន់អង្គបុរេជំនុំជម្រះ

០៤
ការជំនុំជម្រះ

ភាគីទាំងអស់ បង្ហាញ និងពិនិត្យភស្តុតាងនៅចំពោះមុខចៅក្រមនៃអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងដើម្បីបញ្ជាក់ការពិត។ នៅពេលសវនាការបានបញ្ចប់ ចៅក្រមពិចារណាលើភស្តុតាងដែលបានបង្ហាញ ហើយសម្រេចថាតើជនជាប់ចោទមានទោស ឬគ្មានទោស។

០៥
បណ្តឹងសាទុក្ខ

ភាគីអាចប្តឹងសាទុក្ខចំពោះសេចក្ដីសម្រេច និងសាលក្រមរបស់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងទៅកាន់អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូល។អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូល នឹងពិនិត្យភស្តុតាង និង/ឬសេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង ហើយចេញសេចក្តីសម្រេចចុងក្រោយ ដែលជាការបិទផ្លូវតវ៉ា ឬមិនអាចប្តឹងសាទុក្ខបានឡើយ។

ភាគី

មានភាគីបីប្រភេទនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ។

សហព្រះរាជអាជ្ញា

សហព្រះរាជអាជ្ញាទទួលខុសត្រូវលើរឿងក្តី នៅចំពោះមុខ អ.វ.ត.ក. និង ចោទប្រកាន់បុគ្គលពាក់ព័ន្ធ នៅដំណាក់កាល បុរេជំនុំជម្រះ ជំនុំជម្រះ និង បណ្តឹងឧទ្ធរណ៍។

អានបន្ថែម

ដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី

ដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី គឺជាជនរងគ្រោះដែលមានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងដំណើរការនីតិវិធីនៅបន្ទប់សវនាការ និងអាចទាមទារសំណងនៅពេលកាត់ក្តី។

អានបន្ថែម

ចុងចោទ

ក្រោយពេលមានដីកាបញ្ជូនរឿងឲ្យស៊ើបសួរ បុគ្គលណាដែល សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យហៅថា ជនត្រូវចោទ ចំណែកបុគ្គលណាដែលសហចៅក្រមស៊ើបងអង្កេតបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះ ហៅថា ជនជាប់ចោទ។

អានបន្ថែម

នឹងមានក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ

សញ្ញាសម្គាល់

សញ្ញាសម្គាល់តំណាងឱ្យអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ មានការពណ៌នារួមមួយអំពីរដ្ឋបាលគ្រប់គ្រងនៃតុលាការកម្ពុជាក្នុងសម័យអង្គរ និងអមដោយកម្រងកួរស្លឹកអូលីវ ដែលជានិមិត្តសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិដែលតំណាងឱ្យសន្ដិភាព។

រូបអង្គុយលើកម្រាលព្រំ ហើយកាន់ដាវមួយ តំណាងឱ្យអំណាចតុលាការ ដែលនេះជារូបបដិមាតាំងលើជញ្ជាំងកណ្ដាលនៃអតីតសាលាឧទ្ធរណ៍ក្នុងក្រសួងយុត្ដិធម៌នៅក្រុងភ្នំពេញ។

ត្រា

ត្រា របស់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ បង្ហាញពីនិមិត្តរូបព័ទ្ធជុំវិញដោយរង្វង់ពីរជាន់ដែលសរសេរឈ្មោះពេញជាអក្សរខ្មែរថា អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា និងអក្សរកាត់ជាភាសាអង់គ្លេស E.C.C.C ព្រមទាំងជាភាសាបារាំង C.E.T.C

ពណ៌ជាផ្លូវការរបស់ អ.វ.ត.ក. គឺខៀវ (ស្រដៀងនឹងពណ៌ទង់ជាតិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា) ស និងខ្មៅ។