វ៉ាន់ថាន់ ពៅដារ៉ា
រហ្សនាម: TCW-766
សំណុំរឿង: សំណុំរឿង ០០២/០១
ប្រភេទ: សាក្សី
សាវតារ និងតួនាទី
លោក វ៉ាន់ថាន់ ពៅដារ៉ា (ក្នុងឆ្នាំ២០២៣) ជាអនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា (“DC-Cam”) ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៥។ គាត់ទទួលបន្ទុកលើការប្រមូលឯកសារពាក់ព័ន្ធខ្មែរក្រហម និង កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ព្រមទាំងគ្រប់គ្រងឯកសារដែលប្រមូលបាន និង ឯកសារដែលគេផ្តល់ឲ្យមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
1
។
សាក្សីបានធ្វើការនៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៥ ដោយចាប់ផ្ដើមដំបូងជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត ហើយបន្ទាប់មកជាបុគ្គលិកចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៧។ គាត់បានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលអំពីការគ្រប់គ្រង និងចងក្រងឯកសារនៅសាកលវិទ្យាល័យ New South Wales (អូស្ត្រាលី) និង ការស៊ើបអង្កេតសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌ (អៀកឡង់) និង មានសញ្ញាបត្របរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និង មនុស្សជាតិពីសាកលវិទ្យាល័យ Notre Dame (សហរដ្ឋអាមេរិក)
2
។ គាត់មិនបានចូលរួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាលអំពីការវិភាគអំពីភាពត្រឹមត្រូវនៃឯកសារនោះទេ
3
។
ការបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
សាក្សីបាននិយាយថា មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាត្រូវបានបង្កើតឡើងដំបូងជាមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវរបស់សាកលវិទ្យាល័យ Yale ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៥
4
ហើយបានក្លាយជាអង្គការស្រាវជ្រាវឯករាជ្យនៅឆ្នាំ១៩៩៧
5
។ គោលបំណងសំខាន់របស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា គឺដើម្បីប្រមូលព័ត៌មានអំពីរបបកម្ពុជាប្រជា ធិបតេយ្យ ដើម្បីបង្កើតសាវតារប្រវត្តិសាស្រ្តនៃ “របបប្រល័យពូជសាសន៍” និង ដើម្បីជួយសម្រួលដល់ “ការស្វែងរកការពិតសម្រាប់យុត្តិធម៌ដល់អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបនេះ និង សម្រាប់អ្នកដែលចង់ដឹងមនុស្សជាទីស្រលាញ់របស់ពួកគេដែលបានបាត់បង់ជីវិត”
6
។ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ទទួលបាន មូលនីធិពីប្រភពផ្សេងៗ រួមមានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា វិស័យឯកជន សាកលវិទ្យាល័យ និង អង្គការមិនរកប្រាក់ចំណេញ
7
។
ដំណើរការប្រមូល និងរក្សាទុកឯកសារនៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានទទួលការអនុញ្ញាតពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការប្រមូលព័ត៌មានដោយខ្លួនឯង នៅគ្រប់ទីកន្លែង រួមទាំងនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។ ឯកសារក៏ទទួលបានតាមរយៈការបរិច្ចាគឬវិភាគទានពីស្ថាប័នផ្សេងៗ រួមទាំងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏ដូចជាពីស្ថាប័នឯកជន និង ការបរិច្ចាគផ្ទាល់ខ្លួន បន្ទាប់ពីបានទទួលស្គាល់ពីចរិតលក្ខណៈ និង គោលបំណងរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
8
។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានប្រមូលឯកសារជាច្រើនតាមគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ខ្លួន ធៀបនឹងឯកសារដែលទទួលបានពីប្រភពផ្សេងទៀត
9
។
នៅពេលទទួលបានឯកសារ ហើយមុនពេលពួកគេចងក្រង និង រក្សាទុកឯកសារ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានអនុវត្តតាមដំណើរការមួយ។ ប្រវត្តិនៃការទុកដាក់ឯកសារ និង ប្រភពនៃឯកសារត្រូវបានកត់សម្គាល់ ហើយប្រភេទក្រដាស និង ខ្លឹមសាររបស់វាត្រូវបានពិនិត្យ និង កត់ត្រាទុក
10
។ ឯកសារដើមត្រូវបានរក្សាទុកក្នុងកន្លែងមានសុវត្ថិភាព។ ចំណែកឯ ឯកសារថតចម្លង ត្រូវបានធ្វើជាឌីជីថល និង ស្រង់យកព័ត៌មានទៅតាមប្រភេទដែលត្រូវដាក់ចូលមូលដ្ឋានទិន្នន័យ
11
។ តាមរយៈប្រព័ន្ធសរសេរកូដលើឯកសារថតចម្លងទាំងនោះ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាអាចកំណត់ប្រភពឯកសារបានយ៉ាងងាយស្រួល ហើយប្រសិនបើត្រូវបានថតចម្លងពីឯកសារដើម
12
។
សាធារណជន រួមទាំងអ្នកស្រាវជ្រាវ និង អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលប្រើប្រាស់ត្រឹមតែឯកសារថតចម្លងប៉ុណ្ណោះ។ មានវិធានការដែលបានអនុវត្តដើម្បីធានាថាឯកសារទាំងអស់នោះត្រូវបានថតចម្លង ឬស្កែនយ៉ាងពិតប្រាកដ និង ត្រឹមត្រូវពីឯកសារដើម ឬ ច្បាប់ថតចម្លងដែលរក្សាទុកនៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
13
។
ការវាយតម្លៃលើយថាភាព
អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងបានផ្អែកលើសក្ខីកម្មរបស់សាក្សី (ក្នុងចំណោមអ្នកផ្សេងទៀត) ដើម្បីពិពណ៌នាអំពីរបៀបដែលមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាវាយតម្លៃភាពត្រឹមត្រូវនៃឯកសារ
14
។ ប្រភពដើមនៃឯកសារ ត្រូវបានកត់ត្រា
15
។ នៅពេលទទួលឯកសារ ដំបូងសាក្សីរូបនេះអានឯកសារ ដើម្បីស្វែងយល់ពីប្រភេទឯកសារ និង កំណត់ពាក្យជាក់លាក់ដែលបានប្រើក្នុងនោះ ក៏ដូចជាប្រភេទក្រដាសដែលបានប្រើ (ដើម្បីដឹងថាតើឯកសារនោះនៅសល់ពីរបបមុន ឬទើបផលិតថ្មីៗ)
16
។ ដំបូងគាត់បាននិយាយថា នៅពេលដែលមានភាពមិនច្បាស់លាស់អំពីភាពត្រឹមត្រូវនៃឯកសារណាមួយ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានស្វះស្វែងពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអ្នកជំនាញ និង ប្រវត្តិវិទូ ដែលមានជំនាញច្បាស់លាស់អំពីរបបខ្មែរក្រហម
17
។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី នៅពេលត្រូវបានសួរដេញដោលដោយមេធាវីការពារក្តី ទាក់ទងនឹងការវាយតម្លៃ ភាពត្រឹមត្រូវ និង ខ្សែចង្វាក់នៃការរក្សាទុកឯកសារ សាក្សីបានបញ្ជាក់ថា នៅពេលនិយាយអំពីការប្រមូលឯកសារ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាមិនបានវាយតម្លៃភាពត្រឹមត្រូវនៃឯកសារនីមួយៗឡើយ
18
និង បានធ្វើការវិភាគតែលើភាពជឿជាក់តែប៉ុណ្ណោះ
19
។
ការបោះពុម្ពផ្សាយរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា
សាក្សីបានរំលឹកថា ក្នុងចំណោមឯកសារដែលបន្សល់ទុកពីរបបខ្មែរក្រហម មានឯកសារថតចម្លង ទស្សនាវដ្ដី រួមមាន “ទង់បដិវត្ត” និង “ទង់យុវជនបដិវត្ត” ដែលជា “ឯកសារច្បាប់ដើមដែលមានពណ៌ ធម្មជាតិ និង ក្រដាសរឹង”
20
។ គាត់បានបន្ថែមថា៖ “វាជាក្រដាសចាស់ ហើយយើងឃើញទង់ -- ទង់ក្រហមនៅលើឯកសារ”។ គាត់បានរំឭកថា ទស្សនាវដ្ដីទាំងនេះទទួលបានពីសារមន្ទីរទួលស្លែង និង ពីបុគ្គលដែលបានរកឃើញនៅតាមផ្ទះមួយចំនួននៅភ្នំពេញ ក្រោយការដួលរលំនៃរបបខ្មែរក្រហម”
21
។ ផ្អែកលើសក្ខីកម្មរបស់គាត់ (ក្នុងចំណោមសក្ខីកម្មផ្សេងទៀត) អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងយល់ឃើញថា ច្បាប់ថតចម្លងនៃទស្សនាវដ្ដីទាំងនោះនៅក្នុងសំណុំរឿងជា “ច្បាប់ថតចម្លងនៃទស្សនាវដ្តីបក្សច្បាប់ដើម”
22
។
ការបញ្ជាក់អំពីព័ត៌មាននៅក្នុងឯកសារ
សាក្សីបានផ្តល់សក្ខីកម្មថា មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាមានបេសកកម្មដើម្បីប្រមូល និង ចងក្រងឯកសារ និង រក្សាទុកឯកសារទាំងនោះ ជាជាង “វិភាគ”
23
។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី គាត់បានផ្តល់មតិយោបល់អំពីការបកស្រាយឯកសារមួយចំនួន ឧទាហរណ៍ដូចជាចំណារលើឯកសារ គាត់បានបញ្ជាក់ថា “បងនួន” ឬ “ពូ នួន” គឺបានសំដៅទៅលោក នួន ជា
24
ហើយ លោក ខៀវ” បានសំដៅទៅលោក សុន សេន
25
។
វីដេអូ
