នៅថ្ងៃអង្គារ ១១កើត ខែអាសាឍ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស.២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ សម្ដេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ដ្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានអញ្ជើញជាអធិបតីដ៏ខ្ពស់ខ្ពស់ បញ្ចុះបឋមសិលាសាងសង់បន្ទប់ពិគ្រោះយោបល់សម្រាប់ជនរងគ្រោះ សាលតាំងពិព័រណ៍អចិន្ដ្រៃស្ដីពីដំណើរការជំនុំជម្រះក្ដី និងឧទ្យានសម្រាប់ការចងចាំ នៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលធនធានរបស់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អ.វ.ត.ក.។
ថ្លែងនៅក្នុងអង្គពិធី សម្ដេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានមានប្រសាសន៍ថា សម្តេចមានសេចក្តីសោមនស្សជាអនេក ដែលបានមកចូលរួម និង ថ្លែងសុន្ទរកថា ក្នុងពិធី “ទស្សនកិច្ចនិងសម្ពោធសមិទ្ធផលនៅអគារអនុវត្តមុខងារសេសសល់របស់ អ.វ.ត.ក.” ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី និង អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ដែលជាទូទៅគេស្គាល់ថាជាតុលាការជំនុំជម្រះក្ដីលើរបបខ្មែរក្រហម។
សម្ដេចធិបតី បន្ដថា របបខ្មែរក្រហមបានបន្សល់ទុកនូវការខូចខាតនឹកស្មានមិនដល់ និងទុក្ខវេទនាដែលមិនអាចបំភ្លេចបាន ដល់ពលរដ្ឋខ្មែររហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ សម្តេចធិបតី បានបន្ថែមទៀតថា ទោះបីជា ពេលវេលាបានកន្លងផុតទៅជាច្រើនទសវត្សរ៍ហើយក៏ដោយ ក៏ពលរដ្ឋខ្មែរដែលនៅរស់រានមានជីវិត ខិតខំតស៊ូជម្នះ វិបត្តិផ្លូវចិត្ត និងផ្លូវកាយពីការបាត់បង់សមាជិកគ្រួសារ និងបញ្ហាសុខភាពផ្ទាល់ខ្លួនជាប្រចាំ។
សម្តេចធិបតី បានសូមសំដែងនូវការគោរពអរគុណដឹងគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅបំផុត និងសូមចងចាំជានិច្ចចំពោះស្នាដៃ និងគុណូបការៈដ៏ធំធេងមិនអាចកាត់ថ្លៃបានរបស់ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលបានរំដោះប្រទេសជាតិ ចេញពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុលពត និងបាននាំមកនូវសុខសន្តិភាព, ការបង្រួបបង្រួមជាតិ, ឯកភាពជាតិ និងឯកភាពទឹកដី ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ៥០០ ឆ្នាំរបស់ខ្លួន តាមរយៈការដាក់ចេញនូវ នយោបាយ ឈ្នះ-ឈ្នះ។ នយោបាយឈ្នះ- ឈ្នះ គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការរក្សាសន្តិភាពយូរអង្វែង ដោយហេតុថា នយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះនេះ បានលុបបំបាត់ការរើសអើងខាងជាតិសាសន៍ សាសនា និងរវាងក្រុមមនុស្ស ព្រមទាំងបានផ្ដល់ លទ្ធភាពដល់ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់រួមរស់សុខដុមរមនាក្នុងសង្គមជាមួយគ្នាថែមទៀតផង។
សម្តេធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានបញ្ជាក់ទៀតថា តាមរយៈនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏បានបង្កើត អ.វ.ត.ក. ដោយ មានកិច្ចសហការដ៏ល្អប្រសើរពីអង្គការសហប្រជាតិ និងការឧបត្ថម្ភគាំទ្រជាថវិកាពីសហគមន៍ អន្តរជាតិ ដើម្បីផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះនៃរបបខ្មែរក្រហម, ការផ្សះផ្សាសង្គមដែលបែកបាក់, ការលុបបំបាត់វប្បធម៌និទណ្ឌភាព និងជាការផ្តល់សារមួយសម្រាប់មេដឹកនាំនៃបណ្តាប្រទេស ទូទាំងពិភពលោកអំពីផលវិបាកនៃការប្រព្រឹត្តអំពើសាហាវយង់ឃ្នងព្រៃផ្សៃរបស់ពួកគេ។
សម្ដេចធីបតី ក៏បានណែនាំឲ្យរក្សាទុកឯកសារពាក់ព័ន្ធអ.វ.ត.ក ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីឱ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយសិក្សា និងចងចាំនូវរឿងរ៉ាវទាំងឡាយដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍នោះ។ សម្ដេចធីបតីក៏បានលើកទឹកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋទាំងជនបរទេស និងខ្មែរ ដែលចង់សិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារដើម ពាក់ព័ន្ធរបបប្រល័យពូជសាសន៍ គឺត្រូវសិក្សាឯកសាររបស់ អ.វ.ត.ក.ដែលជាឯកសារដើម ត្រូវបានរក្សាទុកនៅក្នុងអគារអនុវត្តការងារសេសសល់ អ.វ.ត.ក.។
សម្ដេចធីបតី ក៏បានលើកឡើងដែរថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏មានបំណងបង្កើតវិទ្យាស្ថានដើម្បីចងក្រង គ្រប់គ្រងឯកសារ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ ចែករំលែកការយល់ដឹង និងផ្តល់ព័ត៌មានដល់អ្នកជំនាន់ក្រោយ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងសាធារណជនទូទៅ ដើម្បីជាការស្វែងយល់បន្ថែមអំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ក៏ដូចជាជោគជ័យ និងដំណើរការនៃ អ.វ.ត.ក.។ ទាក់ទងនឹងករណីនេះ សម្ដេចធិបតី បានស្នើឱ្យក្រុមការងាររាជរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកដំណើរការអនុវត្តមុខងារសេសសល់ និងរដ្ឋបាលនៃ អ.វ.ត.ក. ពិចារណាឱ្យបានស៊ីជម្រៅចំណុចស្នូលនៃវិទ្យាស្ថាននេះ។
សូមបញ្ជាក់ថា យោងតាមរបាយការណ៍របស់ ឯកឧត្ដម វង្សី វិស្សុត ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីប្រចាំការ រដ្ឋមន្រ្តីទទួលបន្ទុកទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី និងជាប្រធានក្រុមការងារទទួលបន្ទុកការអនុវត្តមុខងារសេសសល់របស់ អ.វ.ត.ក. ដែលបានរាយការណ៍នៅក្នុងអង្គពិធីនោះ បានលើកឡើងថា នៅក្នុងអំឡុងពេលអនុវត្តមុខងារសេសសល់នេះ អ.វ.ត.ក. បានកសាង(ទី១). បណ្ណាល័យនិងកន្លែងស្រាវជ្រាវ (ទី២). និហិតដ្ឋានបណ្ណសារ (Archives Repository) (ទី៣). បន្ទប់ប្រើប្រាស់ពហុបំណងសម្រាប់រៀបចំសិក្ខាសាលានិងតុលាការត្រាប់ (Moot Court) និង(ទី៤). គេហទំព័រថ្មីមានលក្ខណៈអន្តរសកម្ម (Interactive Features) ដែលផ្ទុកព័ត៌មានស្តីពីការស៊ើបអង្កតនិងអង្គហេតុជំនុំជម្រះក្តីទាំងអស់ បាននិងកំពុងបន្ដអភិវឌ្ឍ និងសាងសង់បន្ទប់ពិគ្រោះយោបល់សម្រាប់ជនរងគ្រោះនៃរបបខ្មែរក្រហម សាលតាំងពិព័រណ៍អចិន្ត្រៃយ៍ស្តីពីដំណើរការជំនុំជម្រះក្តី ដែលសម្តេចធិបតីនាយករដ្ឋមន្រ្តី ផ្តល់កត្តិយសដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់នឹងបញ្ចុះបឋមសិលានាថ្ងៃនេះ, និង ឧទ្យានសម្រាប់ការចងចាំ ដែលគ្រោងនឹងបញ្ចប់ការសាងសង់នៅឆ្នាំ២០២៥។
ឯកឧត្តម Miguel de Serpa Soares អគ្គលេខាធិការរងទទួលបន្ទុកផ្នែកច្បាប់ អ.ស.ប. ក៏បានថ្លែងនាពិធីនោះដែររថា បច្ចុប្បន្នគឺជាពេលវេលាដែលត្រូវពិចារណាអំពីយន្ដការថែរក្សាកេរដំណែលនៃការជំនុំជម្រះក្ដីនេះឱ្យបានគង់វង្សយូរអង្វែងសម្រាប់យុវជនជំនាន់ក្រោយរបស់យើង។ ឯកឧត្តមបន្ថែមថា ឥឡូវនេះ អ.វ.ត.ក. បានបញ្ចប់ដំណើរការជំនុំជម្រះក្ដីរបស់ខ្លួន ហើយ 'កេរដំណែលនៃអង្គហេតុ ' ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញនេះ អាចកាន់តែមានសំខាន់ណាស់សម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នានៅទីនេះ។ ការគ្រប់គ្រង និងថែរក្សាទុកកេរ្តិ៍ដំណែលនៃអង្គហេតុ និងជាប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការពង្រឹងដំណើរការព្យាបាលរបួសផ្លូវចិត្ត និងការផ្សះផ្សារដែលបានកើតឡើងតាមរយៈការងាររបស់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ។ ឯកឧត្តមបន្ថែមទៀតថា មានតែការរក្សា និងថែរក្សាកេរដំណែលបែបនេះ ទើបអាចធានាបានដំណើរការនៃយុត្តិធម៌នេះអាចបញ្ចប់ជាស្ថាពរ និងអាចបញ្ចៀសបានអំពើឃោរឃៅពីអតីតកាលមិនឱ្យកើតឡើងសាជាថ្មី។
នៅក្នុងពិធីនេះក៏មានការអញ្ជើញចូលរួមដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ផងដែរពី ឯកឧត្តម លោកជំទាវសមាជិកព្រឹទ្ធសភា រដ្ឋសភានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មន្ដ្រីជាន់ខ្ពស់នៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឯកឧត្តម មីហ្គែល ឌឺ សែប៉ា សូអារ៉េស (Miguel de Serpa Soares) អគ្គលេខាធិការរងទទួលបន្ទុកកិច្ចការច្បាប់ និងជាទីប្រឹក្សាច្បាប់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ឯកឧត្ដម អនុប្រធានអចិន្រ្តៃយ៍ អនុប្រធាន សមាជិក សមាជិកានៃក្រុមការងាររាជរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកដំណើរការអនុវត្តមុខងារសេសសល់របស់អ.វ.ត.ក. ឯកអគ្គរាជទូត ឯកអគ្គរដ្ឋទូតប្រចាំនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការសហប្រជាជាតិ ប្រចាំនៅកម្ពុជា អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងសង្គមស៊ីវិល ចៅក្រមជាតិ និងអន្ដរជាតិ អតីមេធាវីការពារក្ដី មេធាវីដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី និងជនរងគ្រោះ និងសិស្ស និស្សិត ដែលសរុបអ្នកចូលរួមទាំងអស់ប្រមាណ ៦០០ នាក់៕
