សំនួរចម្លើយ អំពី អវតក
តើភស្ដុតាងអ្វីនឹងត្រូវប្រើប្រាស់នៅចំពោះ មុខអង្គជំនុំជម្រះ?
តើការគាំទ្រអ្វីខ្លះនឹងត្រូវផ្តល់ទៅឲ្យសាក្សីនិងជនរងគ្រោះដែលផ្តល់សក្ខីកម្ម និងសម្រាប់មនុស្សទូទាំងប្រទេស ដែលអាចនឹងមានការឈឺចាប់ក្នុងចិត្តនៅពេលស្តាប់ឮសក្ខីកម្មដែលបានបង្ហាញនៅក្នុងតុលាការ?
តើត្រូវចំណាយថវិកាប៉ុន្មានសម្រាប់ដំណើរការជំនុំជម្រះក្ដី?
តើជនរងគ្រោះអាចចូលរួមក្នុងដំណើរការជំនុំជម្រះក្តីយ៉ាងដូចម្ដេច?
តើជនរងគ្រោះមានសិទ្ធិទទួលសំណងដែរឬទេ?
ហេតុអ្វីបានជាអង្គការសហប្រជាជាតិចូលរួមក្នុងដំណើរការនេះ?
ហេតុអ្វីបានជាអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមមិនត្រូវបានយកទៅជំនុំជម្រះក្នុងតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ (ICC) នៅទីក្រុងឡាអេ ឬក្នុងតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ)?
តើត្រូវធ្វើយ៉ាងដូចម្តេចប្រសិនបើខ្ញុំចង់ផ្តល់ព័ត៌មានអំពីនរណាមួយដែលខ្ញុំជឿជាក់ថាបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរក្នុងអំឡុងរបបខ្មែរក្រហម?
ប្រសិនបើអ្នកមានព័ត៌មានដែលអ្នកគិតថាវាអាចជួយដល់ព្រះរាជអាជ្ញា ឬអ្នកការពារក្តី ពេលនោះអ្នកអាចទាក់ទងដោយផ្ទាល់ខ្លួននៅអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា ឬតាមរយៈអង្គការអន្តរការី (សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិត សូមអានទំព័រ ប្រភពព័ត៌មាន)។ ជនរងគ្រោះនិងអ្នកផ្សេងទៀតដែលមានព័ត៌មានទាក់ទិន អាចផ្ញើព័ត៌មាននេះចូលទៅទម្រង់បែបបទព័ត៌មានសម្រាប់ជនរងគ្រោះ ហើយដាក់ជូនទៅអង្គភាពគាំពារជនរងគ្រោះ។
តើតុលាការនេះទទួលថវិកាមកពីប្រភពណា?
ហេតុអ្វីបានជាប្រើរយៈពេលយូរម្ល៉េះ ទើបចាប់ផ្តើមជំនុំជម្រះក្តីអ្នកដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានទទួលខុសត្រូវចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានប្រព្រឹត្តក្នុងរបបខ្មែរក្រហម?
ប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្ហាញឲ្យឃើញថា ពេលប្រទេសនៅមានសង្គ្រាម ការកាត់សេចក្តីជួបប្រទះការលំបាកខ្លាំង។ សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាទើបតែបានបញ្ចប់ទៅនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ ប៉ុណ្ណោះ។ ចាប់តាំងពីប្រទេសកម្ពុជាស្នើសុំឲ្យអង្គការសហប្រជាជាតិជួយនៅឆ្នាំ១៩៩៧ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងអង្គការសហប្រជាជាតិបានសហការគ្នាឆ្ពោះទៅរកការអនុវត្តជាបណ្តើរៗ នូវទម្រង់ថ្មីមួយនៃសាលាជំនុំជម្រះក្តីចម្រុះជាតិនិងអន្តរជាតិ។ ដូច្នេះ វាត្រូវប្រើរយៈពេលយូរបន្តិចដើម្បីសិក្សានូវបញ្ហាលម្អិតជាច្រើនដើម្បីឲ្យតុលាការគំរូថ្មីមួយនេះអាចដំណើរការទៅបាន។ នៅឆ្នាំ១៩៩៩ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានតែងតាំងក្រុមការងារមួយដើម្បីរៀបចំការកាត់ក្តី និងធ្វើការចរចាជាមួយអង្គការសហប្រជាជា
តើចុងចោទមានសិទ្ធិអ្វីខ្លះ?
ចុងចោទ (ជនត្រូវចោទ និង ជនជាប់ចោទ) មានសិទ្ធិការពារខ្លួននៅក្រោមច្បាប់កម្ពុជានិងច្បាប់អន្តរជាតិ។ សិទ្ធិខ្លះនៃសិទ្ធិទាំងអស់នោះមាន៖ សិទ្ធិទទួលបាននូវសវនាការមួយត្រឹមត្រូវនិងជាសាធារណៈ សិទ្ធិត្រូវបានគេសន្មតថាមិនមានកំហុសរហូតទាល់តែត្រូវបានតុលាការកាត់សេចក្តីថាមានទោស សិទ្ធិមានមេធាវីទៅតាមការជ្រើសរើសរបស់ខ្លួនទោះជាមេធាវីមានសញ្ជាតិខ្មែរឬបរទេស សិទ្ធិមានពេលវេលានិងសម្ភារៈគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីឲ្យមេធាវីរៀបចំការពារក្តី សិទ្ធិទទួលបានមេធាវីពីសាលាក្តីខ្មែរក្រហមប្រសិនបើចុងចោទមិនមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីចំណាយទៅលើការជួលមេធាវី និង សិទ្ធិត្រួតពិនិត្យសាក្សីដែលបានចោទប្រកាន់ទៅលើរូបគាត់។
តើអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមានតួនាទីអ្វីខ្លះ?
តើមានតុលាការផ្សេងទៀតនៅក្នុងពិភពលោកដែលមានលក្ខណៈដូចជាអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាដែរឬទេ?
តុលាការកូនកាត់ប្រភេទនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅពេលកន្លងទៅថ្មីៗនេះក្នុងប្រទេសមួយចំនួន រួមមាន សៀរ៉ាឡេអូន ទីម័រខាងកើត កូសូវ៉ូ និង បូស្នៀ ប៉ុន្តែតុលាការនីមួយៗមានរចនាសម្ព័ន្ធដោយឡែកៗពីគ្នា។
ហេតុអ្វីបានជាតុលាការប្រភេទនេះត្រូវបានយកមកប្រើសម្រាប់អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា?
គំរូតុលាការកូនកាត់នេះត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីផ្តល់ឧិកាសឲ្យមានការចូលរួមនិងការពាក់ព័ន្ធយ៉ាងពេញទំហឹងពីសំណាក់ប្រជាជននិងមន្ត្រីកម្ពុជាទូទាំងប្រទេស នៅក្នុងដំណើរការកាត់ក្តីនេះ ហើយទន្ទឹមនឹងនេះ ធានាឲ្យបានតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ។ មិនដូចសាលាក្តីសម្រាប់ប្រទេសរ្វ៉ាន់ដាឬសាលាក្តីសម្រាប់អតីតយូហ្គោស្លាវី ការជំនុំជម្រះក្តីនៅសាលាក្តីនេះមិនធ្វើឡើងនៅឆ្ងាយពីកន្លែងបទឧក្រិដ្ឋកម្មកើតឡើងឡើយ។ សាលាក្តីនេះប្រព្រឹត្តទៅនៅប្រទេសកម្ពុជា ហើយដំណើរការកាត់ក្តីត្រូវធ្វើឡើងភាគច្រើនជាភាសាខ្មែរនិងបើកចំហឲ្យមានការចូលរួមពីប្រជាជនកម្ពុជា និងត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយតាមវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ និងសារព័ត៌មានក្នុងស្រុក។
តើខ្ញុំអាចស្វែងរកព័ត៌មានបន្ថែមអំពីរឿងខ្មែរក្រហមនិងដំណើរការកាត់ក្តីទាំងនេះដោយវិធីណា?
ផ្នែកកិច្ចការសាធារណៈនៃ អ.វ.ត.ក គឺជាកន្លែងទីមួយដែលអាចផ្តល់ព័ត៌មានដល់លោកអ្នកអំពីតុលាការខ្មែរក្រហម។ សូមទាក់ទងផ្នែកកិច្ចការសាធារណៈតាមរយៈសារអេឡិកត្រូនិកមកៈ pas@eccc.gov.kh ឬទូរស័ព្ទ: +855 (0)23 219 814 ឬទូរសារ: +855 (0)23 219 841 ឬស្វែងរកព័ត៌មាននៅលើគេហទំព័រ: www.eccc.gov.kh។
តើឧក្រិដ្ឋកម្មអ្វីនឹងត្រូវការកាត់សេចក្តី? តើការកាត់សេចក្តីប្រើច្បាប់កម្ពុជាឬច្បាប់អន្តរជាតិ?
ប្រជាជនយ៉ាងហោចណាស់ ១.៧លាននាក់ បានស្លាប់ដោយសារទារុណកម្ម ការប្រហារជីវិត និងជំងឺដែលមិនមានការព្យាបាល ចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩។ ចៅក្រមចាំបាច់ត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្តឲ្យបានច្បាស់លាស់ អំពីបទឧក្រិដ្ឋអ្វីដែលត្រូវបានប្រព្រឹត្តនៅពេលនោះ និងដោយនរណាខ្លះ។ ការប្រឈមមុខនឹងការកាត់សេចក្តីនេះ នឹងអាស្រ័យទៅលើការប្រមែប្រមូលភ័ស្តុតាងឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីរកឲ្យឃើញនូវទោសកំហុសរបស់បុគ្គលណាមួយដែលបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ។
ទាំងបទឧក្រិដ្ឋនៅក្រោមច្បាប់ជាតិនិងច្បាប់អន្តរជាតិអាចត្រូវបានចោទប្រកាន់នៅចំពោះមុខ អ.វ.ត.ក។ បទឧក្រិដ្ឋជាក់លាក់ត្រូវបានរៀបរាប់ខាងក្រោម៖
បទឧក្រិដ្ឋនៅក្រោមច្បាប់កម្ពុជារួមមានៈ
ហេតុអ្វីបានជាយើងទើបតែជំនុំជម្រះក្តីនៅពេលនេះ?តើការជំនុំជម្រះក្តីអតីតមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហមនឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍អ្វីខ្លះដល់ប្រជាជនកម្ពុជា?
តើនរណាខ្លះអាចនឹងត្រូវនាំយកមកជំនុំជម្រះក្តី?
តើជនជាប់ចោទនឹងទទួលទោសអ្វីខ្លះប្រសិនបើតុលាការរកឃើញថាគាត់មានទោស?
តើមានការលើកលែងទោសឬការអនុគ្រោះទោសដែរឬទេ?
តើអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាជាតុលាការកម្ពុជាឬជាតុលាការអន្តរជាតិ?
អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាស្ថិតនៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី តុលាការនេះមានលក្ខណៈពិសេសជាតុលាការ "កូនកាត់"។ បុគ្គលិកក្នុងតុលាការរួមមាន ចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា និងមេធាវីការពារក្តី ទាំងជាតិនិងអន្តរជាតិ។ ទោះជាយ៉ាងណា មន្ត្រីភាគច្រើនបម្រើការនៅក្នុងតុលាការនេះគឺបុគ្គលិកកម្ពុជា។ ទាំងច្បាប់ជាតិនិងច្បាប់អន្តរជាតិនឹងត្រូវយកមកប្រើប្រាស់ក្នុងអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញនេះ។
តើមានមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហមណាម្នាក់ធ្លាប់ត្រូវបាន ជំនុំជម្រះពីមុនមកដែរឬទេ?
តើនឹងមានការជំនុំជម្រះក្តី ចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មដែលត្រូវបានចោទ ថាបានប្រព្រឹត្តដោយមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហម ឬអ្នកដទៃទៀតក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩ ដែរឬទេ?
តើបណ្តាប្រទេសដែលធ្លាប់បានគាំទ្រ ឬក៏ជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬក៏បណ្តាប្រទេសដែលប្រហែលជាបានប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមនៅកម្ពុជា មុនឆ្នាំ១៩៧៥ នឹងត្រូវកាត់ទោសដែរឬទេ?
អត់ទេ។ អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាអាចកាត់សេចក្តីតែបុគ្គលណាដែលបានប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មក្នុងរបបខ្មែរក្រហមតែប៉ុណ្ណោះ។ តុលាការនេះមិនអាចកាត់ក្តីប្រទេសឬអង្គការណាដទៃទៀតបានឡើយ។
តើអ្នកណាខ្លះនឹងត្រូវកោះអញ្ជើញឲ្យធ្វើជាសាក្សី?
សាក្សីគឺជាមនុស្សដែលអាចផ្តល់ព័ត៌មានឬរឿងរ៉ាវដោយផ្ទាល់និងពិតប្រាកដ ទាក់ទងនឹងការស៊ើបអង្កេត និងការកាត់ក្តីនានាដែលស្ថិតនៅក្នុងអាណត្តិរបស់តុលាការ។ អ្នកទាំងនោះអាចជាជនរងគ្រោះ ឬជាមនុស្សណាម្នាក់ដែលមានព័ត៌មានទាក់ទងបទឧក្រិដ្ឋនោះ។ រឿងរ៉ាវជាក់ស្តែងដែលបុគ្គលនោះរៀបរាប់ មានតម្លៃស្មើនឹងភ័ស្តុតាង។ ភ័ស្តុតាងដែលផ្តល់ដោយសាក្សីក្នុងអំឡុងពេលស៊ើបអង្កេត នឹងក្លាយទៅជាផ្នែកមួយនៃសំណុំរឿង ឬប្រសិនបើត្រូវបានផ្តល់ឲ្យក្នុងពេលកាត់ក្តី ភ័ស្តុតាងនោះនឹងក្លាយទៅជាឯកសារផ្លូវការនៃសវនាការ។ អ្នកណាក៏ដោយដែលត្រូវចាត់ទុកថាជាមនុស្សសំខាន់សម្រាប់ផ្តល់ការពិតក្នុងពេលស៊ើបអង្កេតនិងពេលកាត់ក្តី អាចនឹងត្រូវសុំឲ្យផ្តល់ភ័ស្តុតាង រាប់បញ្ចូលទាំងអ្នកជំនា
តើខ្ញុំត្រូវផ្តល់ព័ត៌មានទៅឲ្យតុលាការដែរឬទេ?
ប្រសិនបើសហព្រះរាជអាជ្ញា ឬចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ចង់សម្ភាសន៍ជាមួយលោកអ្នក ក្នុងករណីនេះ លោកអ្នកត្រូវតែនិយាយការពិត។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកអ្នកមានសិទ្ធិនៅស្ងៀមប្រសិនបើលោកអ្នកយល់ថាចម្លើយអាចធ្វើឲ្យលោកអ្នកមានជាប់ទាក់ទិននៅក្នុងបទឧក្រិដ្ឋនោះ។ លោកអ្នកមានសិទ្ធិស្នើសុំមេធាវី (ស្មាក្តី) ដើម្បីផ្តល់ការប្រឹក្សាដល់លោកអ្នក និងស្ថិតនៅជាមួយលោកអ្នកក្នុងពេលចោទសំណួរ។
តើនរណាខ្លះអាចចូលទៅស្តាប់ការកាត់ក្តីបាន?
ការកាត់ក្តីនេះគឺសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា។ បុគ្គលគ្រប់រូបដែលមានអាយុចាប់ពី១៨ឆ្នាំ រួមទាំងជនបរទេសផង អាចចូលស្តាប់ការកាត់ក្តីនេះាន។ គ្មានការបង់ប្រាក់ដើម្បីចូលស្តាប់សវនាការឡើយ ហើយមានកៅអីរាប់រយដែលត្រៀមបម្រុងទុកសម្រាប់សាធារណជនទូទៅ។ រាល់សវនាការទាំងអស់នឹងបើកចំហជូនសាធារណជនគ្រប់ពេលវេលា លើកលែងតែក្នុងស្ថានការណ៍ពិសេសនៅពេលដែលចៅក្រមសម្រេចថា ត្រូវហាមឃាត់មិនឲ្យមានវត្តមានសាធារណជន ដើម្បីការពារអត្តសញ្ញាណរបស់សាក្សីឬជនរងគ្រោះ។ បច្ចុប្បន្ននេះ តុលាការផ្តល់រថយន្តក្រុងដឹកជញ្ជូនជាក្រុមដល់ប្រជាជនកម្ពុជាដែលចង់ធ្វើទស្សនកិច្ចនៅតុលាការ។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទងផ្នែកកិច្ចការសាធារណៈតាមរយៈទូរស័ព្ទលេខ ០២៣ ២១៩ ៨១៤ ឬសារអេឡិកត្
ប្រសិនបើយើងមិនអាចចូលរួមស្តាប់ការកាត់ក្តីនេះដោយផ្ទាល់បាន តើធ្វើដូចម្តេចយើងអាចដឹងបានពីអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងតុលាការ?
ប្រជាជនទូទាំងពិភពលោកចង់ដឹងអំពីសកម្មភាពឬព័ត៌មានដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងសវនាការជំនុំជម្រះក្តី។ លោកអ្នកអាចតាមដានព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនោះបានតាមរយៈវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ និងបណ្តាញសារព័ត៌មាន ជាតិនិងអន្តរជាតិ។ អ.វ.ត.ក ចែកចាយព័ត៌មានអំពីតុលាការនេះនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា រួមមាន ការចែកចាយកូនសៀវភៅនេះ ផ្ទាំងបិទផ្សាយព័ត៌មាន ស្លាកបិទផ្សាយព័ត៌មាន និងសម្ភារៈឬឯកសារផ្សព្វផ្សាយដទៃទៀត។ ក្រៅពីនេះ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនបានបង្កើតកម្មវិធីផ្សព្វផ្សាយក្នុងគោលបំណងជួយឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាយល់ដឹងអំពីដំណើរការកាត់ក្តីរបស់ អ.វ.ត.ក។ សាកលវិទ្យាល័យ Northwestern នៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានបញ្ចូលវីដេអូអំពីដំណើរការសវនាការរបស់សាលាក្តីទៅក្នុងគេហទំព័ររប
តើអ្នកណាជាអ្នកសម្រេចថាជនណាខ្លះនឹងត្រូវកាត់សេចក្តី? តើអ្នកណាជាអ្នកសម្រេចថាពួកគេនឹងត្រូវចោទប្រកាន់ពីបទអ្វី?
អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញមានសហព្រះរាជអាជ្ញាពីររូប (កម្ពុជាមួយរូប និងអន្តរជាតិមួយរូប) ជាអ្នករៀបចំបញ្ជីឈ្មោះជនសង្ស័យ និងប្រមូលភ័ស្តុតាងបឋមនៃបទឧក្រិដ្ឋដែលត្រូវបានចោទថាបានប្រព្រឹត្ត។ សហព្រះរាជអាជ្ញានឹងបញ្ជូនសំណុំរឿងក្តីទៅសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតពីររូប (កម្ពុជាមួយរូប និងអន្តរជាតិមួយរូប)។ សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតនឹងពិនិត្យពិច័យព័ត៌មានដែលទទួលបានពីសហព្រះរាជអាជ្ញា និងអនុវត្តកិច្ចស៊ើបសួរដោយឯករាជ្យនិងមិនលម្អៀង មុននឹងធ្វើការសម្រេចចោទប្រកាន់។ ប្រសិនបើការស៊ើបអង្កេតបង្ហាញភ័ស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ តុលាការនឹងបន្តជំនុំជម្រះក្តីលើសំណុំរឿងនោះ។
តើនឹងមានអ្វីកើតឡើង ប្រសិនបើសហព្រះរាជអាជ្ញា ឬក៏សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត មិនយល់ស្របគ្នា ថាតើត្រូវបញ្ជូនឬមិនបញ្ជូនរឿងក្តីទៅជំនុំជម្រះ?
ទាំងសហព្រះរាជអាជ្ញា ឬសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត នឹងព្យាយាមសម្រេចឲ្យបាននូវការព្រមព្រៀងគ្នា ប៉ុន្តែប្រសិនបើពួកគាត់មិនអាចឈានដល់ការឯកភាពគ្នានោះទេ ពេលនោះ ចៅក្រម៥រូបមកពីអង្គបុរេជំនុំជម្រះនឹងជួបជុំគ្នាដើម្បីធ្វើការសម្រេចថាតើត្រូវបញ្ជូនឬមិនបញ្ជូនរឿងក្តីទៅជំនុំជម្រះ។ ចៅក្រម ឬសហព្រះរាជអាជ្ញា ឬសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត កម្ពុជាតែឯង ឬអន្តរជាតិតែឯង មិនអាចធ្វើឲ្យរាំងស្ទះដល់ការបញ្ជូនរឿងក្តីណាមួយទៅកាត់សេចក្តីបានឡើយ។