ថ្ងៃនេះ អង្គបុរេជំនុំជម្រះនៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាចេញសេចក្តីពិចារណារបស់ខ្លួនទៅលើបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ប្រឆាំងនឹងដីកាដំណោះស្រាយរបស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតក្នុងសំណុំរឿង ០០៤/២។
ក្រោយពេលស៊ើបអង្កេតដែលមានរយៈពេល ១០ ឆ្នាំរួចមក នៅថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨ សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិបានចេញដីកាចោទប្រកាន់បញ្ជូន អោ អាន ទៅជំនុំជម្រះ ហើយនៅថ្ងៃដដែលនេះ សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិបានចេញដីកាលើកលែងចោទប្រកាន់រាល់បទចោទទាំងអស់មកលើរូបគាត់។ ជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រវត្តិតុលាការ អង្គបុរេជំនុំជម្រះត្រូវប្រឈមនឹងដីកាដំណោះស្រាយពីរផ្ទុយគ្នា ចេញពីការិយាល័យតុលាការតែមួយ។
បន្ទាប់មក អង្គបុរេជំនុំជម្រះបានទទួលបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ពីសហព្រះរាជអាជ្ញាជាតិនៅថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ និង ពីសហមេធាវីការពារក្តី អោ អាន នៅថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ ដែលជំទាស់ទៅនឹងដីកាដំណោះស្រាយ (ដីកាបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះ) របស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ និង បណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ពីសហព្រះរាជអាជ្ញាអន្តរជាតិនៅថ្ងៃទី២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨ ដែលជំទាស់ទៅនឹងដីកាលើកលែងចោទប្រកាន់ អោ អាន របស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ។
នៅថ្ងៃទី១៩ ទី២០ និង ទី២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ អង្គបុរេជំនុំជម្រះបានដំណើរការសវនាការក្នុងសំណុំរឿង ០០៤/២ ដើម្បីស្តាប់ទឡ្ហីករណ៍នានារបស់ភាគី។
ផ្នែកនៃសេចក្តីសម្រេចរួម ដែលអង្គបុរេជំនុំជម្រះបានសម្រេចជាឯកច្ឆ័ន្ទ
ជាបឋម ក្រោយពេលបានពិនិត្យទៅលើសំណុំរឿងយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់រួចមក អង្គបុរេជំនុំជម្រះបានសន្និដ្ឋានថា ការចេញដីកាដំណោះស្រាយពីរផ្ទុយគ្នា ក្នុងពេលដំណាលគ្នារបស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត គឺខុសច្បាប់ ដោយរំលោភទៅលើមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃក្របខណ្ឌគតិយុត្តិរបស់ អ.វ.ត.ក។
អង្គបុរេជំនុំជម្រះយល់ឃើញថា ការបើកកិច្ចស៊ើបសួររួមគ្នារវាងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ និងអន្តរជាតិគឺជាគោលការណ៍គតិយុត្តិចម្បងជាមូលដ្ឋាននៅ អ.វ.ត.ក (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ១០៣)។ ពិសេសជាងនេះទៀត នៅក្នុងករណីខ្វែងយោបល់គ្នា ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានានាដែលត្រូវសម្រេចដោយដីកាដំណោះស្រាយ អនុលោមតាមវិធាន ៦៧ នៃវិធានផ្ទៃក្នុង អង្គជំនុំជម្រះយល់ឃើញថា ក្របខណ្ឌគតិយុត្តិនៅ អ.វ.ត.ក អនុញ្ញាតឲ្យមានដំណើរការសកម្មភាពតែពីរប៉ុណ្ណោះ អនុលោមតាមមាត្រា ២៣ថ្មី នៃច្បាប់ អ.វ.ត.ក និង វិធាន ៧២(៣) នៃវិធានផ្ទៃក្នុង។ សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតមានកាតព្វកិច្ចធ្វើការព្រមព្រៀងដោយតុណ្ហីភាព ឬដោយផ្ទាល់ទៅលើបញ្ហាទាំងនោះ ឬបញ្ជូនករណីខ្វែងយោបល់របស់ខ្លួនទៅលើបញ្ហាទាំងនេះទៅអង្គបុរេជំនុំជម្រះ (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ១២០)។
អង្គបុរេជំនុំជម្រះបានបញ្ជាក់បំភ្លឺបន្ថែមលើសិទ្ធិអំណាចរបស់ខ្លួនទៅលើដំណាក់កាលស៊ើបអង្កេត (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ៣១-៥៤)។ អង្គជំនុំជម្រះបានបញ្ជាក់ថា អ.វ.ត.ក គឺជាតុលាការពិសេសនៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជា (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ៥៨) និងបានអះអាងជាថ្មីពីការយល់ឃើញជាឯកច្ឆ័ន្ទនៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៤/១ ថា ច្បាប់ជាធរមាននៅ អ.វ.ត.ក មិនរារាំងដល់យុត្តាធិការជាតិទេ ហើយថា តុលាការកម្ពុជាធម្មតាមានយុត្តាធិការពេញលេញទៅលើបញ្ហានានានៃយុត្តិធម៌ព្រហ្មទណ្ឌ (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ៥៩)។
អង្គបុរេជំនុំជម្រះកត់សម្គាល់ថា ការចេញដីកាដំណោះស្រាយរបស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតរយៈពេល ១៦ខែ ក្រោយពីការជូនដំណឹងជាលើកទីពីរនូវការបញ្ចប់កិច្ចស៊ើបសួរ ហើយយល់ឃើញថា សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត មិនបានចេញដីកាដំណោះស្រាយក្នុងអំឡុងថិរវេលាសមរម្យទេ (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ៦២ និង ៧០)។
អនុលោមតាមវិធាន ៧៧(១៣) នៃវិធានផ្ទៃក្នុង សាលដីកានេះបិទផ្លូវតវ៉ា។
មតិយោបល់របស់ចៅក្រមជាតិ
ចៅក្រមជាតិយល់ឃើញថា ប្រវត្តិនៃការចរចាដែលនាំឲ្យបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងរវាង អ.ស.ប និងរាជរដ្ឋា-
ភិបាលកម្ពុជា បង្កើតឲ្យមានការចោទប្រកាន់តែបុគ្គលចំនួនតិចតួចប៉ុណ្ណោះនៅ អ.វ.ត.ក (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ២០៣) ទាំងថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ និងអ្នកទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុត។ ចៅក្រមជាតិបានសន្និដ្ឋានថា បុគ្គលប្រាំពីរូប ដែលជា
សមាសភាពនៅក្នុងគណៈកម្មាធិការអចិន្រ្តៃយ៍របស់ ប.ក.ក ត្រូវបានចាត់ទុកជាមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ២២៣) ចំណែក កាំង ហ្កេកអ៊ាវ មិនមែនជាមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យទេ។
ទាក់ទិននឹងសំណុំរឿង ០០៤/២ ចៅក្រមជាតិនៃអង្គបុរេជំនុំជម្រះពិចារណាឃើញថា សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិបានធ្វើការស៊ើបអង្កេតយ៉ាងល្អិតល្អន់ (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ២៨១) ហើយហេតុនេះយល់ឃើញថា ដីកាលើកលែងចោទប្រកាន់ អោ អាន របស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ ធ្វើឡើងត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ និងគួរតែត្រូវបាន
តម្កល់។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ចៅក្រមជាតិយល់ឃើញថា សកម្មភាពដែលសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិបានធ្វើឡើង គឺផ្ទុយទៅនឹងគំនិតរបស់អ្នកតាក់តែងច្បាប់ រចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋបាលរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ យុត្តិសាស្រ្តអន្តរជាតិ និង ការអះអាងពីមុនៗរបស់ខ្លួនផង (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ២៩៣)។ ចៅក្រមជាតិយល់ឃើញផងដែរថាការចេញដីកាសម្រេចពីរផ្ទុយគ្នាបែបនេះ បង្កើតបានជាចន្លោះប្រហោងនៃច្បាប់ (កថាខណ្ឌ២៩៥)។ ហើយក្នុងករណីដែលច្បាប់ពុំមានចែងដូច្នេះ ហើយដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជាប់គាំងក្នុងសំណុំរឿង ០០៤/២ នេះបាន ចៅក្រមជាតិយល់ថាការបកស្រាយច្បាប់ ឬវិធាននានា រួមទាំងវិធាន ៧៧(១៣) នៃវិធានផ្ទៃក្នុងផងដែរនោះ គប្បីធ្វើឡើងដោយពិចារណាទៅលើផលប្រយោជន៍ជនត្រូវចោទ (កថាខណ្ឌ២៩៦, ៣០១)។ ហេតុនេះ ចៅក្រមជាតិបានសន្និដ្ឋានថា ដីកាដំណោះស្រាយ (បញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះ) ត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ ហើយដីកាដំណោះស្រាយ (លើកលែងចោទ) ត្រូវតម្កល់ទុកជាបានការ ។
មតិយោបល់របស់ចៅក្រមអន្តរជាតិ
តាំងពីដំបូងមក ចៅក្រមអន្តរជាតិបានសង្កេតឃើញថា សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតប្រើប្រាស់សិទ្ធិអំណាចដោយមិនត្រឹមត្រូវ ដែលចេញដីកាដំណោះស្រាយពីរដាច់ពីគ្នា និងផ្ទុយគ្នា (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ៣១៣)។ ចៅក្រមអន្តរជាតិបានដោះស្រាយពីសុពលភាពរបស់ដីកាដំណោះស្រាយទាំងពីរ (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ៣១៧-៣២៦) ដោយសារដីកាទាំងពីរនេះមានភាពខុសគ្នា មិនអនុលោមទៅតាមច្បាប់ជាធរមាននៅ អ.វ.ត.ក។ ចៅក្រមអន្តរជាតិពិចារណាឃើញថា ជាការសមហេតុផលដែលត្រូវយោងទៅពាក្យពេចន៍នៃមាត្រា ៥(៤), ៦(៤) និង ៧ នៃកិច្ចព្រមព្រៀង
អ.វ.ត.ក មាត្រា ២០ថ្មី និង ២៣ថ្មី នៃច្បាប់ អ.វ.ត.ក និង វិធាន ១៣(៥), ១៤(៧), ៧១ និង ៧២ នៃវិធានផ្ទៃក្នុង ដែលថា កម្មវត្ថុគន្លឹះនៃយន្តការដោះស្រាយករណីខ្វែងយោបល់គឺដើម្បីបញ្ចៀសការរាំងស្ទះដែលបង្អាក់កិច្ចដំណើរការនីតិវិធីមិនឲ្យបន្តដំណើរការទៅការជំនុំជម្រះ (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ៣២៣)។
ចៅក្រមអន្តរជាតិបានសន្និដ្ឋានថា ការចេញដីកាដំណោះស្រាយលើកលែងចោទប្រកាន់ អោ អាន របស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ គឺហួសដែនអំណាច ហើយហេតុនេះ ត្រូវទុកជាមោឃៈ ចំណែកដីកាដំណោះស្រាយ (ដីកាបញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះ) របស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតមានសុពលភាព (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ៣២៦) ហើយអាស្រ័យហេតុនេះ អោ អាន ត្រូវចោទប្រកាន់បញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះនៅក្នុងកិច្ចដំណើរការនីតិវិធីនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង។ ក្រោយពីពិនិត្យទៅលើមូលដ្ឋានទាំងអស់នៃបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ដែលទទួលយកបានរួចមក ចៅក្រមអន្តរជាតិ បានកែប្រែដីកាដំណោះស្រាយរបស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ (ដីកាបញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះ) ចំពោះបទប្រល័យពូជសាសន៍ (នៅត្រង់កថាខណ្ឌ ៦៣២)។ លើសពីនេះទៀត អនុលោមតាមវិធាន ៤៤ នៃវិធានផ្ទៃក្នុង និងអង្គហេតុនានាដែលមានក្នុងកំណត់ហេតុ ចៅក្រមអន្តរជាតិយល់ឃើញថា សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិមានកំហុស ដោយមិនបានពិចារណាទៅលើវិធានការសន្តិសុខនានាដែលខ្លួនអាចយកមកប្រើប្រាស់បាន។ ដោយហេតុថា អោ អាន ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរបំផុត ដូចជា បទប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និង បទនុស្សឃាត ចៅក្រមអន្តរជាតិគួរតែចេញដីកាបង្គាប់ឲ្យចាប់ខ្លួនគាត់ (កថាខណ្ឌ ៦៨៨-៦៩៣) ។
ដោយសារមិនទទួលបានការគាំទ្រដោយសំឡេងភាគច្រើនលើសលុបលើសពី៤រូប ស្ថានភាពនេះស្ថិតក្រោមបញ្ញាត្តិនៃវិធាន ៧៧(១៣) នៃវិធានផ្ទៃក្នុង។ ដីកាដំណោះស្រាយ (សម្រេចបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះ)មិនអាចត្រូវបានបដិសេធទេ ហេតុនេះត្រូវមានសុពលភាព។
សេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គបុរេជំនុំជម្រះ អាចរកមើលបាននៅលើគេហទំព័រ៖
https://eccc.gov.kh/sites/default/files/documents/courtdoc/%5Bdate-in-tz%5D/D359_24_KH_0.PDF