លោក ញ៉ែម អេន

សាក្សី​រូប​នេះ​កើត​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៩ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​១៩៦១ នៅ​ភូមិ​ត្រពាំង​ថ្លឹង ឃុំ​ត្រែង​កែល ស្រុក​កំពង់លែង ខេត្ត​កំពង់ឆ្នាំង។ គាត់បានសរសេរសៀវភៅអំពីការងាររបស់គាត់ជាអ្នកថតរូបនៅទួលស្លែងពីឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ ១៩៧៩ ។ លោក ញ៉ែម អេន បានចូលរួមក្នុងបដិវត្តន៍នៅឆ្នាំ ១៩៧១ ជាមួយបងប្អូនបង្កើតរបស់គាត់ចំនួន ៥ នាក់ ដែលក្នុងនោះ ២ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ដោយសារការបោសសម្អាតផ្ទៃក្នុង។ គាត់បានផ្លាស់មកទីក្រុងភ្នំពេញនៅឆ្នាំ១៩៧៥ ហើយបានធ្វើការជាច្រើនមុខរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧៦ ដោយបោះពុម្ពកាសែត និងបញ្ជូនសំបុត្ររវាងមន្ទីរពេទ្យព្រះមុនីវង្ស និងពន្ធនាគារតាខ្មៅ។ បើតាមលោក ញ៉ែម អេន នៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៦ អង្គការបានបញ្ជូនគាត់រយៈពេលប្រាំមួយខែទៅសិក្សាផ្នែកថតរូប និងថតភាពយន្តនៅប្រទេសចិន។ ពេល​ត្រឡប់​មក​វិញ គាត់​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​ការ​នៅ​គុក​ទួលស្លែង ថត​កុន និង​ថត​រូប។គាត់ក៏បានធ្វើការជាអ្នកថតរូបតាមបេសកកម្មដែលចងក្រងឯកសារអំពីសកម្មភាពនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងតំបន់ចំនួនប្រាំមួយ ប៉ុន្តែភាគច្រើននៅក្នុងស-២១។ សម្រាប់​ការ​ចុះ​ទៅ​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​នោះ លោក​បាន​ទទួល​បញ្ជា​ពី​លោក ស៊ុន សេន រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការពារ​ជាតិ និង​លោក តា ណាត។ ឌុច គ្រាន់​តែ​បញ្ជា​ឱ្យ​គាត់​ទៅ​ថត​រូប​នៅ​គុក​ទួលស្លែង។ ក្នុង​ចំណោម​បេសកកម្ម​ថតរូប​ដែល​លោក​ធ្វើ​សម្រាប់​របប​នេះ លោក​បាន​អមដំណើរ​គណៈប្រតិភូ​មកពី​ប្លុក​កុម្មុយនិស្ត​ទៅ​ទស្សនា​ការដ្ឋាន​នៅ​ភូមិភាគ​ពាយ័ព្យ រួមមាន​ទំនប់​ត្រពាំងថ្ម ត្រពាំង​ពោធិ៍ និង​ទំនប់​ទ ១ មករា។ ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​ទាំង​នេះ លោក​ក៏​បាន​ថត​រូប​កម្មាភិបាល​ជាន់ខ្ពស់​ខ្មែរក្រហម​ដូចជា ប៉ុល ពត និង​ស៊ុន សេន។ ក្រៅ​ពី​ការ​ផលិត​ភាពយន្ត និង​ការ​ថត​រូប ការងារ​របស់​លោក​រួម​មាន​ការ​គូរ​ផែនទី​ភូមិភាគ​ឦសាន។ សាក្សី​រូប​នេះ​ក៏​បាន​ថត​រូប​មនុស្ស​នៅ​ព្រៃស​ដែរ ប៉ុន្តែ​គាត់​ធ្វើ​ការ​នៅ​ស-២១ ជា​ចម្បង។ យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ លោក​បាន​អះអាង​ថា មាន​អ្នក​ទោស​តិច​តួច​នៅ​គុក​ទួលស្លែង​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​ថត​ទុក ហើយ​អ្នក​នៅ​សល់​ត្រូវ​បាន​គេ​យក​ទៅ​សម្លាប់​មុន​ពេល​ថត​រូប។ ក្នុង​ពេល​ផ្តល់​សក្ខីកម្ម លោក ញ៉ែម អេន បាន​ពន្យល់​អំពី​ឋានានុក្រម​នៃ​ស-២១ ទាក់ទង​នឹង​កងពលលេខ ៧០៣។ លោក​ក៏​បាន​ផ្តល់​ព័ត៌មាន​លម្អិត​អំពី​ស្ថាប័ន និង​បុគ្គលិក​នៅ​គុក​ទួលស្លែង រួម​ទាំង ឌុច ផង​ដែរ។ សាក្សីបានពិភាក្សាការងាររបស់គាត់ជាអ្នកថតរូបសម្រាប់របបនេះ នីតិវិធីនៅពេលថតរូបអ្នកទោស និងការប្រើប្រាស់សម្ភារៈបែបនេះ។ ពេល​កង​កម្លាំង​វៀតណាម​ចូល​ដល់​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៧ ខែ​មករា ឆ្នាំ​១៩៧៥ សាក្សី​បាន​រត់​គេច​ពី​មន្ទីរ ស-២១ ជាមួយ ឌុច។ មុនពេលចាកចេញ លោក ញ៉ែម អេន បានកប់ឧបករណ៍ថតរូប និងថតកុន ដែលលោកបានយកមកវិញនៅពេលលោកត្រឡប់មកទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ ១៩៩០ ក្នុងអំឡុងការចរចាត្រីភាគីនៅទីក្រុងប៉ារីស។ ចាប់តាំងពីមានសមាហរណកម្មជាតិឡើងវិញនៅអន្លង់វែងក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៧ សាក្សីបានប្រមូលផ្តុំ និងរក្សាទុកនូវបណ្តុំរូបថត ភាពយន្ត និងខ្សែអាត់សំឡេងនៃសម័យរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ លោក​បាន​លើក​ឡើង​ថា សម្ភារៈ​ភាគ​ច្រើន​ជា​របស់​លោក ខ្លះ​យក​ពី​ផ្ទះ​របស់ ប៉ុល ពត ក្រោយ​ពេល​លោក​ស្លាប់ និង​សម្ភារៈ​មួយ​ចំនួន​ទៀត​ដែល​លោក​យក​ពី​មេទ័ព។

Transcript from testimony

Video recordings