អ្នកជំនាញ លោក Stephen John MORRIS

អ្នកជំនាញកើតនៅឆ្នាំ ១៩៤៩ ។ គាត់គឺជាអ្នកស្រាវជ្រាវ អ្នកនិពន្ធ និងជាគ្រូបង្រៀនជនជាតិអូស្ត្រាលីក្នុងផ្នែកនយោបាយ និងប្រវត្តិសាស្ត្រអន្តរជាតិ។ លោក​បាន​សិក្សា និង​សរសេរ​អំពី​ទំនាក់ទំនង​រវាង​វៀតណាម និង​កម្ពុជា​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​នេះ។ គាត់​បាន​ព្យាយាម​យល់​ថា​ហេតុអ្វី​បាន​ជា​អតីត​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ប្រទេស​ទាំងពីរ​នេះ​ចូល​ក្នុង​ជម្លោះ​យោធា។

សម្រាប់​គាត់ វា​ជា​កុម្មុយនិស្ត​ផ្សេង​គ្នា​ដែល​យល់​ខុស​ពី​ស្ថានភាព។ លោក​ពន្យល់​ថា អាកប្បកិរិយា​របស់​ជនជាតិ​វៀតណាម គឺ​សំដៅ​បង្កើត​លំហ​មួយ​ជាមួយ​ជាតិ​សាសន៍​តែ​មួយ ហៅថា សហព័ន្ធ​ឥណ្ឌូចិន។ លោក​បាន​បន្ថែម​ថា ចក្រពត្តិនិយម​បាន​ចាក់​ឫស​យ៉ាង​ជ្រៅ​ក្នុង​ក្រុម​ឥស្សរជន​វៀតណាម។ យួនតែងតែចង់គ្រប់គ្រងនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែគោលនយោបាយរបស់ ប៉ុល ពត បានផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវអាជ្ញាប័ណ្ណជាក់ស្តែងក្នុងការធ្វើអន្តរាគមន៍ និងលុបបំបាត់ឯករាជ្យរបស់កម្ពុជា។ យួនបានប្រើជនជាតិខ្មែរដែលបានដកថយទៅវៀតណាមនៅឆ្នាំ ១៩៥៤ ដើម្បីជ្រៀតចូលម្តងទៀត ដើម្បីគ្រប់គ្រងលទ្ធិកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា។ គាត់បាននិយាយថាគំនិតនៃ "សត្រូវ" គឺសំខាន់ណាស់សម្រាប់ចលនាទាំងនេះ។ តាមគាត់ដូចដែលស្តាលីនបានបង្កើតគំនិតដ៏ស្មុគស្មាញមួយដែលគូប្រជែងរបស់គាត់ត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាភ្នាក់ងារនៃមហាអំណាចបរទេស; ប៉ុល ពត បានបង្កើតការទានកថាមួយដែលសត្រូវមកពីខាងក្នុងគឺជាភ្នាក់ងារ KTB ឬ CIA ។ វា​គឺ​ជា​សម័យ​កាល​នៃ​ការ​វង្វេង​ស្មារតី និង​ការ​គោរព​បុគ្គលិក​លក្ខណៈ។ គាត់បានពណ៌នាថា កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ជាអង្គការឃុបឃិតមួយ។ លោក Morris បានរៀបរាប់ថា នៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៧, កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យបានវាយប្រហារភូមិវៀតណាមមួយ បណ្តាលឱ្យជនស៊ីវិលស្លាប់បាត់បង់ជីវិតយ៉ាងច្រើន។ លោក​ថា វា​មិន​សម​ហេតុផល​ទេ ព្រោះ​កម្ពុជា​ខ្សោយ​ជាង​វៀតណាម។ ពិត​ជា​មាន​ភាព​ខុស​គ្នា​នៃ​កម្លាំង​រវាង​ភាគី​ទាំង​ពីរ។ 

យុទ្ធនាការបោសសម្អាត និងភេរវកម្មដែលបានកើតឡើងក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៥ ត្រូវបានដឹកនាំប្រឆាំងនឹងសមាជិកស្មោះត្រង់នៃខ្មែរក្រហម ។ លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា នេះ​បាន​បង្ហាញ​ពី​ភាព​វង្វេង​ស្មារតី និង​ភាព​ទន់​ខ្សោយ​ទាក់​ទង​នឹង​ជម្លោះ​ជាមួយ​វៀតណាម។ ខ្មែរក្រហម បានប្រឆាំងនឹងសហភាពសូវៀត ហើយអាណិតចិនរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧៦ ។

Transcript from testimony

Video recordings