ការប្រព្រឹត្តទៅលើជនជាតិចាម

[Disclaimer: The content in Closing Orders are allegations, which need to be proven through adversarial hearings. As such, the allegations below can not be treated as facts unless they have been established through a final judgment.]

ដកស្រង់ចេញពីដីកាដំណោះស្រាយសំណុំរឿង ០០២

ឃ. វិធានការផ្សេងៗដែលបានធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹងក្រុមជាក់លាក់នានា

205> គោលនយោបាយមួយក្នុងចំណោមគោលនយោបាយទាំងប្រាំដែលត្រូវបានអនុវត្តដើម្បីសម្រេចបាន និង ការពារបដិវត្តន៍សង្គមនិយម គឺដាក់ចេញរាល់វិធានការជាពិសេសប្រឆាំងនឹងក្រុមជាក់លាក់នានា។ សកម្មភាពនេះបានប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោលដល់ក្រុមមនុស្សជាច្រើន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាសម័យនោះ។ សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតត្រូវបានប្តឹងអំពីអំពើទាក់ទងនឹងក្រុមជនជាតិចាម ជនជាតិវៀតណាម និងពុទ្ធសាសនិក ព្រមទាំងអតីតអ្នករដ្ឋការនៃរបបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ (ដូចជាមន្ត្រី យោធា និងក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ)។ អំពើទាំងនេះត្រូវបានប្រព្រឹត្តដោយបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជានៅទីកន្លែងផ្សេងគ្នានៃប្រទេសកម្ពុជាចាប់ពីមុនឆ្នាំ១៩៧៥ ដែលជាដំណាក់កាលដំបូងនៃការត្រួតត្រារបស់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាទៅលើទឹកដីមួយផ្នែក និងបន្តយ៉ាងហោចណាស់រហូតដល់ ថ្ងៃទី០៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។

206> សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតត្រូវបានប្តឹងអំពីអំពើនានា ដែលបានប្រព្រឹត្តិប្រឆាំងនឹងជនជាតិចាមនៅក្នុងភូមិភាគកណ្តាល ភូមិភាគបូព៌ា និងភូមិភាគពាយ័ព្យ ប្រឆាំងនឹងជនជាតិវៀតណាមនៅក្នុងខេត្តស្វាយរៀង និងខេត្តព្រៃវែង (ភូមិភាគបូព៌ា) និងក្នុងអំឡុងពេលនៃការចូលលុកលុយនៅប្រទេសវៀតណាម ការប្រឆាំងចំពោះពុទ្ធសាសនិកនៅទូទាំងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងការប្រឆាំងនឹងអតីតអ្នករដ្ឋការនៃរបបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរក្នុងអំឡុងនៃការជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ។ ព្រឹត្តិការណ៍ចុងក្រោយនេះបង្កើតបានជាឧទាហរណ៍មួយក្នុងចំណោមឧទាហរណ៍យ៉ាងច្រើននៃអំពើប្រឆាំងទៅនឹងអតីតអ្នករដ្ឋការនៃរបបសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ ។

207> គោលដៅមួយក្នុងចំណោមគោលដៅផ្សេងទៀតនៃគោលនយោបាយនេះ គឺការបង្កើតឡើងនូវសង្គមមួយដែលមិនមានសាសនា រួបរួមគ្នាដោយមិនមានការបែងចែកវណ្ណៈ តាមរយៈការលុបបំបាត់ចោលភាពខុសគ្នារវាងជនជាតិ ជាតិ សាសនា សង្គម និងវប្បធម៌។ គោលដៅនេះត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយឯកសាររបស់បក្សទាក់ទិននឹងវណ្ណៈ។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៤ អត្ថបទមួយនិពន្ធដោយ ប៉ុល ពត ដែលបានផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តីទង់បដិវត្តបានបង្ហាញថា មាន “វណ្ណៈពិសេស” មួយនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាដែលរួមមាន “ទាហាន ប៉ូលីស និងលោកសង្ឃ” ។ តាមរយៈសៀវភៅកំណត់ហេតុរបស់កម្មាភិបាល និង ដោយបានយោងទៅតាមអត្ថបទខាងលើនេះ បញ្ជាក់ថាជនជាតិភាគតិចទាំងអស់ ក៏ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាផ្នែកនៃ “ប្រភេទវណ្ណៈដោយឡែកពិសេស” នេះផងដែរ” ។ វណ្ណៈផ្សេងៗទៀតដូចជា ពួកសក្ដិភូមិ ពួកនាយទុន និងពួកអភិជន ក៏ត្រូវបានគេហាមឃាត់ផងដែរ ។ ក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៥ ការអនុវត្តគោលដៅនេះមានការវិវឌ្ឍន៍ទៅមុខ នៅពេលដែលបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានប្រកាសពីការលុបបំបាត់វណ្ណៈទាំងនេះ និង វណ្ណៈដោយឡែកពិសេស ដោយបានបញ្ជាក់ថា  គឺមានតែវណ្ណៈកម្មករ និងកសិករប៉ុណ្ណោះដែលមានអត្ថិភាព ហើយថាវណ្ណៈទាំងអស់ដទៃទៀត ត្រូវបានរំលាយបញ្ចូលក្នុងវណ្ណៈទាំងពីរនេះ ។ នៅពេលនោះ ឬភ្លាមៗបន្ទាប់ពីនោះមក វិទ្យុផ្សាយចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញបានធ្វើការបញ្ជាក់ចុងក្រោយអំពីព្រះសង្ឃ  ជនជាតិចាម  និងជនជាតិភាគតិចដទៃទៀត ។ ទោះបីជារដ្ឋអំណាចបក្សជាន់ខ្ពស់បន្តនិយាយរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៦ អំពីចំនួនប្រជាជនកម្ពុជា ដែលរួមបញ្ចូលនូវអ្នកដែលមិនមែនជាសញ្ជាតិខ្មែរយ៉ាងណាក៏ដោយ  បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានប្រកាសជាផ្លូវការនៅខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៧ ថាការលុបបំបាត់ និងការដាក់បញ្ចូលគ្នានៃជនជាតិភាគតិចគឺដូចដែលយើងអាចនិយាយថាជាប្រទេសមួយដែលមាន “៩៩ភាគរយ”ខ្មែរ ។ គោលដៅមួយទៀតនៃគោលនយោបាយនេះ គឺដើម្បីលុបបំបាត់ខ្មាំង និងដើម្បីបំផ្លាញទាំងស្រុង ឬមួយផ្នែកនៃក្រុមទាំងនោះតែម្តង។ វិធានការដែលបានធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹងក្រុមជាក់លាក់នានា គឺត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាដែលថា “យើងខំធ្វើយ៉ាងម៉េចឲ្យតែចំណេញដល់បដិវត្តន៍” ។

កាលបរិច្ឆេទ និងការចូលរួម

211> ទាក់ទិននឹងវិធានការប្រឆាំងនឹងជនជាតិចាមគឺ កើតចេញមកពីគោលនយោបាយដែលចាប់ផ្ដើមនៅដើមឆ្នាំ១៩៧០ នៅតាមតំបន់មួយចំនួន  និងដែលមានសន្ទុះកើនឡើងនៅពេញមួយរបបរបស់កម្ពុជា   ប្រជាធិបតេយ្យ យ៉ាងហោចណាស់រហូតដល់ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។ ការជម្លៀសភូមិទាំងឡាយរបស់ជនជាតិចាមបានចាប់ផ្តើមប្រហែលជាក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣  និងកាន់តែខ្លាំងឡើងបន្ទាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៥  ដោយសមាជិកនៃក្រុមនោះមួយចំនួនត្រូវបានគេបំបែកឲ្យទៅរស់នៅតាមភូមិខ្មែរ ។ សារទូរលេខលេខ១៥ ចុះខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៧៥ រៀបរាប់អំពីគោលនយោបាយក្នុង “ការបំបែក”  ជនជាតិចាម ដែលបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានប្រើប្រាស់តាមរយៈមធ្យោបាយនៃការជម្លៀសដោយបង្ខំ ។ នៅក្នុងរបបនោះ បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានហាមឃាត់ជនជាតិចាម មិនឲ្យគោរពសាសនារបស់ពួកគេ ។ មេដឹកនាំសាសនា និង ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យរបស់ជនជាតិចាម ត្រូវបានគេឃុំឃាំង ឬ សម្លាប់  ដូចគ្នាដែរចំពោះសមាជិកនៃក្រុមនេះដែលបានតវ៉ា ឬ បន្តគោរពសាសនារបស់ពួកគេ ។ បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាក៏បានហាមឃាត់ផងដែរនូវវប្បធម៌ ភាសា និងសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីរបស់ជនជាតិចាម ។

212> ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៧ និងជាទូទៅ ចាប់តាំងពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ១៩៧៨ បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានប្រព្រឹត្តហួសពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសាសនា ដោយអនុវត្តគោលនយោបាយនេះ តាមរយៈការអនុម័តនូវគោលនយោបាយសំដៅកម្ទេចជនជាតិចាមក្នុងនាមជាក្រុមនោះ នៅផ្នែកមួយចំនួននៃប្រទេសកម្ពុជាដែលជនជាតិចាមរស់នៅ។ ការសម្លាប់ជនជាតិចាមជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំ ត្រូវបានប្រព្រឹត្តនាឆ្នាំ១៩៧៧ និងឆ្នាំ១៩៧៨  នៅក្នុងភូមិភាគកណ្តាល (ភូមិភាគឧត្តរចាស់) និងភូមិភាគបូព៌ា។ សាក្សីនានាបានផ្តល់ភស្តុតាងថា ជនជាតិចាមត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខ្មាំងរបស់បដិវត្តន៍  ហើយបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាមានចេតនាកម្ទេចក្រុមនេះចោល  ត្រឹមឆ្នាំ១៩៨០ ។ ភស្តុតាងបានបង្ហាញថា កែ ពក ជាលេខាភូមិភាគកណ្តាល  ជាសមាជិកគណៈមជ្ឈិម និងជាគណៈយោធាមជ្ឈិម  ព្រមទាំងលេខាស្រុកនៃភូមិភាគបូព៌ានិងកណ្តាល បានចូលរួមដោយផ្ទាល់ក្នុងការកម្ទេចជនជាតិចាម រួមជាមួយអង្គភាពយោធារបស់មជ្ឈិម និងអង្គភាពយោធាផ្សេងទៀត ។

ការប្រព្រឹត្តិទៅលើជនជាតិចាម

745> ចាម គឺជាជនជាតិភាគតិចមួយ ដែលមានភាសាដូចគ្នា វប្បធម៌ដូចគ្នា និងសាសនាដូចគ្នា គឺសាសនាអ៊ីស្លាម ។ ប្រជាជនចាមបានកំណត់អត្តសញ្ញាណខ្លួនឯងជាចាមអញ្ចឹងតែម្តង និង ត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាចាមអញ្ចឹងដោយអ្នកផ្សេងទៀត ដែលមិនស្ថិតនៅក្នុងក្រុមជនជាតិភាគតិចនេះ ។

746> មុនឆ្នាំ១៩៧៥ ជនជាតិចាមមួយចំនួនធំ រស់នៅតាមដងទន្លេមេគង្គ នៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម។ ពួកគេមានចំនួនច្រើន ជាពិសេសនៅស្រុកក្រូចឆ្មារ និង ស្រុកកងមាស ។

747> យោងតាមរបាយការណ៍របស់អ្នកបច្ចេកទេសខាងប្រជាសាស្រ្ត៖ “ជនរងគ្រោះក្រោមរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចាប់ពីខែមេសា ១៩៧៥ ដល់ខែមករា ១៩៧៩ ការសិក្សាប៉ាន់ប្រមាណ លើទំហំនៃមហន្តរាយ” គេបានធ្វើការសន្និដ្ឋានថា ៣៦% នៃប្រជាជនចាមនៅប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានស្លាប់នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(ចំណែកឯប្រជាជនខ្មែរអត្រានៃការស្លាប់ ១៨,៧%) ។

គោលនយោបាយទាក់ទងនឹងជនជាតិចាមមុនឆ្នាំ១៩៧៥

748> នៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៧០ បក្សកុម្មុនីសកម្ពុជា បានចូលកាន់កាប់មួយផ្នែកធំនៃខេត្តកំពង់ចាម ដូចជាតំបន់ភាគច្រើនដែលមានចាមរស់នៅ ។

749> នៅពេលដំបូង បក្សហាក់បីដូចជា មានការយោគយល់ចំពោះឥស្លាម ។ ដូចគ្នាដែរមុនឆ្នាំ១៩៧៥ មានចាមមួយចំនួនបានចូលរួមនៅក្នុងបក្សកុម្មុយនីសកម្ពុជា ឧទាហរណ៍ [លុប] ជាជនជាតិចាមម្នាក់ ដែលធ្លាប់ជាសមាជិកគណៈស្រុកត្បូងឃ្មុំ ខេត្តកំពង់ចាម  និងធ្លាប់ជាសមាជិករបស់គណៈកម្មាការអចិន្ត្រៃយ៍នៃសភាតំណាងប្រជាជនកម្ពុជា  (បន្ទាប់មកគាត់បានរត់ចេញពីកម្ពុជា និងឆ្លងដែនទៅប្រទេសវៀតណាមនៅខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៨ )។ មានជនជាតិចាមផ្សេងទៀតក៏ធ្លាប់ជាកម្មាភិបាលនៅមន្ទីរ ស-២១ ដែរ (ប៉ុន្តែពួកគេទាំងអស់ក៏ត្រូវបានសម្លាប់ អ្នកខ្លះនៅឆ្នាំ១៩៧៧ អ្នកផ្សេងទៀតនៅឆ្នាំ១៩៧៨) ។

750> ប៉ុន្តែក្រោយមក បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានដាក់បញ្ចូលជនជាតិចាម ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការឃោសនាតឹងតែងប្រឆាំងនឹងការអនុវត្តន៍សាសនាជាទូទៅ និង ឃាត់ឃាំងនូវសេរីភាពរបស់ពួកគេ ជាពិសេសក្នុងការប្រតិបត្តិឥស្លាម ។ សាក្សីម្នាក់បានអះអាងថា នៅឆ្នាំ១៩៧៤ បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានប្រកាសថា ចាម គឺជា”ខ្មាំងទីមួយ” ។

751> បក្សកុម្មុនីសកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមកំណត់មុខសញ្ញា ក្នុងការជម្លៀសអ្នករស់នៅក្នុងភូមិចាម នៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៣។  មានពេលខ្លះគឺ មានតែអ្នកដឹកនាំសាសនា និង អ្នកចេះដឹងសាសនាឥស្លាមប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវគេជម្លៀស  នៅក្នុងករណីផ្សេងទៀត អ្នកភូមិភាគច្រើនត្រូវបានគេជម្លៀស ហើយបានទុកតែគ្រួសារចាមមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងភូមិនីមួយៗ ។ ចាមត្រូវបានជម្លៀសទៅកាន់ខេត្តផ្សេងៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។

752> មុនឆ្នាំ១៩៧៥ ចាមមួយចំនួនត្រូវបានគេចាប់ឃុំខ្លួន ធ្វើទារុណកម្ម និង សម្លាប់  ។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧០ ឬឆ្នាំ១៩៧១ មន្ទីរសន្តិសុខមួយ(ដែលដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការចាប់ ធ្វើទារុណកម្ម និងសម្លាប់ ដូចដែលបានរៀបរាប់ដូចខាងក្រោម) ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្រូចឆ្មារ ។ បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា បានកំណត់មុខសញ្ញាចំពោះអ្នកដឹកនាំសាសនា  និងចាមដែលធ្វើការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងការរារាំងនូវសេរីភាពក្នុងការប្រតិបត្តិនូវជំនឿសាសនារបស់ពួកគេ ។ យោងតាមសាក្សីមួយចំនួន ប្រជាជនចំនួនប្រមាណ១០០នាក់  ទៅ២០០ នាក់  ជាជនជាតិភាគតិចចាមនៅក្នុងស្រុកក្រូចឆ្មារ និងស្រុកនានាក្នុងខេត្តកំពង់ចាម ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងត្រូវបានបាត់ខ្លួនពីក្នុងភូមិរបស់ពួកគេ នៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៥។  សេចក្តីសម្រេចចាប់ខ្លួនត្រូវបានធ្វើឡើងនៅថ្នាក់ខេត្ត ឬខ្ពស់ជាងនេះ ។

ការប្រព្រឹត្តិលើជនជាតិចាមពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ ១៩៧៧

753> នៅក្នុងសន្និសីទដែលរៀបចំឡើងនាខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដែលមានការចូលរួម ពីកម្មាភិបាល          នយោបាយ និងកងទ័ពរបស់មជ្ឈិម និងថ្នាក់ក្រោម(រហូតដល់ថ្នាក់ស្រុក) ប៉ុល ពត និង នួន ជា ទំនងជាបានលើកឡើងនូវបញ្ហាទាក់ទងនឹង“ការលុបបំបាត់” ជនជាតិរបស់ចាម ដោយបានបង្ហាញនៅពេលនោះអំពីគោលនយោបាយរបស់ពួកគេ ក្នុងការលុបបំបាត់រាល់សាសនាទាំងអស់ ដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាប្រតិកិរិយា ។ ការផ្សាយវិទ្យុរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ នៅតែបន្តចាត់ទុកជនជាតិចាមថាជា “មូស្លីមកម្ពុជា” និងប្រកាសទទួលស្គាល់សេរីភាពសាសនារបស់ពួកគេ ។ ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧៥ នៅតាមវិទ្យុ រាល់ការផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ ទាក់ទងនឹងការទទួលស្គាល់ជនជាតិចាម ត្រូវបានបញ្ឈប់នៅក្នុងបរិបទមួយដែលមានការបដិសេធ ជាទូទៅអំពីអត្ថិភាពរបស់ជនជាតិភាគតិចនានានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ទោះបីមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់បក្ស  និងការផ្សព្វផ្សាយជាផ្លូវការផ្សេងទៀតបានបន្ត  និយាយអំពីប្រជាជនកម្ពុជាថា “ជាតិយើងគឺសំដៅជាតិកម្ពុជា ប្រជាជនកម្ពុជាដែលមានទាំងជនជាតិខ្មែរ និងជនជាតិផ្សេងៗ។” ក៏ដោយ ក៏គេត្រូវកត់សម្គាល់ថា ការផ្សព្វផ្សាយនេះត្រូវបានបញ្ចប់ជាស្ថាពរនៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៦។ ការផ្លាស់ប្តូរនេះបានកើតឡើង បន្ទាប់ពីការការប្រកាសឲ្យប្រើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ របស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនាខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៦ ដែលមិនបានលើកឡើង អំពីអត្ថិភាពរបស់ជនជាតិភាគតិចផ្សេងៗឡើយ ។

754> ជំពូកទី១៥ មាត្រា២០ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យបានចែងថា៖ “ប្រជាជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិជឿជំនឿ ឬ សាសនាណាក៏បាន ហើយក៏មានសិទ្ធិមិនមានជំនឿអ្វី ឬក៏មិនជឿសាសនាណាក៏បាន។ មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានសាសនាប្រតិកិរិយា ដែលបំផ្លិចបំផ្លាញកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងប្រជាជនកម្ពុជាដាច់ខាត” ។ ឌុច ផ្ដល់សក្ខីកម្មដល់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ គឺ“សរសេរសម្រាប់បិទបាំង” ហើយមាត្រានេះ គឺជា “ពាក្យភូតភរ” ។ ទាំងនេះស្របទៅនឹង [លុប] ដែលបានអះអាងថា  “ដល់ពេលចេញរដ្ឋធម្មនុញ្ញវាថាសាសនាណាក៏ប្រតិកិរិយាដែរ”  ។

755> ពេលខ្លះជនជាតិចាមបានធ្វើការតវ៉ា អំពីការហាមឃាត់សាសនារបស់ពួកគេ ដោយលើកយករដ្ឋធម្ម-នុញ្ញមកសំអាង។ នៅក្នុងរបាយការណ៍ប្រចាំសប្តាហ៍មួយរបស់តំបន់៥ ភូមិភាគពាយ័ព្យដែលបានផ្ញើរទៅលេខាភូមិភាគ“ម”-៥៦០ និងបណ្ណសារដ្ឋានមានសរសេរថា “មានសមាសភាព ១៧ មេសាដែលមកពីភ្នំពេញដែលជាជនជាតិចាម” បានធ្វើសកម្មភាពតវ៉ានៅក្នុងរោងបាយរួមរបស់សហករណ៍អំពីការហូបចុករបស់ពួកគេ ដោយបានសំអាងលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ អ្នករាយការណ៍បានបញ្ជាក់ថា៖ “ចំពោះសភាពការណ៍នេះ យើងមានវិធានការហើយពិសេសគឺរកខ្សែរបស់វា រកមេចលនារបស់វាដើម្បីបោសសំអាត” ។

756> សាក្សីជាច្រើន (ជាជនជាតិចាម និងក្រៅពីជនជាតិចាម) ដែលរស់នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ដូចៗគ្នាថា ប.ក.ក មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការគោរពប្រតិបត្តិសាសនាឥស្លាម និងហាមឃាត់មិនឲ្យថ្វាយបង្គំព្រះ  បានរឹបអូសយក និងដុតចោលនូវគម្ពីរកូរ៉ាន់ (កូរ៉អាន/Coran)  វិហារចាមត្រូវបានបិទទ្វារ និងបំផ្លាញ  ឬត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ ក្នុងគោលបំណងផ្សេងៗទៀតដូចជា៖ រោង-បាយរបស់សហករណ៍  ឃ្លាំងដាក់សម្ភារៈ  ឬជាទីកន្លែងសម្រាប់ចិញ្ចឹមជ្រូក ។ សាក្សីជាច្រើន(លើកលែងបីនាក់ក្នុងចំណោមពួកគេ ) បានលើកឡើងថា ជនជាតិចាម ត្រូវបានបង្ខំឲ្យបរិភោគសាច់ជ្រូក ។ អ្នកដឹកនាំសាសនា និងអ្នករៀនចេះដឹងសាសនាឥស្លាមជ្រៅជ្រះត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងសម្លាប់ ។ ស្រ្តីជនជាតិចាមត្រូវបានគេបង្ខំឲ្យកាត់សក់ និងហាមឃាត់មិនឲ្យយកក្រមាគ្របក្បាល ។ ភាសាចាម ត្រូវបានគេហាមឃាត់ ។ ចំពោះសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីចាម ក៏ត្រូវបានហាមឃាត់ដែរ ។

757> យោងតាមសាក្សីមួយចំនួន បទបញ្ជាបំផ្លិចបំផ្លាញវប្បធម៌របស់ជនជាតិចាម ចេញមកពី“អង្គការ”  មកពី“អង្គការចាត់តាំងជាន់ខ្ពស់”  ពី “ប្រធានភូមិ ឬប្រធានផ្នែក”  ឬពី  “មេបញ្ជាការដ្ឋាន”  ហើយ អ្នកដែលបដិសេធមិនដើរតាមការណែនាំរបស់បក្សនឹងត្រូវបានវាយធ្វើបាប  ចាប់ខ្លួន ឬសម្លាប់ ។

758> នាខែកញ្ញា និងខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧៥ មានការបះបោររបស់ជនជាតិចាមពីរដង នៅក្នុងសប្តាហ៍បន្តបន្ទាប់គ្នានៅក្នុងភូមិពីរក្នុងស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តកំពង់ចាម៖ កោះផល(ជាកោះមួយនៅកណ្ដាលទន្លេមេគង្គ ក្នុងឃុំប៉ើសទី១) និង ស្វាយឃ្លាំង(ឃុំស្វាយឃ្លាំង) ។ សាក្សីបានរៀបរាប់ថា បន្ទាប់ពីមានការបះបោរទាំងនោះ អំពើក្នុងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើជនជាតិចាម មានការកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ។ បុគ្គលជាច្រើនត្រូវបានចាប់ខ្លួន  អ្នកភូមិស្ទើរតែទាំងអស់ ត្រូវបានបញ្ជូនចេញពីភូមិដ្ឋាន  បំបែកឲ្យទៅរស់នៅលាយឡំជាមួយអ្នកភូមិខ្មែរ  និងបុរសមេគ្រួសារភាគច្រើន ត្រូវបានគេសម្លាប់ ។ សាក្សីម្នាក់ផ្សេងទៀត ដែលជាអតីតប្រធានភូមិកោះផល បានរៀបរាប់ថា មនុស្សដែលនៅសល់ពីស្លាប់មានចំនួន១៨៣នាក់ ដែលមុនបះបោរមានចំនួន ១.៨៦៤នាក់  (សាក្សីម្នាក់ទៀតបានបង្ហាញថា មានអ្នករស់រានមានជីវិត ២៦៧នាក់ ក្នុងចំណោមចំនួនសរុប ១.៣០៦នាក់ដែលបានរស់នៅកោះផលពេលនោះ) ។

759> សាក្សីម្នាក់បានបញ្ជាក់ថា ក្នុងឆ្នាំ១៩៧២ គាត់ត្រូវបានប្រើឲ្យជួយធ្វើស្ថិតិប្រជាជនភូមិ៥ និងភូមិ៦ ឃុំស្វាយឃ្លាំង។ គាត់ពន្យល់ថា ស្ថិតិប្រជាជនចាមកាលពីឆ្នាំ១៩៧២ នោះមានចំនួន១.២៤២គ្រួសារ ប៉ុន្តែនៅសល់ត្រឹមតែ១៧០គ្រួសារ ប៉ុណ្ណោះក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ។

760> កម្មាភិបាលស្រុក និងឃុំរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាទំនងជា មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្រ្កាបអ្នកបះបោរ ។

761> ឯកសារផ្សេងទៀតក្នុងសម័យនោះបានឲ្យដឹងថា មានបណ្តាញទំនាក់ទំនងក្នុងការបញ្ជូនដំណឹងពីថ្នាក់ក្រោមទៅថ្នាក់លើ ហើយថាថ្នាក់លើ មានជាអាទិ៍ នួន ជា  បានដឹងអំពីរាល់សកម្មភាពរបស់ប្រជាជនចាមនៅមូលដ្ឋាន។ សារទូរលេខដែលមានចំណងជើងថា “ទូរលេខ ១៥ - សូមគោរពជូនស.មបងប៉ុលជាទីស្នេហា” ចុះថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៧៥ បានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញនូវគោលនយោបាយអនុវត្តដោយមេដឹកនាំរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា ក្នុងគោលបំណង “បំបែក”ចាម និងការជម្លៀសពួកគេដោយបង្ខំពីភូមិភាគបូព៌ា ទៅកាន់ភូមិភាគឧត្តរ ។ សារទូរលេខនេះបានផ្ញើទៅ ប៉ុល ពត និងចម្លងជូនអ្នកផ្សេងទៀតដែលក្នុងនោះមាន នួន ជា ផងដែរ។ ភាពត្រឹមត្រូវនៃសារទូរលេខ១៥ នេះត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយសាក្សីម្នាក់ដែលធ្លាប់ធ្វើការនៅក្នុងរបបនោះ ជាអ្នកបកប្រែទូរលេខនៅមន្ទីរមជ្ឈិម ក-១ ដែលបានបញ្ជាក់ថា ប្រធានអង្គភាពសារទូរលេខបានសម្រេចចិត្តចម្លងជូន នួន ជា ហើយគាត់ក៏បានបន្ថែមថា គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ប្រហែលជាអាចពាក់ព័ន្ធក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះ ។

ការប្រព្រឹត្តិលើជនជាតិចាមពីឆ្នាំ១៩៧៧ ដល់ ឆ្នាំ១៩៧៩

762> សាក្សីមួយចំនួនបាននិយាយថា ប្រជាជនចាមក៏ទទួលបាននូវការប្រព្រឹត្តស្រដៀងគ្នាទៅនឹងប្រជាជនផ្សេងទៀតដែរ  ហើយថាពួកគេមិនត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឬសម្លាប់ទេ  ឬក៏ថាមានការធ្វើបាបតែមួយគត់ទៅលើជនជាតិចាម គឺការហាមឃាត់មិនឲ្យប្រតិបត្តិសាសនា ។ ជាពិសេសដូចជានៅទំនប់១មករា សាក្សីបីនាក់បានរៀបរាប់ថាចាមត្រូវបានរស់នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌដូចគ្នានឹងអ្នកលើកទំនប់ខ្មែរផ្សេងទៀតដែរ ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ សាក្សីម្នាក់ក្នុងចំណោមសាក្សីទាំងបីខាងលើបានអះអាងថា បើឃើញនរណាម្នាក់កំពុងប្រតិបត្តិសាសនាឥស្លាម “គេនឹងយកទៅសម្លាប់ចោល” ហើយថាភាគច្រើននៃប្រជាជនដែលត្រូវបានគេសម្លាប់គឺជា “ប្រជាជនថ្មី និងចាម” ។ សាក្សីម្នាក់ផ្សេងទៀតក្នុងចំណាមសាក្សីទាំងបី ដែលធ្លាប់បានធ្វើការនៅការដ្ឋាននេះ បានលើកអំណះអំណាងថា ជនជាតិចាមក៏ត្រូវបានចាត់ទុកថាមានថ្នាក់ទាបដូចប្រជាជន១៧មេសាដែរ ។ សាក្សីទាំងបីនាក់ដែលធ្លាប់ធ្វើការនៅទីកន្លែងនោះបានបញ្ជាក់ថាសាសនារបស់ជនជាតិចាមត្រូវបានហាមឃាត់ ។

763> អំឡុងឆ្នាំ១៩៧៧ និងឆ្នាំ១៩៧៨ មានសាក្សីជាច្រើនបានសង្កេតឃើញថាមានការសម្លាប់រង្គាលលើប្រជាជនចាមនៅក្នុងភូមិភាគកណ្តាល (ភូមិភាគឧត្តរចាស់) និងភូមិភាគបូព៌ា ។

764> ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងអស់នេះហាក់ដូចជាត្រូវបានសម្របសម្រួលដោយមជ្ឈិម។ អតីតលេខាភូមិភាគកណ្តាល កែ ពក  គឺជាសមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិម ។ ពាក់ពន្ធ័និងបញ្ហាសន្តិសុខគឺស្ថិតនៅក្រោមអំណាចរបស់ សុន សេន, នួន ជា និង ប៉ុល ពត ។ ឌុច បានផ្តល់ភស្តុតាងថា កែ ពក បានមក “ភ្នំពេញជាច្រើនដង” នៅឆ្នាំ១៩៧៧ ។ សាក្សីម្នាក់ដែលធ្លាប់ធ្វើជាអ្នកផ្ញើទូរលេខឲ្យ កែ ពក បានផ្តល់ភស្តុតាងថាទំនាក់ទំនងរវាង កែ ពក និងមជ្ឈិម បានកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ដោយបញ្ជាក់ថា ជាអាទិ៍នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៨ គាត់បានទទួលសារទូរលេខច្រើនជាងចំនួនដែលគាត់បានទទួលពីមុនមក ។ សាក្សីនេះក៏បានរំលឹកថា នៅពេលនោះមជ្ឈិមបានតំឡើងនូវម៉ាស៊ីនសារទូរលេខពិសេសថ្មីមួយ ដែលបង្កភាពងាយស្រួលដល់ភូមិភាគកណ្តាលធ្វើការបញ្ជូនដំណឹង ទៅមជ្ឈិមចាប់ពីម៉ោង៦ព្រឹករហូត ដល់ពេលអាធ្រាត្រ ។ គាត់និយាយទៀតថា នៅពេលនោះដែរមានសារទូរលេខកាន់តែច្រើនជាងសព្វដងដែលត្រូវបានផ្ញើពីតំបន់ ទៅកាន់ភូមិភាគ ។

765> សាក្សីម្នាក់ទៀតបានរៀបរាប់ថា គាត់ត្រូវបានហៅឲ្យទៅប្រជុំនៅឆ្នាំ១៩៧៧ នៅភូមិបុសខ្នុរ ស្រុកចំការលើ ខេត្តកំពង់ចាម តំបន់៤១ ភូមិភាគកណ្តាល (ភូមិភាគឧត្តរចាស់)។ គាត់បានរៀបរាប់អំពីរបៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំគឺដើម្បីរៀបចំផែនការដែលគេហៅថា “ផែនការកម្ទេចខ្មាំង” ដោយប្រធានអង្គប្រជុំប្រកាសថា “ខ្មាំងរបស់បដិវត្តន៍មានច្រើន ប៉ុន្តែខ្មាំងដែលធំជាងគេរបស់យើងគឺ ចាម។ ដូច្នេះ ផែនការនេះអំពាវនាវឲ្យមានការកម្ទេចជនជាតិចាមឲ្យអស់មុនឆ្នាំ១៩៨០” ។ សាក្សីដដែលនេះក៏បានរៀបរាប់បន្ថែមទៀតថា ក្រោយមក គាត់ត្រូវបានចាត់ឲ្យទៅជួបលេខាឃុំអូនុង ស្រុកចំការលើ។ ខណៈដែលគាត់កំពុងរង់ចាំការមកដល់របស់ប្រធានអង្គប្រជុំ គាត់បានឃើញសៀវភៅមួយដែលមានក្របពណ៌លឿងថ្លាមានចំណងជើងថា “ផែនការសម្រាប់សហករណ៍ជឿនលឿន” ដែលក្នុងនោះមានសរសេរថា “ចាមគឺជាខ្មាំងធំជាងគេ ហើយត្រូវកម្ទេចឲ្យអស់មុនឆ្នាំ១៩៨០” ។

766> សាក្សីម្នាក់ទៀតបានបង្ហាញថា នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ កម្មាភិបាលសន្តិសុខមកពីតំបន់២១ នៃភូមិភាគបូព៌ា បានប្រាប់គាត់ថា “ទៅថ្ងៃមុខពួកចាមដែលនៅសេសសល់នឹងត្រូវសម្លាប់ទាំងអស់” ។ សាក្សីផ្សេងទៀតបានសង្កេតឃើញថាមានការ “ចាត់ការប្រឆាំង នឹងអ្នកណាដែលមិនមែនជាខ្មែរ ជាពិសេសជនជាតិចាម [...]”   ឬមានបញ្ជា “ប្រមែប្រមូលអ្នកកាន់ជំនឿអ៊ីស្លាមទាំងអស់មកជួបជុំគ្នា” ។ សាក្សីម្នាក់ទៀតបានបញ្ជាក់ថា ថ្ងៃមួយនៅពេលដែលគាត់ភ្ញាក់ពីដេកស្រាប់តែ “បាត់អស់រលីងជនជាតិចាមនៅក្នុងភូមិរបស់ខ្ញុំ”។ ក្នុងចំណោមជនជាតិចាមចំនួនដប់គ្រួសារនៅក្នុងភូមិរបស់គាត់ មានតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ដែលនៅរស់ ដោយសារពេលសម្លាប់ គាត់ធ្វើការនៅក្រៅភូមិនៅក្នុងកងចល័តស្រុក ។

767> [លុប] អតីតលេខាស្រុកក្រូចឆ្មារ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៨  (ដែលតាមរយៈឋានៈនេះ គាត់ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាបុគ្គលម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះការសម្លាប់រង្គាលលើប្រជាជនចាមនៅស្រុកក្រូចឆ្មារ ) បានពន្យល់ថាមានការបះបោរដោយជនជាតិចាមនិងខ្មែរនៅស្រុកក្រូចឆ្មារ នៅឆ្នាំ១៩៧៨។ គណៈឃុំបានរាយការណ៍ទៅគណៈស្រុកអំពីការបះបោរនេះ ហើយគណៈស្រុករាយការណ៍បន្តទៅគណៈតំបន់។ រួចគណៈតំបន់បានបញ្ជាឲ្យចាប់និងឃុំខ្លួន “ពួកបះបោរ”។ [លុប] បានបន្ថែមទៀតថា បន្ទាប់មកថ្នាក់លើបានសរសេរចំណារមួយមកថ្នាក់ស្រុកដោយចារប៊ិចក្រហមថា ៖ “អ្នកដែលបះបោរទាំងអស់ ត្រូវកម្ទេចចោលទាំងអស់” ។ សាក្សីបានបន្ថែមទៀតថា គាត់បានធ្វើដំណើរតាមកាណូតទៅកាន់កន្លែងឃុំឃាំងអ្នកបះបោរ រួចដាក់បញ្ជាពីថ្នាក់លើទៅឲ្យមេបញ្ជាការកងទ័ពដែលមើលការខុសត្រូវនៅទីនោះ ហើយថាអ្នកបះបោរត្រូវបានវាយសម្លាប់នឹងដំបង ហើយកប់នៅក្នុងរណ្តៅរួម ដែលរណ្តៅនីមួយៗកប់មនុស្សប្រហែលពីម្ភៃ ទៅសាមសិបនាក់ ។

768> សាក្សីម្នាក់បានបញ្ជាក់ថា៖ “ក្រុមនេះ(ខ្មែរក្រហមដែលមកពីភូមិភាគនិរតី) បានស្រាវជ្រាវយកតែជនជាតិចាម ដើម្បីសម្លាប់ចោលគ្មានទុកឲ្យសល់ម្នាក់។ សមាជិកគ្រួសារខ្ញុំដែលមានគ្នា៨នាក់ ត្រូវបានយកទៅសម្លាប់ទាំងអស់ លើកលែងតែខ្ញុំមា្នក់បានរួចខ្លួន ដោយសារតែខ្ញុំបន្លំខ្លួនធ្វើជាជនជាតិដទៃ” ។ សាក្សីម្នាក់ទៀតបានឲ្យដឹងអំពីស្ថានភាពគ្រួសារចាមប្រហែល១០០គ្រួសារនៅក្នុងឃុំដែលគាត់ធ្លាប់រស់នៅថា “ខ្ញុំមិនបានឃើញការសម្លាប់ទេ គ្រាន់តែឃើញខ្មែរក្រហមចូលមកហៅមួយគ្រួសារម្តងៗចេញទៅ ហើយប្រជាជនចាមកាន់តែតិចទៅៗ ក្រោយមកគេប្រមូលទាំងអស់។ គេចាប់ប្រជាជនចាមនៅឆ្នាំ១៩៧៨” ។

769> សាក្សីម្នាក់ទៀតបានអះអាងថា គាត់មានការភ្ញាក់ផ្អើលដោយនៅចុងឆ្នាំ១៩៧៨ មានការប្រជុំមួយដែលធ្វើឡើងនៅស្រុកសណ្ដាន់ ខេត្តកំពង់ធំ រវាង កែ ពក និង លេខាស្រុកនៃភូមិភាគបូព៌ា និងភូមិភាគកណ្ដាល មួយចំនួនចូលរួម។ សាក្សីដដែលនេះបានបញ្ជាក់ថា គាត់បានឮខ្លឹមសារដែលបាននិយាយនៅក្នុងអង្គប្រជុំនោះដោយសារតែពួកគេបានប្រើឧឃោសនៈស័ព្ទនៅខាងក្នុង។ ក្នុងកំឡុងពេលនៃការប្រជុំ នោះគឺ កែ ពក បានសួរទៅលេខាស្រុកក្រូចឆ្មារថា “គម្រោងដែលបានដាក់ជូនដោយបក្ស តើបានបញ្ចប់ ប៉ុន្មានភាគរយហើយ? ...សមមិត្តត្រូវតែកម្ទេចពួកចាមដែលស្ថិតក្នុងកងចល័តមុន ព្រោះពួកគេទាំង នោះសុទ្ធតែជាជនក្បត់ជាតិ” ។

770> កែ ពេជ្រវណ្ណៈ ហៅ ថា ឬ យុទ្ធ ជាកូនរបស់ កែ ពក បានអះអាងថា ជនជាតិចាមត្រូវបានចាត់ទុកជាមុខសញ្ញានៃការសម្លាប់រង្គាលនៅឆ្នាំ១៩៧៨ ប៉ុន្តែ បានបដិសេធថាកម្មាភិបាលភូមិភាគកណ្តាល (ភូមិភាគឧត្តរចាស់) មានពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការសម្លាប់នោះទេ ។ ការអះអាងរបស់សាក្សីនេះមានលក្ខណៈខុសគ្នាពីសាក្សីផ្សេងទៀត ដែលបានកត់សម្គាល់ឃើញថាកម្មាភិបាលភូមិភាគកណ្តាល (ភូមិភាគឧត្តរចាស់) ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវក្នុងការសម្លាប់រង្គាលជនជាតិចាម នៅស្រុកក្រូចឆ្មារ ។

មន្ទីរសន្តិសុខវត្តអូរត្រកួន ភូមិភាគកណ្តាល (ភូមិភាគឧត្តរចាស់)

776> មន្ទីរសន្តិសុខ និង កន្លែងសម្លាប់មនុស្សវត្តអូរត្រកួន គឺស្ថិតនៅភូមិសំបួរមាស ឃុំពាមជីកង ស្រុកកងមាស ខេត្តកំពង់ចាម ។ យោងទៅតាមប្រព័ន្ធកំណត់ទីតាំងភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា មន្ទីរសន្តិសុខនេះស្ថិតនៅក្នុងតំបន់៤១ នៃភូមិភាគកណ្តាល (ភូមិភាគឧត្តរចាស់)។

777> បរិវេណវត្តនេះមានទំហំប្រហែល ១៧០ម៉ែត្រ គុណនឹង ២០០ម៉ែត្រ ព័ទ្ធដោយរបងលួសបន្លាខ្ពស់ៗ។ ដីមួយកន្លែងទំហំ៣ហិកតា ដែលជាប់បរិវេណខាងកើតវត្តត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាកន្លែងសម្លាប់មនុស្សនិងកប់សាកសពអ្នកទោសរបស់មន្ទីរសន្តិសុខនេះ ។ មន្ទីរសន្តិសុខនេះទំនងជាត្រូវបានបង្កើតនៅឆ្នាំ១៩៧៥  ឬឆ្នាំ១៩៧៦   និងយ៉ាងហោចណាស់ដំណើរការរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៧។

778> ប្រធានមន្ទីរសន្ដិសុខអូរត្រកួនឈ្មោះ [លុប] និង [លុប] ដែល [លុប] ជាសមាជិកគណៈស្រុកកងមាសផងដែរ ។ មានសាក្សីផ្សេងៗទៀតបានកំណត់អត្តសញ្ញាណ [លុប] ថាជាសមាជិកម្នាក់នៃថ្នាក់ដឹកនាំមន្ទីរសន្តិសុខ ។ [លុប] ដែលជាលេខាស្រុក ព្រមទាំងប្រពន្ធគាត់ឈ្មោះ [លុប] ដែលជាអនុលេខាស្រុកដែរនោះ មានការជាប់ពាក់ព័ន្ធការងារនឹងមន្ទីរសន្ដិសុខនេះ ។

779> អ្នកជាប់ឃុំឃាំងមានដូចជាប្រជាជនថ្មី ប្រជាជនមូលដ្ឋាន និងជនជាតិចាម ។ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៧ កម្មាភិបាលបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានចាប់ខ្លួនប្រជាជនចាមទាំងអស់នៅទូទាំងស្រុកកងមាស ហើយយកអ្នកទាំងនោះទៅវត្តអូរត្រកួន ដែលការចាប់នេះធ្វើឡើងដោយក្រុមឈ្លបដាវវែង។ មានសាក្សីម្នាក់ដែលបានចូលរួមក្នុងសកម្មភាពរបស់ក្រុមឈ្លបដាវវែង (ក្រុមឈ្លបមួយនេះ រៀបចំឡើងដោយកម្មាភិបាលមកពីភូមិភាគនិរតី ) ដែលជាការចាប់ពួកចាមទាំងអស់នៅក្នុងភូមិសំបួរមាស (ក) ភូមិសំបួរមាស (ខ) និងភូមិសាច់សូ នៅក្នុងស្រុកកងមាស ។ សាក្សីដដែលនេះបានបញ្ជាក់ថា គាត់ជាមួយនឹងមនុស្សបីនាក់ផ្សេងទៀតជាអ្នកបានជួយក្រុមឈ្លបនោះ ក្នុងការចាប់ប្រជាជនចាមទាំងបុរស ស្ត្រី និងកុមារចំនួនប្រហែល ៣០០នាក់។ បន្ទាប់ពីការចាប់ហើយ ក្រុមឈ្លបបានឲ្យគាត់ (សាក្សី) និងគ្នារបស់គាត់បណ្ដើរអ្នកទោសទៅមន្ទីរសន្តិសុខអូរត្រកួន ដែលជាទីកន្លែងដែលចាមទាំងអស់ត្រូវបានសម្លាប់ ។ សាក្សីរូបនេះបានបញ្ជាក់ថែមទៀតថា ការចាប់ និងសម្លាប់ចាមទាំងអស់គឺធ្វើឡើងតាមបញ្ជារបស់លេខាស្រុក ។

780> ហេតុការណ៍នេះ ត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយសាក្សីពីរនាក់ទៀត ដែលអះអាងថានៅចុងឆ្នាំ១៩៧៦ ឬ ដើមឆ្នាំ១៩៧៧ ចាមទាំងអស់នៅភូមិសាច់សូ ស្រុកកងមាស ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងនាំយកទៅវត្តអូរត្រកួន ។ សាក្សីទាំងនេះមិនបានឃើញការសម្លាប់ណាមួយទេ  ប៉ុន្តែសាក្សីម្នាក់បានឮកងឈ្លបម្នាក់ដែលចេញពីវត្តនិយាយថាចាមទាំងអស់ត្រូវបានសម្លាប់ ។ សាក្សីមួយរូបទៀតបញ្ជាក់ថាមានប្រជាជនចាមពី២០ ទៅ ៣០នាក់ មកពីភូមិសាច់សូ នៅក្នុងកងចល័តរបស់គាត់ ប៉ុន្តែនៅដើមឆ្នាំ១៩៧៧ ពួកគេត្រូវបានចាប់ខ្លួនទាំងអស់ដោយកម្មាភិបាលសន្តិសុខស្រុកអូរត្រកួន ហើយថាគ្មាននរណាម្នាក់នៅរស់ឡើយ ។

781> សាក្សីម្នាក់ទៀតដែលធ្លាប់ធ្វើជាសមាជិកក្រុមឈ្លបដាវវែង បានឃើញគេចងដៃអ្នកទោសទៅក្រោយបណ្តើរទាំងខ្សែៗចេញពីភូមិសំបួរមាស (ក) ។ សាក្សីដដែលនេះបានបន្ថែមថា  រាល់ជនជាតិចាមក្នុងភូមិនេះត្រូវបានគេកំណត់ជាមុខសញ្ញា និងត្រូវបានចាប់ខ្លួន ។ ហេតុការណ៍នេះក៏ត្រូវបានបញ្ជាក់ផងដែរដោយសាក្សីម្នាក់ទៀតថា រាល់ជនជាតិចាមនៅភូមិសំបួរមាសត្រូវបានចាប់ខ្លួន ហើយត្រូវបាននាំទៅវត្តអូរត្រកួន និងសម្លាប់ ។

782> សាក្សីម្នាក់ផ្សេងទៀត បានពាក់ព័ន្ធដោយផ្ទាល់ក្នុងការដឹកជញ្ជូនមនុស្សជាងមួយពាន់នាក់តាមទូកទៅវត្តអូរត្រកួន។ សាក្សីរូបនេះបានអះអាងថាមនុស្សទាំងនោះដែលរួមមានយុវជនប្រមាណ៦០០នាក់ និងយុវនារីប្រមាណ៤០០នាក់ ដែលមកពីកងចល័តត្រូវបានគេចង រួចនាំទៅកំពង់ផែដែលមានចម្ងាយប្រហែល៥០០ម៉ែត្រពីវត្តអូរត្រកួន ហើយបន្ទាប់មកអ្នកទាំងនោះត្រូវបានបណ្ដើរទាំងក្រុមៗយកទៅសម្លាប់នៅកន្លែងនោះ ។ នៅពេលដែលសាក្សីត្រូវបានសួរថា តើមនុស្សទាំងអស់នោះមានចាមដែរឬទេ គាត់បានឆ្លើយថា “ខ្ញុំមិនដឹងទេ ព្រោះខ្ញុំមើលមិនដឹងថា ជាចាមឬខ្មែរទេ ពីព្រោះគ្មានអ្វីសម្គាល់” ទោះបីជាសាក្សីខ្លួនឯងក៏ជាជនជាតិចាមក៏ដោយ ។ នៅពេលដែលគេសួរថា តើអ្នកទោសដែលគេយកទៅសម្លាប់នៅអូរត្រកួន យកមកពីកន្លែងណា សាក្សីបានឆ្លើយថា នៅក្នុងភូមិរបស់គាត់ គ្រួសារចាមស្លាប់ទាំងអស់ ។

783> នៅពេលចាប់ខ្លួន ជនជាតិចាមទំនងជាមិនត្រូវបានយកទៅដាក់ឃុំទេ គឺសម្លាប់ភ្លាមៗតែម្ដង ។ សាក្សីដដែលនេះរៀបរាប់ថា នៅក្នុងវត្តអូរត្រកួនមិនមានគុកសម្រាប់ដាក់អ្នកទោសទេ ពេលយកអ្នកទោសមកដល់ “គេសម្លាប់ចោលនៅពេលយប់នោះទាំងអស់” ។ សាក្សីផ្សេងៗទៀតថាការសម្លាប់ត្រូវបានធ្វើនៅពេលយប់  ហើយគេចាក់មេក្រូបំពងសំឡេងអំពីចំរៀងបដិវត្តន៍ខណៈដែលមានការសម្លាប់មនុស្ស ។ សាក្សីបានឮសំឡេងវាយមនុស្សនឹងដំបង  និងសម្រែកចេញមកពីកន្លែងនោះ ។ នៅឆ្នាំ១៩៧៩ មានសាក្សីបានឃើញសាកសពជាច្រើន  និងរណ្ដៅសពរួមជាច្រើនផងដែរ  នៅទីនោះ។ សាក្សីម្នាក់ដែលបានឃើញរណ្តៅសពរួមនៅឆ្នាំ១៩៧៩ បានប៉ាន់ប្រមាណថា មានមនុស្សប្រហែល១០.០០០នាក់ ត្រូវបានសម្លាប់នៅទីនោះ ។ សាក្សីម្នាក់ទៀតបានអះអាងថា ធ្លាប់បានឃើញបញ្ជីឈ្មោះអ្នកទោសនៅវត្តអូរត្រកួន និងប៉ាន់ប្រមាណថា មនុស្សចំនួនប្រហែល ៣០.០០០ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់នៅទីនោះ ។

មន្ទីរសន្តិសុខភូមទ្រា ស្រុកក្រូចឆ្មារ ភូមិភាគបូព៌ា

784> មន្ទីរសន្តិសុខភូមិទ្រាមានទីតាំងនៅភូមិទ្រា ឃុំទ្រា ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តកំពង់ចាម និងដោយយោងទៅតាមប្រព័ន្ធកំណត់ទីតាំងភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា មន្ទីរនេះស្ថិតនៅក្នុងតំបន់២១ នៃភូមិភាគបូព៌ា។ ផ្ទះឈើមួយត្រូវបានប្រើជាមន្ទីរឃុំឃាំង និងសម្លាប់អ្នកទោស ហើយកប់សាកសពនៅវាលមួយខាងលិចមន្ទីរសន្តិសុខដែលស្ថិតនៅជាប់នឹងទន្លេមេគង្គ ។

785> នៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ១៩៧៨ ជនជាតិចាមជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលពីភូមិនានាក្នុងក្រូចឆ្មារ និងពីកងចល័តផ្សេងៗ បញ្ជូនទៅមន្ទីរសន្តិសុខភូមិទ្រា ។ នៅឯមន្ទីរសន្ដិសុខ នាពេលនោះមនុស្សម្នាក់ៗត្រូវបានសួរដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណជាចាម ឬក៏ខ្មែរ ឬជា “កូនកាត់” ។ សាក្សីម្នាក់ជាជនជាតិចាម ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅខែកក្កដាឆ្នាំ១៩៧៨  បានរៀបរាប់ពីហេតុការណ៍នោះថា៖“បន្ទាប់ពីនោះមក កម្មាភិបាលម្នាក់បានស្រែកបញ្ជាយ៉ាងខ្លាំងថា 'អ្នកណាកូនចាមនៅម្ខាង ខ្មែរនៅម្ខាង ហើយបើកូនកាត់នៅម្ខាង'។ ខ្ញុំនឹងឃើញថា មុននោះបន្តិចខ្ញុំបានឆ្លើយកុហករួចហើយថា ខ្ញុំជាជនជាតិខ្មែរ ដូច្នេះខ្ញុំត្រូវតែទៅខាងខ្មែរ។ មានអ្នកផ្សេងទៀតចំនួន ១៥នាក់ ដែលបានឆ្លើយដូចខ្ញុំដែរ ហើយត្រូវនៅក្រុមជាមួយខ្ញុំ។ ក្រៅពីនេះ មាននារីចំនួន20នាក់ត្រូវបានបំបែកគ្នា ជាពីរក្រុមផ្សេងទៀត គឺក្រុមអ្នកឆ្លើយថាជនជាតិចាម និងមួយក្រុមទៀតដែលឆ្លើយថាកូនកាត់។ ជីដូនមួយរបស់ខ្ញុំម្នាក់ឈ្មោះតីជៅ នៅក្នុងក្រុមកូនកាត់នេះ។ តាមការពិតមនុស្សទាំង៣៦នាក់នេះធ្លាប់ជាមិត្តភក្តិនឹងគ្នាជាជនជាតិចាម ដែលកើតចេញពីម្តាយឪពុកជាជនជាតិចាមសុទ្ធសាធ។ ប៉ុន្តែ ការឆ្លើយកុហកដូច្នេះ គឺដើម្បីជាលេសយករួចខ្លួន។ ៤ ឬ ៥ នាទីក្រោយមក ក្រុមអ្នកឆ្លើយថា “ជនជាតិចាម” និង “កូនកាត់” ត្រូវបាននាំចុះពីលើផ្ទះម្តងម្នាក់។ ខ្មែរក្រហមប្រាប់ថាយកទៅឲ្យហូបបាយ។ ខ្ញុំចេះតែលួចសម្លឹងមើលមិនដាក់ភ្នែកតាមប្រឡោះជញ្ជាំងផ្ទះដើម្បីចង់ដឹងថាខ្មែរក្រហមយកទៅកន្លែងណាមួយ។ ថ្វីត្បិតពេលនោះថ្ងៃលិចបាត់ទៅហើយ ប៉ុន្តែខ្ញុំអាចមើលឃើញដោយសារមានពន្លឺលោកខែ។ ខ្ញុំមើលឃើញកម្មាភិបាលម្នាក់បណ្តើរនារីម្នាក់សំដៅទៅឯរណ្តៅមួយដែលស្ថិតនៅចម្ងាយពីផ្ទះប្រហែល៨ម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ។ នៅពីលើមាត់រណ្តៅ មានបន្ទះក្តារមួយដាក់កាត់ទទឹង។កម្មាភិបាលនោះចាប់ទាញនារីឲ្យដេកផ្កាប់មុខ គងថ្ងាសលើបន្ទះក្តារ រួចក៏ទាញកាំបិតសស្ងាចអារកញ្ចឹងកពីក្រោយ ហើយទម្លាក់សាកសពទៅក្នុងរណ្តៅ។ រណ្តៅនោះមិនជាជ្រៅប៉ុន្មានទេ ព្រោះខ្ញុំអាចមើលឃើញដៃជើងរបស់គាត់កំពុងបម្រះចុះឡើងៗ។បន្ទាប់មក កម្មាភិបាលនោះក៏យកនារីម្នាក់ផ្សេងទៀតមកសម្លាប់តាមវិធីតែមួយ។ ការសម្លាប់គឺត្រូវបន្តវេនគ្នាតាមលេខរៀង” ។ សាក្សីនេះបានបន្ថែមទៀតថា នារីខ្លះប្រហែលជាត្រូវបានរំលោភមុននឹងយកទៅសម្លាប់ ពីព្រោះសាក្សីរូបនេះបានឮសំឡេងនារីខ្លះស្រែកថា “កុំរំលោភខ្ញុំ” ។

786> អង្គហេតុនេះ ក៏បានបញ្ជាក់ដោយសាក្សីផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបានយកទៅដាក់មន្ទីរសន្តិសុខនោះដូចគ្នានៅឆ្នាំ១៩៧៨។ ក្នុងនោះមានសាក្សីម្នាក់បញ្ជាក់ពីរឿងហេតុកើតឡើងនោះថា៖ “[លុប] បានហៅយើងសួរម្តងម្នាក់ៗថា “ជនជាតិអ្វី?” អ្នកដែលឆ្លើយមុនគេបានឆ្លើយតាមត្រង់ថា “ជនជាតិចាម”។ ហើយអ្នកបន្តបន្ទាប់មកទៀតក៏ឆ្លើយតាមក្រោយថា “ចាម”ដូចៗគ្នា។ ជិតអស់មនុស្សទៅហើយ ក៏ធ្លាក់មកដល់វេនខ្ញុំ។ ខ្ញុំឆ្លើយកុហកទាំងប្រថុយប្រថានថាខ្ញុំជា“ខ្មែរ”។ រួចហើយ [លុប] បានរុញខ្ញុំទៅកៀនជញ្ជាំងម្ខាង។ ឃើញដូច្នោះ អ្នកបន្ទាប់ខ្ញុំប្រហែល ១០នាក់ទៀត ក៏ឆ្លើយថា “ខ្មែរ” ហើយត្រូវបានយកមកដាក់ឲ្យនៅជាមួយខ្ញុំ”។ សាក្សីនេះបានបន្ថែមទៀតថា អ្នកដែលបានឆ្លើយថា “ចាម” ត្រូវបានគេនាំខ្លួនយកទៅដោយកងឈ្លបដែលប្រដាប់ដោយអាវុធអាកា៤៧ និងកាំបិតកកុកមួយ ។

787> សាក្សីមួយផ្សេងទៀតដែលត្រូវបានបញ្ជូនទៅភូមិទ្រាជាមួយនឹងគ្រួសារគាត់បានបញ្ជាក់ថា កម្មាភិបាលប.ក.ក ត្រូវការដឹងថា នរណាជាចាម និងនរណាជាខ្មែរ។ “អ្នកខ្លះលើកដៃ ព្រោះចង់ក្លែងខ្លួនជាខ្មែរក្រែងត្រូវបានលើកលែង ប៉ុន្តែអ្នកដែលលើកដៃទាំងនោះ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមវ៉ៃសំពងនឹងស្វាយកាំភ្លើង លុះត្រាអ្នកទាំងនោះទ្រាំមិនបាន ក៏ឆ្លើយប្រាប់តាមត្រង់វិញថាខ្លួនជាចាម។ ខ្ញុំយល់ថា នោះគ្រាន់តែជាការដកពិសោធន៍ប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះខ្មែរក្រហមបានស្គាល់ពួកយើងជាជនជាតិចាមតាំងពីដំបូងទីមកម្ល៉េះ” ។ សាក្សីនេះបានបន្ថែមថា នៅក្បែរមន្ទីរសន្ដិសុខ សាក្សីបានមើលឃើញពួកប្រុសៗចាមត្រូវបានកម្មាភិបាល ប.ក.ក អូសទម្លាក់ទៅក្នុងទឹកទន្លេ ។ ក្រុមបុរសចាមចំនួនប្រហែល៣០នាក់ ត្រូវបានចងជាខ្សែជាប់ទៅនឹងកាណូត រួចហើយកាណូតទាញអូសទម្លាក់ទៅក្នុងទន្លេ និងថា“កាណូតមួយគ្រឿងនោះធ្វើសកម្មភាពនេះចុះឡើងៗពេញមួយថ្ងៃ” ។

788> សាក្សីម្នាក់ដែលមានដើមកំណើតនៅភូមិទ្រា នៅពេលដែលសាក្សីរូបនោះត្រលប់មកភូមិទ្រាវិញមួយខែ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ សាក្សីបានរកឃើញរណ្តៅសពរួមជាច្រើននៅក្បែរៗមាត់ទន្លេ។ សាក្សីបញ្ជាក់ថា គាត់និងអ្នកភូមិជាច្រើនទៀតបានគាស់កាយរណ្ដៅសពទាំងនោះដើម្បីស្វែងរកវត្ថុមានតម្លៃ និងថាគាត់ឃើញ“រណ្តៅចំនួនជាង២០រណ្តៅ។ រណ្តៅធំជាងគេមានទំហំប្រហែលបីម៉ែត្របួនជ្រុង ដែលក្នុងនោះមានសាកសពពី ២០ ទៅ ៣០ រណ្តៅតូចជាងនេះមានសាកសពចំនួនតិចជាង២០សាកសព” ។ សាក្សីម្នាក់ទៀតបាននិយាយថា “គេបានឃើញសាកសពរាប់រយនៅក្នុងរណ្តៅទាំងនោះ” ដែលត្រូវបានគេគាស់នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ។

789> សាក្សីពីរនាក់បានផ្តល់ភស្តុតាងថា ការចាប់ និងសម្លាប់នៅភូមិទ្រា គឺធ្វើតាមការបញ្ជាររបស់លេខាស្រុកក្រូចឆ្មារ ឈ្មោះ [លុប] ។

ក. បទល្មើសប្រល័យពូជសាសន៍ ក្រោមទម្រង់ជា ការធ្វើមនុស្សឃាតលើសមាជិក នៃក្រុមជនជាតិចាម

1336> ចំពោះធាតុសត្យានុម័ត បុគ្គលដែលជាសមាជិកនៃក្រុមជនជាតិចាម (ជាក្រុមជនជាតិភាគតិច និង សាសនាជាក់លាក់មួយដែលកំណត់ខ្លួនឯងថាជាក្រុមនេះ និង ត្រូវបានកំណត់អត្តសញ្ញាណថាជាក្រុមនេះផងដែរដោយប្រជាជនផ្សេងទៀតនៅក្នុងសង្គម) ត្រូវបានសម្លាប់តាមវិធីសាស្រ្តមួយ។

1337> វិធីសាស្ត្រប្រតិបត្តិការចំបងរួមមាន ការកំណត់អត្តសញ្ញាណ កំណត់មុខសញ្ញា ប្រមូលផ្តុំ និងសម្លាប់បុគ្គលដោយសារតែសមាជិកភាពរបស់ពួកគេនៅក្នុងក្រុមជនជាតិចាម ហើយទង្វើទាំងនេះបានធ្វើឡើងដោយមានការគិតទុកជាមុន និងមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ។ វិធីសាស្ត្រមួយក្នុងចំណោមវិធីសាស្ត្រនានាដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ញឹកញាប់គឺការចាប់ខ្លួន ឬ ការប្រមូលប្រជាជនចាមទាំងអស់នៅក្នុងតំបន់មួយជាក់លាក់ដើម្បីយកទៅសម្លាប់ជាក្រុមនៅទីកន្លែងសម្លាប់មនុស្ស។ ជនរងគ្រោះត្រូវបានគេកំណត់ជាមុខសញ្ញាដោយសារសមាជិកភាពរបស់ខ្លួននៅក្នុងក្រុមជនជាតិចាម ៖ ជាទូទៅជនរងគ្រោះមិនត្រូវបានឃុំឃាំង ឬ សួរចម្លើយដើម្បីទទួលបានចម្លើយសារភាពឡើយ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញពួកគេត្រូវបានសម្លាប់ភ្លាមៗ និងជាញឹកញាប់គឺក្រោយពេលដែលពួកគេត្រូវបានសួរដើម្បីបញ្ជាក់ថា ពួកគេជាជនជាតិចាម។

1338> ចំពោះធាតុអត្តនោម័ត  ចារីមានចេតនាបំផ្លាញទាំងស្រុង ឬ មួយផ្នែកនូវក្រុមជនជាតិចាមដោយសារពួកគេជាក្រុមហ្នឹងតែម្តង។ ការសម្លាប់ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងបរិបទមួយដោយមានការប្រកាសជាសាធារណៈដែលរៀបរាប់ពីគោលដៅនៃការបំផ្លិចបំផ្លាញខាងរូបរាងកាយទៅលើក្រុម៖ ជនជាតិចាមត្រូវបានគេកំណត់មុខសញ្ញា និង សម្លាប់ជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ និង ដោយមានវិធីសាស្ត្រជាក់លាក់ ដោយសារសមាជិកភាពរបស់ខ្លួននៅក្នុងក្រុមជនជាតិចាម ខណៈដែលអ្នកដែលមិនមែនជនជាតិចាមត្រូវបានគេដកចេញយ៉ាងច្បាស់ និងជាពិសេសពីការវាយប្រហារទាំងនេះ។

1339> មេដឹកនាំបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានចូលរួមចំណែកក្នុងចេតនាបំផ្លាញ ទាំងស្រុង ឬ មួយផ្នែក ទៅលើក្រុមជនជាតិចាមដោយសារពួកគេជាក្រុមហ្នឹងតែម្តង។ ផែនការបំផ្លិចបំផ្លាញជនជាតិចាមជាក្រុមត្រូវបានសម្រេចដោយបក្ស។ គេបានចេញបញ្ជាទៅកម្មាភិបាលថ្នាក់ស្រុកឲ្យកំណត់អត្តសញ្ញាណ និង កំណត់មុខសញ្ញាសមាជិកក្រុមនេះ និង សម្លាប់ពួកគេទាំងអស់។

1340> លក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ ទំហំ វិធីសាស្ត្រប្រតិបត្តិការ និងសមកាលកម្មនៃការសម្លាប់ដែលធ្វើចំពោះក្រុមជនជាតិចាមនៅក្នុងភូមិភាគបូព៌ា និងភូមិភាគកណ្តាល (ឧត្តរចាស់) គឺជាធាតុផ្សំដែលចង្អុលបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ត្រូវបានសម្រេច និងសម្របសម្រួល ដោយមេដឹកនាំរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃផែនការរួម។ ការណ៍ដែលថា ការសម្លាប់ត្រូវបានធ្វើឡើង មិនត្រឹមតែនៅក្នុងភូមិភាគកណ្តាល (ឧត្តរចាស់) និង បូព៌ាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែត្រូវបានធើ្វនៅតាមភូមិភាគផ្សេងៗទៀតក្នុងពេលជាមួយគ្នា បង្ហាញអោយឃើញថា នេះមិនមែនជាអំពើល្មើសដែលបានប្រព្រឹត្តឡើងដោយគ្មានការអនុញ្ញាត្ត និងតាមបែបមិនទៀងដោយកម្មាភិបាលមូលដ្ឋាននោះទេ ប៉ុន្តែផ្ទុយមកវិញ អំពើលើ្មសទាំងនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយមេដឹកនាំបក្ស។

1341> ចេតនារបស់មេដឹកនាំបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាក្នុងការបំផ្លិចបំផ្លាញក្រុមជនជាតិចាមអាចត្រូវបានគេសន្និដ្ឋានដោយការណ៍ដែលថា អំពើប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិចាមបានកើតឡើងនៅក្នុងបរិបទនៃអំពើធ្វើទុក្ខបុកម្នេញប្រឆាំងជនជាតិចាមដែលចេះតែកើនឡើង និងជាអំពើដែលត្រូវបានសម្របសម្រួលដោយបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា។ បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាបានដាក់អោយអនុវត្តនូវផែនការថ្នាក់ជាតិក្នុងការលុបបំបាត់វប្បធម៌ចាម ប្រពៃណី និង ភាសារបស់ពួកគេ ហើយបានរៀបចំការជម្លៀសដោយបង្ខំនូវសហគមន៍ជនជាតិចាមដើម្បីបំបែកពួកគេ។

1342> ទោះបីជា កម្រិតនៃចំនួនជនរងគ្រោះដើម្បីកំណត់ថាមានបទល្មើសប្រល័យពូជសាសន៍មិនត្រូវបានគេទាមទារក៏ដោយ ក៏ភស្តុតាងនៃសំណុំរឿងទាំងមូលបានបង្ហាញថា សមាមាត្រនៃស្ថិតិប្រជាជនចាមដែលត្រូវបានសម្លាប់អំឡុងពេលនៃទង្វើបំផ្លិចបំផ្លាញដែលផ្តោតលើក្រុមជនជាតិចាម បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពីចេតនាក្នុងការបំផ្លាញក្រុមនេះទាំងស្រុង ឬ មួយផ្នែក ៖ យោងទៅតាមរបាយការណ៍របស់អ្នកបច្ចេកទេសផ្នែកប្រជាសាស្ត្រ ៣៦%នៃក្រុមជនជាតិចាមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ បើប្រៀបធៀបនឹងអត្រាមធ្យមនៃការស្លាប់របស់ប្រជាជនខ្មែរដែលមាន ១៨,៧%។