Case 002 Witnesses, experts and Civil Parties

លោកសាស្រ្តាចារ្យ ដេវីដ ឆេនដល័រ គឺជាសាស្រ្តាចារ្យកិត្តិយស នៅសាកលវិទ្យាល័យ ម៉ូណាស នៃប្រទេសអូស្រ្តាលី។ លោកបញ្ចប់ការសិក្សា នៅសា​កល វិទ្យាល័យ ហាវឺដ សាកលវិទ្យាល័យយែល និងសាកលវិទ្យាល័យមីឈីហ្គែន។ លោកបាននិពន្ធ និងបោះពុម្ពផ្សាយសៀវភៅមួយចំនួន ស្តីអំពីរបបកម្ពុ​ជា​ប្រជាធិបតេយ្យ និងអំពីមន្ទីរសន្តិសុខ ស-២១។ លោកក៏ត្រូវបានកោះអញ្ជើញ ឲ្យធ្វើជាសាក្សីជំនាញ ដើម្បីផ្ដល់សក្ខីកម្មនៅក្នុង សំណុំរឿង ០០១ ផងដែរ។ រីឯនៅក្នុងសំណុំរឿង ០០២ នេះ លោក ឆេនដល័រ ផ្តល់ការវិភាគទៅលើ គោលនយោបាយ នៃការបង្កើតមន្ទីរ ស-២១ ព្រមទាំងអំពី គោលដៅទូទៅ និងតួនាទី​របស់មន្ទីរសន្តិសុខ នានានៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ជាពិសេស មន្ទីរ ស-២១)។

លោក ស្ទីហ្វែន ហាស្ស៊ែល(Stephane Hessel) មានអាយុ៩១ ឆ្នាំ អតីតជាប្រជាជនបារាំងដែលបានតស៊ូជាមួយការនិរទេស ទៅកាន់ជំរុំរបស់កងទ័ព្ទណាស៊ីស។ លោកត្រូវបាន កោះហៅ ដោយ មេធាវីការពារក្ដីដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ដើម្បីចែករំលែកបទពិសោធន៍ លើកត្ដាដែលត្រូវបានលើកលែងទោស។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាម លោកបានចូលរួមក្នុងការពង្រាងច្បាប់ សិទ្ធិមនុស្សសកលក្នុងឆ្នាំ១៩៤៨ ដោយស្របជាមួយនឹង Rene Cassin និងបានធ្វើការ ដើម្បីឆ្ពោះទៅរកការផ្សះផ្សាររវាងអាឡឺម៉ង់ និងបារាំង ក្រោយពេលសង្គ្រាមនៅឧទ្វីបអឺរ៉ុប។ ជាអ្នកជំនាញមួយរូប លោក ហាស្សែល បានប្រាប់ទៅអង្គសវនាការថា វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ ដោយមិនត្រូវសង្ឃឹមថា មានការអភ័យទោសពីជនរងគ្រោះឲ្យសោះ នៅពេលដែលមានការផ្សះផ្សារជាតិនោះ។ លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា វាជាសិទ្ធិរបស់អ្នករងគ្រោះ ក្នុងការបដិសេធ ផ្នែកណាមួយ នៃការលើកលែងទោសបន្ទាប់ពី ការប្រកាសសាលក្រមនោះ។ លោកបានពន្យល់ពីគំនិតនៃការផ្សះផ្សារជាតិ ដែលលោកបានបញ្ជាក់ថា មិនមែនជាការអភ័យ ទោសពីជនរងគ្រោះនោះទេ ប៉ុន្ដែជាដំណើរការនៃការ បង្កើតប្រទេសមួយដោយសន្ដិភាព ដែលដំណើរការនោះអាចធ្វើទៅបានលុះណាវប្បធ៏មនិទណ្ឌភាពត្រូវបានបញ្ចប់។ លោកបានជំទាស់ថា ការផ្សះផ្សារជាតិ គឺមិនមែនការពិត គ្រប់យ៉ាងត្រូវបានគេដឹងលឺនោះទេ គឺថា " គំនិតនៃការផ្សះផ្សារជាតិ គួរស្ថិតនៅក្នុងដៃនឹងដៃជាមួយនឹងគំនិតនៃសេចក្ដីពិត។"

ព្រះតេជគុណ គ្រីស្តូហ្វឺ ឡាបែល (Pastor Christopher Lapel ) ត្រូវបានកោះហៅធ្វើជាសាក្សី ដើម្បីធ្វើសក្ខីកម្មទៅលើឥរិយាបថ នៃជនជាប់ចោទ និងពាក់ព័ន្ធជំនឿ សាសនារបស់ជនជាប់ចោទ។

ព្រះតេជគុណ Lapel បានជួបជនជាប់ចោទ(ឌុច) នៅពេលដែលលោក (ឌុច) បានកែឈ្មោះខ្លួនឯង ដោយដាក់ឈ្មោះថ្មីថា Hang Pin ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៥ នៅចំការសំ រោង ខេត្តបាត់ដំបង នៅពេលដែលជនជាប់ចោទ បានចូលរួមក្នុងវិហារគ្រឹះសាសនា។ ជនជាប់ចោទបានទទួល បុណ្យជ្រមុជទឹកនៅថ្ងៃទី 6 ខែមករាឆ្នាំ 1996 ហើយ បន្ទាប់ពីវគ្គសិក្សា ពីរសប្តាហ៍ លោកបានត្រលប់ទៅតំបន់ផ្ទះរបស់លោកវិញ ដើម្បីបម្រើការងារជាគ្រូគង្វាល អប់រំទៅលើប្រជាជនចំនួន១៤គ្រួសារ នៅក្នុងសហគមន៍ នោះ។ បើយោងតាម ព្រះតេជគុណ Lapel ជនជាប់ចោទបានកាន់សាសនានោះ ដោយឆន្ទៈរបស់លោកផ្ទាល់។ លោកបានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ការលាងបាបរបស់ ជនជាប់ចោទ  បានផ្លាស់ប្ដូរ ជនជាប់ចោទពី ជាមនុស្សដែលរស់នៅ ពោរពេញដោយទុក្ខព្រួយ គ្មានសន្ដិភាព គ្មានភាពរីករាយ ឬគ្មានគោលដៅក្នុងជីវិត ដោយប្រែក្លាយ ទៅជាមនុស្ស ដែលមានសន្ដានចិត្តគិតអំពីការចែកចាយ "ពាក្យសម្ដីរបស់ព្រះ"។

ព្រះតេជគុណ Lapel បានដឹងអំពីអតីតកាល របស់ជនជាប់ចោទ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ នៅពេលដែល មានអ្នកកាសែត AP ម្នាក់បានទូរស័ព្ទពីទីក្រុងបាងកកទៅសួរលោក។ ជនជាប់ចោទមិនដែលបានប្រាប់អ្វី អំពីជីវិតអតីតកាលរបស់ខ្លួន ទៅលោកនោះទេ។ ជនជាប់ចោទគ្រាន់តែបានប្រាប់ថា រូបគេមានបាបកម្ម ដែលមិនអាចលើកលែងទោស ឲ្យបាននោះទេ។ ព្រះតេជគុណ Lapel មានការភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលបានដឹងថា ជនជាប់ចោទនោះ គឺជាប្រធានមន្ទីរស២១ ប៉ុន្ដែលោកក៏សប្បាយចិត្ត នៅពេលដែលបានឃើញបុរសម្នាក់ ដែលព្រះជាម្ចាស់បានផ្លាស់ប្ដូរពីឃាតករ ទៅជាអ្នកដែលមានជំនឿ។ ព្រះតេជគុណ Lapel ផ្ទាល់បានបាត់បង់ មិត្ដភ័ក្ដជិតស្និតរបស់លោកនៅមន្ទីរស២១ ដែរ ប៉ុន្ដែ លោកបានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា "ជាអ្នកដែលមានជំនឿពិតមួយរូប" លោកបានអត់ឱនឲ្យជនជាប់ចោទ ហើយអាចស្វែងរកសន្ដិភាព និងរីករាយតាមរយៈ សកម្មភាពនៃការលើកលែងទោស៖ "ខ្ញុំស្រឡាញ់(គាត់) ខ្ញុំស្អប់អ្វីដែល (គាត់) បានធ្វើ។ ខ្ញុំស្អប់ទង្វើអាក្រក់ ប៉ុន្ដែមិនមែនស្អប់អ្នកធ្វើទង្វើអាក្រក់ឡើយ" ៕

Raoul Marc Jennar អាយុ 63 ឆ្នាំ ទីប្រឹក្សាផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ត្រូវបានគេហៅឱ្យធ្វើជាអ្នកជំនាញលើបញ្ហាទាក់ទងនឹងមូលដ្ឋានគ្រឹះជាក់ស្តែង និងទ្រឹស្តី និងដំណើរការប្រព្រឺត្តិទៅនៃរបបភេរវកម្មនៅកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (DK)។ ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្មរបស់គាត់ លោក Jennar បានកំណត់មូលដ្ឋាននៃអំពើភេរវកម្មចំនួនបីជាវិធីសាស្រ្តរបស់រដ្ឋាភិបាល DK ។ ទីមួយ គាត់បានរៀបរាប់អំពីវប្បធម៌នៃអំពើហឹង្សានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលស្ថិតស្ថេរខាងក្នុងដោយការគាបសង្កត់យ៉ាងឃោរឃៅរបស់ពួកប្រឆាំងចាប់តាំងពីប្រទេសទទួលបានឯករាជ្យនៅឆ្នាំ 1953 និងខាងក្រៅកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរដោយការទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់អាមេរិក។ ទីពីរ គាត់បានចង្អុលបង្ហាញពីវប្បធម៌នយោបាយរបស់មេដឹកនាំ DK: ឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងដោយទស្សនៈរបស់ Bolshevik និងការអនុវត្តលទ្ធិកុម្មុយនិស្តស្តាលីននិយម ពួកគេបានប្រកាន់យកនូវវិន័យដែកថែប និងលុបបំបាត់ធាតុណាគួរឱ្យសង្ស័យ។ ទីបី លោក Raoul Jennar បានលើកឡើងពីភាពជាក់លាក់នៃការបកស្រាយតែមួយគត់របស់ ប៉ុល ពត អំពីលទ្ធិម៉ាក្សនិយម-លេនីននិយម ដែលសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើអំពើភេរវកម្មរបស់រដ្ឋ។ លោក Jennar បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា លោកទទួលយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ជនជាប់ចោទក្នុងពេលដំណាលគ្នាថាជា “អ្នកបម្រើ និងជាចំណាប់ខ្មាំង” នៃប្រព័ន្ធខ្មែរក្រហម ខណៈដែលលោកបានចាត់ទុកថាគ្មាននរណាម្នាក់នៅក្រោមរបបបែបនេះបានបោះចោលអាវុធសម្រាប់ធ្វើសមយុទ្ធនោះទេ។

លោក Justice Richard Goldstone អាយុ 70 ឆ្នាំ ជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកច្បាប់នៅសាកលវិទ្យាល័យ Frodham ត្រូវបានកោះហៅជាអ្នកជំនាញដើម្បីផ្តល់សក្ខីកម្មលើបញ្ហាទាក់ទងនឹងការទទួលកំហុសនៅក្នុងតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ។​ ចៅក្រម Goldstone បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗចំនួនបីដែលត្រូវយកមកពិចារណានៅពេលកំណត់ការកាត់ទោសៈ លក្ខណៈនៃឧក្រិដ្ឋកម្ម ផលប្រយោជន៍ជនរងគ្រោះ និងផលប្រយោជន៍សង្គម។ សម្រាប់ផលប្រយោជន៍ទូទៅរបស់សង្គម លោកបានមានប្រសាសន៍ថា "សារៈសំខាន់ដោយសមហេតុផល ត្រូវតែផ្តល់សារៈសំខាន់នៃការទទួលយកកំហុសដោយបើកចំហ និងដោយស្មោះ និងជាពិសេសប្រសិនបើវាត្រូវបានអមដោយការសុំទោសពិតប្រាកដចំពោះជនរងគ្រោះ និងការបង្ហាញពីវិប្បដិសារី"។ ហ្គោលស្តូន បានបញ្ជាក់ថា មានទិដ្ឋភាពសំខាន់បីនៃការទទួលយកកំហុស និងការទទួលខុសត្រូវ។ ទីមួយ លោកបានចង្អុលបង្ហាញថា ការទទួលស្គាល់ជាសាធារណៈអំពីភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃឧក្រិដ្ឋកម្មដោយប្រភពផ្លូវការគឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ជនរងគ្រោះ។ ទីពីរ គាត់​បាន​ពិពណ៌នា​ថា ការ​ទទួល​យក​កំហុស​គឺជា​ធាតុ​សំខាន់​មួយ​ក្នុង​ការ​បញ្ចប់​ការ​បដិសេធ​ដែល​ប្រឌិត។ ទីបី លោក​បាន​បញ្ជាក់​ថា ការ​ទទួល​ស្គាល់​កំហុស​អាច​មាន​ឥទ្ធិពល​លើ​អ្នក​ដទៃ​មក​ចំពោះ​មុខ​សាលាក្តី ហើយ​ក៏​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ដូច​គ្នា​ដែរ។ ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្ម គាត់បានគូសបញ្ជាក់ពីការពិតដែលថាសំណួរនៃការបន្ធូរបន្ថយណាមួយត្រូវតែ "បន្ទាប់បន្សំទៅនឹងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានប្រព្រឹត្ត និងផលប្រយោជន៍របស់ជនរងគ្រោះ" ។

ប៉េង ពាន់ ត្រូវ​បាន​កោះ​ហៅ​ជា​សាក្សី​ដើម្បី​ផ្តល់​សក្ខីកម្ម​លើ​ចរិត​របស់​ជន​ជាប់​ចោទ។

ប៉េង ពាន់ បានស្គាល់ជនជាប់ចោទឈ្មោះ ហង្ស ពិន នៅពេលដែលគាត់ធ្វើការជាមួយឈ្មោះនេះ ជាគ្រូបង្រៀននៅវិទ្យាល័យ ផ្គំ កំឡុងឆ្នាំសិក្សា ១៩៩៣ ដល់ ១៩៩៥។ ជនជាប់ចោទត្រូវបានជ្រើសរើសជាលើកដំបូងជាគ្រូបង្រៀនស្ម័គ្រចិត្តផ្នែកគីមីវិទ្យា និងរូបវិទ្យាសម្រាប់ថ្នាក់ទី 7 និងទី 8 មុនពេលត្រូវបានជ្រើសរើសជាផ្លូវការនៅចុងឆ្នាំ ១៩៩៥ ។ ពេល​ជន​ជាប់​ចោទ​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ទៅ​កាន់​មន្ទីរ​អប់រំ​ស្រុក បន្ទាប់​ពី​មាន​អំពើ​ប្លន់​នៅ​ផ្ទះ​របស់​ខ្លួន ប៉េង ពាន់ បាត់ដំណឹងគាត់រហូត។

ក្នុង​នាម​ជា​សាក្សី​អត្តចរិត ប៉េង ពាន់ បាន​ពណ៌នា​ជន​ជាប់​ចោទ​ថា​ជា​មនុស្ស​ស្លូតបូត និង​ស្ងប់ស្ងាត់។ បើ​តាម​គាត់ ជន​ជាប់​ចោទ​មិន​បាន​បង្ហាញ​សញ្ញា​អ្វី​ខុស​ប្រក្រតី​ទេ។ គាត់បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ជនជាប់ចោទគឺជាគ្រូបង្រៀនដ៏គួរឲ្យកត់សម្គាល់ និងទទួលបានការស្រឡាញ់សិស្សជាច្រើន។ ពួកគេបានហៅគាត់ថា "គ្រូតា" ដោយកោតសរសើរចំពោះទេពកោសល្យរបស់គាត់។

ប៉េង ពាន់ គ្រាន់តែដឹងថា ជនជាប់ចោទជាអតីតប្រធានមន្ទីរស-២១ តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយនៅពេលចាប់ខ្លួន។ លោក​ប្រាប់​អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​ថា លោក​រន្ធត់​ចិត្ត​ជា​ខ្លាំង​នៅ​ពេល​ដឹង​ដំណឹង​នេះ ព្រោះ​លោក​គិត​ឃើញ​ជន​ជាប់​ចោទ​ជា​គ្រូ​ធម្មតា។

លោក ទេព សឹម ត្រូវបានកោះហៅធ្វើជាសាក្សីដើម្បីបញ្ជាក់លើអាកប្បកិរិយារបស់ជនជាប់ចោទ។

លោក ទេព សឹម ធ្លាប់ជាសិស្សរបស់ជនជាប់ចោទនៅក្នុងវិទ្យាល័យស្គន់ ក្នុងខេត្តកំពង់ចាម អំឡុងឆ្នាំ១៩៦៥ ដល់១៩៦៨។ ជនជាប់ចោទបានបង្រៀននៅ ក្នុងថ្នាក់របស់លោកនូវមុខវិជ្ជា គណិតវិទ្យា ធរណីមាត្រ និងអក្សរសាស្ដ្រខ្មែរ។

លោក ទេព សឹម បានពណ៌មានអំពីអាកប្បកិរិយារបស់ជនជាប់ចោទថា ជាគ្រូដែលសុភាពរាបសារ ទៀងទាត់ពេលវេលា និងមនុស្សស្លូតត្រង់។ លោកបានយកចិត្ដទុកដាក់បង្រៀនសិស្សរបស់លោក និងសកម្មភាពបែបនេះ លោកអាចទទួលបានការគោរពរបស់ពួកគេ។ លោក ទេព សឹម បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ជនជាប់ចោទបានផ្ដល់មេរៀនដោយឥតគិតថ្លៃទៅដល់សិស្សដែលរៀនខ្សោយ ហើយលោកក៏បានឲ្យតម្លៃដល់សិស្សទាំងអស់ស្មើៗគ្នា។ លោកបានរម្លឹកពីរបៀបរបបនៅចុងម៉ោងក្រោយពេលបង្រៀនដែលជនជាប់ចោទតែងតែនិយាយប្រាប់អំពីមនោគមវិជ្ជារបស់កុម្មុយនីស្ដទៅដល់សិស្សរបស់លោក ប៉ុន្ដែលោកមិនដែលជម្រុញឲ្យសិស្សទាំងអស់ចូលរួមក្នុងចលនានោះឡើយ។ 

អ្នកស្រី សោ សាត ត្រូវបានកោះហៅធ្វើជាសាក្សីដើម្បីធ្វើសាក្ខីកម្មលើអាកប្បកិរិយារបស់ជនជាប់ចោទ។

អ្នកស្រី សោ សាត គឺជាមិត្តរួមថ្នាក់របស់ជនជាប់ចោទនៅវិទ្យាល័យក្នុងខេត្ដកំពង់ធំ អំឡុងឆ្នាំ១៩៥៩ ដល់ ១៩៦១។ អ្នកទាំងពីរស្ថិតនៅក្នុងក្រុមសិក្សាជាមួយគ្នា។

ជាសាក្សីប្រតិចរិកមួយរូប អ្នកស្រី សោ សាត បានពណ៌នាអំពីជនជាប់ចោទចោទថា ជាមនុស្សមានអាកប្បកិរិយាល្អ ភក្ដីភាព ចិត្តល្អ សុភាពរាបសារ និងស្លូតបូត។ អ្នកស្រីបានជម្រាបទៅអង្គជំនុំជម្រះពីរបៀបដែលអ្នកស្រីកត់សម្គាល់ទៅជនជាប់ចោទ ដែលថា ជនជាប់ ចោទគឺមិនដូច សិស្សផ្សេងៗទៀតក្នុងថ្នាក់នោះទេ គឺថា ជនជាប់ចោទមិនដែលលាក់ចំណេះដឹងរបស់លោក នោះឡើយ ប៉ុន្ដែលោកតែងតែចង់ចែករំលែកចំណេះដឹងរបស់លោកទៅកាន់សិស្សផ្សេងៗទៀត។ អ្នកស្រីក៏បានអះអាងដែរថា ជនជាប់ចោទជាសិស្សដែលគោរពពេលវេលា និងគោរពលោកគ្រូអ្នកគ្រូ ព្រមទាំងគាំទ្រសិស្សផ្សងៗទៀតក្នុងការសិក្សារបស់ពួក គេ ប៉ុន្ដែមិនមែនអ្នកដែលគ្មានមិត្តភ័ក្ដនោះទេ។

អ្នកស្រី សោ សាត បានប្រាប់ទៅអង្គជំនុំជម្រះថា អ្នកស្រីមិននឹកស្មានថា ជនជាប់ចោទអាចក្លាយទៅជាប្រធានមន្ទីរស២១នោះឡើយ។ អ្នកស្រីបានដឹងអំពីរឿងនេះពីសៀវមួយក្បាលឈ្មោះ " ពេជ្ឈឃាតដែលបាត់បង់" ឬ (The Lost Executioner) ដែលនៅពេលដែលអ្នកស្រីអាន វាបានធ្វើឲ្យអ្នកស្រីស្រឡាំងកាំង និងរន្ធត់បំផុត។

អ្នកស្រី សោ សាត បានសុំការអនុញ្ញាតទៅលេងជនជាប់មួយភ្លែតបន្ទាប់ពីសក្ខីកម្មរបស់អ្នកស្រី៕

លោក ហ៊ុន ស្មៀន ត្រូវ​បាន​កោះ​ហៅ​ជា​សាក្សី​ដើម្បី​ផ្តល់​សក្ខីកម្ម​អំពី​ចរិត​របស់​ជន​ជាប់​ចោទ។

ហ៊ុន ស្មៀន បានស្គាល់ជនជាប់ចោទឈ្មោះ ហង្ស ពិន ពីខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៩៦ ដល់ចុងខែកុម្ភៈ ឬដើមខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៩៧ នៅពេលដែលជនជាប់ចោទត្រូវបានចាត់តាំងឱ្យធ្វើការជាគ្រូបង្រៀនភាសាបារាំង ក្រោមការត្រួតត្រារបស់គាត់នៅវិទ្យាល័យផ្ដុំ។ នៅខែកុម្ភៈ ឬខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩៧ ជនជាប់ចោទបានបាត់ខ្លួនដោយគ្មានការជូនដំណឹងណាមួយឡើយ។ ទើប​តែ​ក្រោយ​មក​លោក ហ៊ុន ស្មៀន ដែល​កាល​នោះ​ជា​នាយក​វិទ្យាល័យ​ផ្ដុំ បាន​ដឹង​ថា​លោក​បាន​ចាក​ចេញ​ទៅ​ស្រុក​សំឡូត។

ក្នុង​នាម​ជា​សាក្សី​អត្តចរិត លោក ហ៊ុន ស្មៀន បាន​ពណ៌នា​ជន​ជាប់​ចោទ​ថា​ជា​គ្រូ​ដែល​មាន​ចិត្ត​សប្បុរស ចិត្ត​ល្អ និង​រួសរាយ​រាក់​ទាក់។ ជនជាប់ចោទត្រូវបានមនុស្សគ្រប់គ្នាចូលចិត្ត ហើយមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយបុគ្គលិក សិស្សានុសិស្ស និងគណៈគ្រប់គ្រងសាលា។ គាត់ក៏ចូលចិត្តនៅតែឯង ស្ងប់ស្ងាត់ ហើយតែងតែឃើញគាត់អានសៀវភៅតែម្នាក់ឯងបន្ទាប់ពីធ្វើការ។ លោក ហ៊ុន ស្មៀន រៀបរាប់​ថា ការងារ​របស់​លោក​ល្អ​ប្រសើរ ហើយ​លោក​តែងតែ​គោរព​ពេលវេលា និង​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​បំផុត។ នេះបានធ្វើឱ្យគាត់ទទួលបានរហស្សនាមថា "គ្រូតា" ឬ "គ្រូតា" ពីសិស្ស។

លោក ហ៊ុន ស្មៀន បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា លោកទើបតែបានដឹងពីអតីតកាលឧក្រិដ្ឋជន លោក ហង្ស ពិន នៅពេលចាប់ខ្លួនក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩ ហើយមានការភ្ញាក់ផ្អើលជាខ្លាំងនៅពេលដឹងរឿងនេះ ដោយលោកមានប្រសាសន៍ថា “សូម្បីតែថ្ងៃនេះ វាពិតជាលំបាកខ្លាំងណាស់សម្រាប់ខ្ញុំក្នុងការទទួលយកវាថាគាត់ជាគាត់បានពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ដ៏​ធ្ងន់ធ្ងរ​នេះ បើ​ប្រៀបធៀប​នឹង​អាជីព​ជា​គ្រូបង្រៀន​នៅ​សាលា​របស់ខ្ញុំ វា​ផ្ទុយ​ស្រឡះ​ទាំងស្រុង​។ ក្នុង​អាជីព​ជា​គ្រូបង្រៀន គាត់​ល្អឥតខ្ចោះ​»​។

លោក ទេព សុក្រ ត្រូវបានកោះហៅធ្វើជាសាក្សីដើម្បីបញ្ជាក់ពី ឥរិយាបថរបស់ជនជាប់ចោទ។

លោក ទេព សុក្រ ជាសិស្សរបស់ជនជាប់ចោទនៅ វិទ្យាល័យស្គន់ខេត្ត កំពង់ចាម អំឡុងពេលឆ្នាំ១៩៦៦ ដល់១៩៦៨។

ជាសាក្សីប្រតិចរឹតមួយរូប លោក ទេព សុក្រ បានពណ៌នាអំពីជនជាប់ចោទថា ជាមនុស្សចិត្តល្អ សុភាពរាបសារ និងជាគ្រូដ៏ពូកែ ។ លោកទទួលបានការកោតសរសើរពីសិស្សរបស់លោកទាំងអស់។ លោកមិនមានទំលាប់អាក្រក់នោះឡើយ ហើយក៏លោក មិនចូលចិត្តលើកដំកើងខ្លួនឯងផងដែរ។ ជាគ្រូបង្រៀន ជនជាប់ចោទបានឲ្យតម្លៃសិស្សទាំងអស់ស្មើៗគ្នា។ ទេព សុក្រ បានរម្លឹក ថា ជនជាប់ចោទបានផ្ដល់ទំនុកបំរុង និងមេរៀនដោយឥតគិតថ្លៃដល់សិស្សដែលគ្មានលទ្ធភាព រួមបញ្ចូលទាំងខ្លួនលោកផងដែរ ហើយជនជាប់ចោទជារឿយៗផ្ដល់ការលើកទឹកចិត្តដល់សិស្សដែលក្រីក្រ។ ជនជាប់ចោទក៏បានបង្កើតការសហការគ្នាសំរាប់ សិស្សទាំងអស់ដើម្បីទិញសំភារៈផ្គត់ផ្គង់សាលានូវតម្លៃថោក។ លោក ទេព សុក្រ បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា លោកជឿថា វាជា ការអរគុណមួយចំណែកទៅជនជាប់ចោទបានរួមចំណែកជួយលោកឲ្យក្លាយជាគ្រូបង្រៀន និងក្រោយមកក្លាយជានាយក សាលា។

លោក ទេព សុក្រ បានដឹងអំពីតួនាទីជនជាប់ចោទនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម នៅពេលដែលជនជាប់ចោទត្រូវ បានគេចាប់ខ្លួន ប៉ុណ្ណោះ។ លោកបានអះអាងថា លោកមានអារម្មណ៍ "សោកស្ដាយដែលមនុស្សដ៏ល្អបានក្លាយទៅជាឧក្រិដ្ឋជនទៅវិញ។"

លោក ឆូវ វិន ត្រូវបានកោះហៅធ្វើជាសាក្សីសួរនាំអំពីឥរិយាបថរបស់ជនជាប់ចោទ។

លោក ឆូវ វិន បានស្គាល់ជនជាប់ចោទ ថាឈ្មោះ ហេង ប៊ិន តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩៧ នៅពេលដែលអ្នកទាំងពីរធ្វើជាគ្រូបង្រៀននៅវិទ្យាល័យផ្គាំ ក្នុងស្រុកស្វាយចេក។ បន្ទាប់ពីមានចោរកម្មនៅក្នុងផ្ទះជនជាប់ចោទហើយប្រពន្ធរបស់លោកត្រូវបានគេសម្លាប់ ឆូវ វិន បានអនុញ្ញាតឲ្យជនជាប់ចោទទៅស្នាក់នៅមន្ទីរអប់រំ។ នៅពេលនោះជនជាប់ចោទធ្វើការជាជំនួយការរបស់លោក។

អំពីឥរិយាបថរបស់ជនជាប់ចោទ លោក ឆូវ វិន បានពណ៌នាថាជនជាប់ចោទជាមនុស្សរួសរាយរាក់ទាក់ សុភាពរាបសារ ឧស្សាហ៍ព្យាយាម និងជាគ្រួដែលយកចិត្ដទុកដាក់បង្រៀន។ ដោយសារតែលោកត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាគ្រួដែលល្អ និងមានបទពិសោធន៍ក្នុងការបង្រៀន ជនជាប់ចោទត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះឲ្យថា ជា "គ្រូតា"។ លោកទទួលបានការកោតសរសើរពីគ្រូ និងសិស្សផ្សេងៗទៀតជាច្រើន។

ឆូវ វិន បានជម្រាបទៅអង្គជំនុំជម្រះថា លោកបានស្គាល់ជនជាប់ចោទគឺនៅពេលដែលលោកត្រូវបានគេចាប់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។ លោកបានរម្លឹកថា លោកមានការភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលដឹងថា ជនជាប់ចោទមានតួនាទីខ្ពស់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ដែលលោកស្គាល់កាលពីមុនថា ជនជាប់ចោទជាមនុស្សចាស់ទុំដែលគួរឲ្យគោរពបំផុត។ ជនជាប់ចោទបានលាក់បាំងប្រវត្តិអតីតកាលរបស់គេ ហើយថែមទាំងបានអះអាងបញ្ជាក់នៅក្នុងពាក្យស្នើសុំរបស់លោកថា លោកបានធ្វើការជាអ្នករៀបចំកម្មវិធីសិក្សានៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យទៀតផង។

វេជ្ជបណ្ឌិត កា ស៊ុនបូណាត អាយុ 56 ឆ្នាំ ព្រឹទ្ធបុរសមហាវិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ត្រូវបានហៅជាអ្នកជំនាញដើម្បីបង្ហាញការវាយតម្លៃផ្លូវចិត្តរបស់ជនជាប់ចោទដែលបានធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ ជាមួយនឹងការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនៅក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ ២០០៩ ។

អ្នក​ជំនាញ​បាន​ផ្តល់​សក្ខីកម្ម​ថា ជន​ជាប់​ចោទ​មិន​មាន​ការ​បង្ហាញ​ពី​ជំងឺ​ផ្លូវ​ចិត្ត ឬ​ផ្លូវ​ចិត្ត​ទេ។ ពួកគេបានពិពណ៌នាគាត់ថាជា "មនុស្សដែលមានកាតព្វកិច្ច ទទួលឥទ្ធិពលយ៉ាងងាយស្រួលដោយ [និង] ឆ្លើយតបយ៉ាងល្អចំពោះភាពជាអ្នកដឹកនាំដ៏រឹងមាំ" ជាមួយនឹង "តម្រូវការសម្រាប់ទំនាក់ទំនង និងសម្រាប់ការទទួលស្គាល់ និងការទទួលស្គាល់ពីថ្នាក់លើរបស់គាត់" ។ មនោគមវិជ្ជាម៉ាក្សនិយមបានបំពេញតម្រូវការរបស់គាត់សម្រាប់ភាពប្រាកដប្រជា ហើយត្រូវបានជំនួសដោយសាសនាគ្រឹស្តជាបន្តបន្ទាប់។ ពួកគេបានពណ៌នាអំពីអាកប្បកិរិយាផ្លូវចិត្តរបស់គាត់ថាត្រូវបានកំណត់លក្ខណៈដោយចរិតឈ្លក់វង្វេង ហេតុផលជាក់ស្តែង និងគណិតវិទ្យា ការមិនយល់ចិត្ត និងអាឡិចស៊ីធីមៀ។ ពួកគេបានកត់សម្គាល់ថា ជនជាប់ចោទអាចបង្កើតយន្តការការពារដ៏មានឥទ្ធិពល ដែលរារាំងគាត់ពីប្រតិកម្មផ្លូវចិត្ត និងជម្លោះខាងក្នុងដែលបង្កើតឡើងដោយការពិតខាងក្រៅរបស់គាត់ ដែលជាយន្តការដែលពួកគេបានពិពណ៌នាថាជាចុងក្រោយអាចឱ្យគាត់ចិញ្ចឹមគ្រួសាររបស់គាត់ខណៈពេលដែលមើលការខុសត្រូវលើការស្លាប់របស់កុមារនៅស-២១។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកជំនាញក៏យល់ឃើញថា សមត្ថភាពកាន់តែខ្ពស់របស់ជនជាប់ចោទ សម្រាប់ការឆ្លុះបញ្ចាំងដោយខ្លួនឯង ទាក់ទងនឹងជីវិត និងសកម្មភាពរបស់គាត់ នៅពេលដែលការស៊ើបអង្កេត និងការកាត់ក្តីបានដំណើរការ។ អ្នកជំនាញបានប្រើវិធីសាស្រ្ត "ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ" នៃការវាយតម្លៃដែលវិភាគការបញ្ជាក់នៃប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទាល់ខ្លួន និងសមូហភាពដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ Francoise Sironi-Guilbaud ក្នុងការអនុវត្តរបស់នាង។

ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្ម វេជ្ជបណ្ឌិត កា ស៊ុនបូណាត បានលើកឡើងពីលក្ខណៈជាក់លាក់នៃបរិបទវប្បធម៌កម្ពុជា ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការវាយតម្លៃរបស់ពួកគេ។ អ្នកជំនាញទាំងពីរនាក់បានមានប្រសាសន៍ថា ពួកគេជឿថា ជនជាប់ចោទអាចត្រូវបានស្តារនីតិសម្បទា និងសមាហរណកម្មទៅក្នុងសង្គមឡើងវិញ ដោយផ្អែកលើបទពិសោធន៍អតីតកាល និងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នរបស់គាត់។

Francoise Sironi-Guilbaud មានអាយុ៥១ ឆ្នាំ ជាសាស្ដ្រាចារ្យចិត្ដវិទ្យាមកពីសាកលវិទ្យាល័យប៉ារីស៨ ត្រូវបានកោះ ហៅធ្វើជា អ្នកជំនាញដើម្បី បង្ហាញអំពីការប៉ាន់ប្រមាណចិត្តសាស្ដ្រនៃការប្រព្រឹត្តឡើងរបស់ជនជាប់ចោទក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ជាមួយនិង ការវិវត្ដ ថ្មីនៅក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ២០០៩។

អ្នកជំនាញបញ្ជាក់ថា ជនជាប់ចោទមិនបង្ហាញអំពីភាពមិនប្រក្រតីនៃផ្នែកចិត្តសាស្ដ្រឡើយ។ គេ បានពណ៌នាថា ជនជាប់ចោទគឺជាមនុស្សដែលគួរឲ្យស្រឡាញ់ ពិតជាមានឥទ្ធិពល ដោយការឆ្លើយតបយ៉ាងល្អ ប្រសើរទៅចំ ពោះភាពដឹកនាំ ជាមួយនឹងការពាក់ព័ន្ធគ្នា ហើយនិងការទទួលខុសត្រូវ ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោក។ មនោគមវិជ្ជាម៉ាក់ស៊ីស បានបំពេញតម្រូវការរបស់លោកសំរាប់ភាពជាក់លាក់ណាមួយ និងបំពេញយ៉ាងគ្រប់គ្រាន់ជាមួយនឹងសាសនាគ្រឹស្ដ។ ពួក គេបានពណ៌នាអំពីអាកប្បកិរិយាចិត្ដសាស្ដ្រដូចជាការអាកម្បកិរិយាដែលគួរឲ្យស្រឡាញ់ ជា មនុស្ស មានហេតុផល មិនគួរ ឲ្យ អាណិតអាសូរ។ ពួកគេបានកត់សម្គាល់ថា ជនជាប់ចោទអាចរៀបចំយន្នការកំលាំងការពារដើម្បីតតាំងនឹងការ ដាក់ ទោសដល់ លោក អំពីការប្រតិកម្មខាងក្រៅ និងជំលោះខាងក្នុងផងដែរ ដែលបង្កើតឡើងដោយយន្នការ និងការពិតខាងក្រៅ ដែលពួកគេ បានពណ៌នាថា ជាអំណាចចុងក្រោយរបស់លោកក្នុងការពណ៌នាពីគ្រួសាររបស់លោកដែលមើលរំលងទៅលើការស្លាប់របស់ កុមារនៅមន្ទីរស២១។ ប៉ុន្ដែអ្នកជំនាញបាន ដឹងថា ជនជាប់ចោតនេះមានភាពឆ្លាតវៃសំរាប់ការបត់បែនរបស់លោក លើផ្លូវជីវិត និងសកម្មភាពរបស់លោក នៅពេលដំណើរ ការស៊ើបអង្កេត របស់តុលា ការ។ អ្នកជំនាញបានប្រើយុត្តិសាស្ដ្រ ភូមិសាស្ដ្រនយោ បាយ ដែលធ្វើការវិភាគអំពីសំឡេង នៃប្រវត្តិសាស្ដ្របុគ្គល និងសមូហភាព ដែលត្រូវបាន បង្កើត ឡើងដោយ Francoise Sironi-Guilbaud សំរាប់ការអនុវត្តរបស់អ្នកស្រី។

ដើម្បីយល់ពីជនជាប់ចោទ អ្នកស្រីបានជំទាស់ថា វាចាំបាច់ណាស់ត្រូវគិតពីកត្តា នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច ប្រវត្តិសាស្ដ្រ និងវប្បធម៌ ទៅលើបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់ជនជាប់ចោទ។ អ្នក ជំនាញទាំងពីរអះអាង ថាពួក គេជឿថា ជនជាប់ចោទអាចត្រូវបានជួយសង្គ្រោះ និងបញ្ចូលគ្នាក្នុងសង្គម ដោយផ្អែកលើបទពិសោធន៍ កាលពីអតីតកាល របស់លោក និងស្ថាន ភាពរបស់លោកនៅបច្ចុប្បន្ន។

លោកបណ្ឌិត ឈឹម អាយុ ៤១ឆ្នាំ ជាអ្នកចិត្តសាស្រ្ត និងជានាយកនៃ Cambodia TPO ត្រូវបានកោះហៅឱ្យធ្វើសក្ខីកម្មក្នុងនាមជាអ្នកជំនាញលើផលប៉ះពាល់ផ្លូវចិត្តនៃរបបខ្មែរក្រហម។

គាត់បានរៀបរាប់លម្អិតអំពីផលវិបាកទាក់ទងនឹងស្ថានភាពផ្លូវចិត្ត និងរាងកាយរបស់សមាជិកគ្រួសារនៃជនរងគ្រោះផ្ទាល់ពីស-២១ និងលក្ខណៈនៃរបួសដែលបណ្តាលមកពីការដឹងអំពីមរណភាពរបស់សាច់ញាតិ។ បន្ថែមពីលើការគូសបញ្ជាក់ភាពជាក់លាក់នៃទំនាក់ទំនងគ្រួសារនៅក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ លោកបណ្ឌិត ឈឹម បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ៤០% នៃប្រជាជនកម្ពុជាដែលមានអាយុលើសពី ១៨ ឆ្នាំបានជួបប្រទះ ឬជួបប្រទះរោគសញ្ញានៃភាពតានតឹងក្រោយការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ត។ គាត់បានពន្យល់ពីលទ្ធភាពនៃការចម្លងរបួសដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ (របួសបន្ទាប់បន្សំ) និងកត្តាលម្អិតដែលធ្វើអោយរបួសដូចជាភាពក្រីក្រ ទំនាក់ទំនងប្រចាំថ្ងៃជាមួយជនល្មើស ឬភាពមិនគ្រាប់គ្រាន់នៃសេវាសុខភាពផ្លូវចិត្ត។ លោកបណ្ឌិត ឈឹម បានលើកឡើងពីកត្តាសំខាន់ៗសម្រាប់ការព្យាបាលជនរងគ្រោះ ដូចជាការបង្ហាញការពិត យុត្តិធម៌ និងសមត្ថភាពក្នុងការអភ័យទោស។ លោក​បាន​អះអាង​ថា ការ​ព្យាបាល​ផ្លូវចិត្ត​ដល់​ជន​រង​គ្រោះ​អាស្រ័យ​លើ​ភាព​ស្មោះត្រង់ និង​ចិត្ត​ស្មោះ​ត្រង់​របស់​ជន​ជាប់​ចោទ និង​អតីត​មេដឹកនាំ​របប​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ។

លោកបានវិភាគបន្ថែមអំពីតួនាទីរបស់ អ.វ.ត.ក ក្នុងការបន្ធូរបន្ថយការឈឺចាប់ផ្លូវចិត្តរបស់ជនរងគ្រោះ ដោយលើកហេតុផលថា សាលាក្តីអាចជួយផ្តល់យុត្តិធម៌ជានិមិត្តរូប និងបង្ហាញការពិត។ ទោះបីជាហានិភ័យនៃការជួបប្រទះនូវព្រឹត្តិការណ៍ដ៏តក់ស្លុតឡើងវិញត្រូវបានកើនឡើងដោយសាលាក្តីក៏ដោយ ប្រសិនបើជំនួយគ្រប់គ្រាន់ត្រូវបានផ្តល់ សាលាក្តីអាចជួយជនរងគ្រោះឱ្យប្រឈមមុខនឹងរបួសរបស់ពួកគេបាន។

តូច មុន្និន គឺជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីក្នុងសំណុំរឿង ០០១ ដោយបានរងទុក្ខដោយសារការបាត់បង់បងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់ឈ្មោះ ជា ខាន់ ហៅ ជិន។

លោក​បាន​ចូល​រួម​ជា​ដើម​បណ្តឹង​រដ្ឋប្បវេណី​ក្នុង​ដំណើរ​ការ​ក្នុង​នាម​ឪពុក​ម្តាយ​បងប្អូន​ជីដូន​មួយ​របស់​លោក​ដែល​បាន​ស្លាប់​ក្នុង​របប​ខ្មែរ​ក្រហម។ គោលបំណងរបស់គាត់គឺចង់បង្ហាញការដឹងគុណរបស់គាត់ចំពោះបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់។ ក្នុងនាមដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី តូច មុន្និន បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះអំពីរបៀបដែលគ្រួសាររបស់គាត់ត្រូវបានជម្លៀសចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ។ បងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់ ជា ខាន់ បានចាកចេញទៅប្រទេសរុស្ស៊ីនៅឆ្នាំ ១៩៦៥ ប៉ុន្តែបានត្រលប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំ ១៩៧៥ បីខែបន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមបានដណ្តើមអំណាច។ លោក ជា ខាន់ អាច​ចូល​រួម​ជាមួយ​សាច់​ញាតិ​របស់​គាត់​បាន ប៉ុន្តែ​គាត់​អាច​នៅ​ជាមួយ​ពួកគេ​បាន​រហូត​ដល់​ចុង​ឆ្នាំ ១៩៧៦ ពេល​គាត់​ត្រូវ​បាន​ផ្លាស់​ប្តូរ​ទីលំនៅ។ គ្រួសាររបស់គាត់បានបាត់ដានរបស់គាត់។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃរបបខ្មែរក្រហម តូច មុន្និន បានធ្វើការស្រាវជា្រវនៅគុកទួលស្លែង ប៉ុន្តែមិនអាចស្វែងរកព័ត៌មានទាក់ទងនឹងបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់បានទេ។ មានតែនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩០ ប៉ុណ្ណោះដែលគាត់អាចរកឃើញឯកសារបញ្ជាក់ពីការឃុំខ្លួនរបស់បងប្រុសគាត់នៅក្នុងស-២១។ លោក ជា ខាន់ ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី ២ ខែ​មករា ឆ្នាំ ១៩៧៧ ហើយ​ផ្ទេរ​ទៅ​មន្ទីរ ស-២១ ជា​កន្លែង​ដែល​លោក​ត្រូវ​បាន​គេ​សម្លាប់។

តូច មុន្និន បានសួរជនជាប់ចោទថា តើបងប្រុសរបស់គាត់ត្រូវបានប្រហារជីវិតនៅស-២១ ឬជើងឯក។

អ្នកស្រី ឈិន ណាវី ដាក់ពាក្យស្នើសុំដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ដោយសំអាងលើការស្លាប់របស់ស្វាមីអ្នកស្រី ទៀ ហាវតឹក។

ក្នុងនាមដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ឈិន ណាវី បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះអំពីជីវិតរបស់នាងក្រោមរបបខ្មែរក្រហមបន្ទាប់ពីការជម្លៀសចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ ក៏ដូចជាការចាប់ខ្លួនប្តីរបស់នាង។ ទៀ ហាវតឹក ដែលធ្លាប់បម្រើការជាប្រធានអង្គភាពអាកាសចរស៊ីវិលរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី ២២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦។ គាត់ត្រូវបានប្អូនស្រីរបស់ ឈិន ណាវី បរិហារថាជា "ភ្នាក់ងារ CIA"។ ឈិន ណាវី រៀបរាប់ពីរបៀបដែលនាងរកឃើញជោគវាសនាប្តីរបស់នាង។ ក្រោយ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​ដួល​រលំ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៩ អ្នកស្រី​បាន​ត្រឡប់​មក​ភ្នំពេញ​វិញ​ជាមួយ​កូនៗ។ នាង​ចង់​នៅ​ក្បែរ​អតីត​កន្លែង​ធ្វើការ​របស់​ប្តី​នាង ដើម្បី​ឱ្យ​គាត់​អាច​រក​នាង​ឃើញ​ក្នុង​ករណី​ដែល​គាត់​ត្រឡប់​មក​វិញ ។ នាងកំពុងធ្វើការនៅមន្ទីរពេទ្យ៧មករា ពេលនាងទៅមើលសារមន្ទីប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង ជាផ្នែកនៃដំណើរទស្សនៈកិច្ចបុគ្គលិកក្នុងឆ្នាំ ១៩៨០។ នៅទីនោះនាងត្រូវបានលោក ហ៊ឹម អឿងពេជ្រ ប្រាប់ថា ប្តីរបស់នាងត្រូវបានឃុំខ្លួននៅស-២១ ហើយត្រូវបានប្រហារជីវិតនៅថ្ងៃទី ២៥ ឧសភា ១៩៧៦។ ឈិន ណាវី បាន​ប្រាប់​អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​ថា នាង​មាន​អារម្មណ៍​ថា​ត្រូវ​ខ្មែរក្រហម​ក្បត់។ ឈិន បានពន្យល់ថា នាងអាចយល់បានថា ហេតុអ្វីបានជាបងស្រីរបស់នាង បរិហារប្តីរបស់នាង ខណៈដែលនាងត្រូវបានរបបខ្មែរក្រហមបញ្ច្រាបមនោគមវិជ្ជា។

នាងបានរៀបរាប់ពីអារម្មណ៍នៃភាពទទេស្អាត គ្មានសង្ឃឹម និងភាពអស់សង្ឃឹមដែលនាងបានជួបប្រទះចាប់តាំងពីការបាត់ខ្លួនរបស់ស្វាមី និងការលំបាកពិសេសៗដែលនាងបានរងទុក្ខក្នុងនាមជាស្ត្រីមេម៉ាយ។

លោក ជុំ ស៊ីរ៉ាត់ ជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីក្នុងសំណុំរឿង ០០១ ផ្អែកលើការបាត់បង់បងប្អូនពីរនាក់ គឺលោក ជុំ ស៊ីណារ៉េត និងលោក ជុំ ណារិទ្ធ ព្រមទាំងប្អូនថ្លៃស្រីរបស់លោក កឹម សុវណ្ណារី។

នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមដណ្តើមអំណាចនៅឆ្នាំ១៩៧៥ លោក ជុំ ស៊ីរ៉ាត់ បាននៅក្រៅប្រទេសនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ ជាកន្លែងដែលគាត់បានធ្វើការជាអ្នកតំណាងឱ្យក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍កម្ពុជាតាំងពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៧៤។ ក្នុងនាមដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី លោក ជុំ ស៊ីរ៉ាត់ បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះអំពីការស្វែងរកការពិតអំពីជោគវាសនារបស់បងប្អូនរបស់គាត់។ លោក​បាន​រក​ឃើញ​ថា លោក ជុំ ណារិទ្ធ និងភរិយា​ កឹម សុវណ្ណារី និង​កូន​តូច​របស់​ពួក​គេ​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន​បញ្ជូន​ទៅ​មន្ទីរ​ស-២១ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៩ ខែ​តុលា ឆ្នាំ​១៩៧៦។ លោក ជុំ ណារិទ្ធ ត្រូវបានប្រហារជីវិតនៅថ្ងៃទី ០១ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៧៧ ។ លោក ជុំ ណារិទ្ធ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន ដោយសារតែលោកបានរិះគន់ជាចំហលើផែនការសមូហភាពរបស់ខ្មែរក្រហម។ លោក ជុំ ស៊ីរ៉ាត់ មិនអាចស្វែងរកព័ត៌មានអំពីជោគវាសនារបស់បងប្រុសម្នាក់ទៀតរបស់លោក ជុំ ស៊ីណារ៉េត បានទេ លើកលែងតែរូបថតដែលថតនៅស-២១។ លោក ជុំ ស៊ីរ៉ាត់ បានរៀបរាប់ពីទុក្ខលំបាកដែលលោកមានជាប់លាប់រវាងកាតព្វកិច្ចចងចាំទុក្ខលំបាករបស់បងប្អូនបង្កើត និងការព្យាយាមបំភ្លេចដែលជាកាតព្វកិច្ចមួយចំពោះអ្នករស់រានមានជីវិតដែលលោកត្រូវរស់នៅជាមួយសព្វថ្ងៃ។

ក្នុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្ម លោក ជុំ ស៊ីរ៉ាត់ បានច្រានចោលការពណ៌នាខ្លួនឯងរបស់ ឌុច ថាជាអ្នកធ្វើការដោយមិនខ្វល់ខ្វាយពីទុក្ខលំបាកផ្ទាល់ខ្លួន ដោយសំអាងលើកំណាព្យបារាំងដែល ឌុច បានដកស្រង់។ លោក​ក៏​បាន​រិះគន់​ការ​សុំទោស​របស់ ឌុច ថា​មិន​ពិត។

លោក អ៊ូ សាវរិទ្ធ បានផ្តល់សក្ខីកម្មពីប្រទេសបារាំង តាមរយៈ Video Conference។ លោក​បាន​ដាក់​ពាក្យ​សុំ​ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី​ដោយ​ផ្អែក​លើ​ការ​ស្លាប់​របស់​បង​ប្រុស​លោក អ៊ូ វិនឌី នៅ​ស-២១។

គាត់បានចូលរួមជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីក្នុងដំណើរការនីតិវិធី ដើម្បីស្វែងរកការពិតពាក់ព័ន្ធនឹងការចាប់ខ្លួន ការឃុំខ្លួន និងការប្រហារជីវិតរបស់បងប្រុសគាត់។ លោក អ៊ូ សាវរិទ្ធ ក៏​បាន​ថ្លែង​ក្នុង​នាម​ជាបង​ថ្លៃ​ ក្មួយ​ស្រី​របស់​លោក ក្នុង​សំបុត្រ​ដែល​លោក​បាន​អាន​ក្នុង​ពេល​ផ្តល់​សក្ខីកម្ម​របស់​លោក និង​សាច់​ញាតិ​ផ្សេង​ទៀត​របស់​លោក។ បងប្រុស​របស់​លោក អ៊ូ សាវរិទ្ធ គឺ​លោក អ៊ូ វិនឌី ជា​និស្សិត​បញ្ចប់​ការ​សិក្សា​នៅ​សាលា​រដ្ឋបាល​ជាតិ​ភ្នំពេញ។ លោក​ធ្វើ​ការ​ជា​មន្ត្រី​ក្រសួង​ការ​បរទេស​ក្នុង​ខុទ្ទកាល័យ​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ឡុង បូរ៉េត។ នៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម គាត់ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី ១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ហើយត្រូវបានសម្លាប់នៅថ្ងៃទី ៧ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៧៧។ ចាប់តាំងពីគាត់បានចាកចេញទៅប្រទេសបារាំងនៅឆ្នាំ ១៩៧៣ ដើម្បីសិក្សា អ៊ូ សាវរិទ្ធ មិនអាចស្វែងរកឈ្មោះបងប្រុសរបស់គាត់នៅក្នុងបញ្ជីអ្នកដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅស-២១ រហូតដល់ចុងឆ្នាំ ១៩៧៩ ។ ក្នុងនាមដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី អ៊ូ សាវរិទ្ធ បានសម្តែងនូវទុក្ខសោកយ៉ាងខ្លាំងដែលបានញ៉ំញ៉ីដោយការបាត់បង់បងប្រុសរបស់គាត់ និងដោយសំណួរជាច្រើនដែលមិនទាន់មានចម្លើយ ដែលកំពុងតែលងគាត់តាំងពីគាត់ស្លាប់។

អ៊ូ សាវរិទ្ធ បានសួរសំណួរជនជាប់ចោទទាក់ទងនឹងកាលបរិច្ឆេទនៃការចូលមន្ទីរស-២១ របស់បងប្រុសគាត់ ការប្រព្រឺត្តិទៅលើគាត់នៅទីនោះ និងថាតើគាត់ត្រូវបានគេធ្វើទារុណកម្មដែរឬទេ។

អ្នកស្រី ឈុំ នូវ បានដាក់ពាក្យស្នើសុំធ្វើជាដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីលើមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការឈឺចាប់ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អ្នកស្រី ដែលត្រូវបានគេឃុំខ្លួននៅមន្ទីរស២៤ ក៏ដូចជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការស្លាប់របស់កូន និងប្ដីរបស់អ្នកស្រី ដែលមានឈ្មោះថា នូ មឿន។

អ្នកស្រីបានចូលរួមដំណើរការជាដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ និងសំណងសមូហភាព។ អំឡុងពេលសក្ខីកម្មរបស់អ្នកស្រី អ្នកស្រីបានប្រាប់ទៅអង្គជំនុំជម្រះថា នេះជាលើកទីមួយហើយក្នុងរយៈពេល៣២ឆ្នាំដែលអ្នកស្រីយករឿងរ៉ាវនេះទៅនិយាយប្រាប់អ្នកដ៏ទៃ។ អ្នកស្រីបានរៀបរាប់អំពីការចូលរួមនៅ ក្នុងបដិវត្ដន៍ឆ្នាំ១៩៧១ ប៉ុន្ដែឥលូវនេះអ្នកស្រីមានអារម្មណ៍ថា បានក្បត់ពួកគេដោយសារតែរបបខ្មែរក្រហម។ ប្ដីរបស់អ្នកស្រីត្រូវបានគេចាប់ខ្លួន ហើយបញ្ជូនទៅមន្ទីរស២១ នៅថ្ងៃទី៩ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៧។ អំឡុងពេលធ្វើការជាអគ្គនាយកផ្នែកភស្ដុភាក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ អ្នកស្រីត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៧។ ដំបូងឡើយអ្នកស្រីត្រូវបានបញ្ជូនទៅមណ្ដលកែប្រែស២១ ក្នុងស្ទឹងច្រូវ។ នៅទីនោះ អ្នកស្រីបានកើតកូនបានម្នាក់ ហើយក្រោយមកកូននោះបានស្លាប់ដោយសារតែអត់ឃ្លាន។

ឈុំ នូវ បានរៀបរាប់ពីរបៀបដែលអ្នកស្រីត្រូវបានគេនាំយកទៅមន្ទីរស២៤។ អ្នកស្រីបានពណ៌នាអំពីស្ថានភាពយ៉ាងលំបាកបំផុតនៃការឃុំខ្លួនដែលអ្នកស្រីបានជួបប្រទះ។

ជាមួយម្តាយនាង អ៊ឹម ស៊ុនធី លោកស្រី ភឹង ហ្គុតស៊ុនថារីរី បានដាក់ពាក្យសុំដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ដើម្បីរក្សាការចងចាំរបស់ឪពុកនាង ភួង តុន ដែលត្រូវបានឃុំខ្លួននៅស-២១ និងស្វែងរកការពិតទាក់ទងនឹងជោគវាសនារបស់គាត់។

ភួង តុន ជាអតីតព្រឹទ្ធបុរសនៃសាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញ ជាសាស្ត្រាចារ្យច្បាប់ឯកទេសច្បាប់អន្តរជាតិ។ លោក​បាន​ចាក​ចេញ​ពី​ប្រទេស​កម្ពុជា​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៦ ខែ​មីនា ឆ្នាំ​១៩៧៥ ដើម្បី​ចូល​រួម​សន្និសីទ​ស្តីពី​ច្បាប់​សមុទ្រ​នៅ​ទីក្រុង​ហ្សឺណែវ។ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមបានដណ្តើមអំណាច គាត់បានវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅថ្ងៃទី 25 ខែធ្នូ ឆ្នាំ 1975 ដើម្បីជួបជុំគ្រួសាររបស់គាត់ឡើងវិញ ប៉ុន្តែមិនអាចធ្វើដូច្នេះបានទេ។ នៅថ្ងៃទី 12 ខែធ្នូ ឆ្នាំ 1976 គាត់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងផ្ទេរទៅមន្ទីរស-២១។ ឯកសារចុងក្រោយរបស់ ស-២១ ដែលសំដៅលើគាត់គឺចុះថ្ងៃទី ៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៧៧។ អ៊ឹម ស៊ុនធី និងក្រុមគ្រួសារបានរស់នៅដោយសង្ឃឹមថា ភួង តុន មានសុវត្ថភាពនៅអឺរ៉ុប រហូតដល់ពួកគេរកឃើញជោគវាសនារបស់គាត់នៅឆ្នាំ ១៩៧៩។ ក្នុងនាមដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ភឹង ហ្គុតស៊ុនថារីរី  បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងអំពីការចងចាំពីកុមារភាព និងវ័យជំទង់អំពីឪពុករបស់នាង។ នាង​បាន​រៀបរាប់​ពី​ទុក្ខ​លំបាក​ដែល​នាង​បាន​ជួប​ជាមួយ​នឹង​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​នាង ជា​ទុក្ខ​ដែល​កាន់​តែ​ជ្រៅ​ទៅ​តាម​ពេលវេលា។ នាងបានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះអំពីការស្រាវជ្រាវដែលគ្រួសាររបស់នាងបានធ្វើដើម្បីស្វែងរកការពិតទាក់ទងនឹងជោគវាសនារបស់ ភួង​ តុន។

ភឹង ហ្គុតស៊ុនថារីរី  បានដាក់សំណួរចំនួនបីទៅកាន់ជនជាប់ចោទថា "តើអ្នកណាជាអ្នកសម្រេចចិត្តសម្លាប់ឪពុករបស់នាង?" "តើការធ្វើទារុណកម្មអ្វីមកលើគាត់?" អ្នកណាសម្រេចចិត្តផ្ទេរគាត់ទៅ ស-២១?

ទន្ទឹមនឹងកូនស្រីឈ្មោះភឹង ហ្គុតស៊ុនថារី អ៊ឹម ស៊ុនធី បានដាក់ពាក្យសុំដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ដើម្បីរក្សាការចងចាំប្តីឈ្មោះ ភួង តុន ដែលត្រូវបានឃុំខ្លួននៅស-២១ និងស្វែងរកការពិតទាក់ទងនឹងជោគវាសនារបស់គាត់។

ភួង តុន ជាអតីតព្រឹទ្ធបុរសនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ និងជាសាស្ត្រាចារ្យច្បាប់ឯកទេសច្បាប់អន្តរជាតិ។ គាត់បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃទី ១៦ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ដើម្បីចូលរួមសន្និសីទស្តីពីច្បាប់សមុទ្រនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ។ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមបានដណ្តើមអំណាច គាត់បានវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅថ្ងៃទី ២៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៧៥ ដើម្បីជួបជុំគ្រួសាររបស់គាត់ឡើងវិញ ប៉ុន្តែមិនអាចធ្វើដូច្នេះបានទេ។ នៅថ្ងៃទី ១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៧៦ គាត់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងផ្ទេរទៅមន្ទីរស-២១។ ឯកសារចុងក្រោយរបស់ ស-២១ ដែលសំដៅលើគាត់គឺចុះថ្ងៃទី ៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៩៧៧។ អ៊ឹម ស៊ុនធី និងក្រុមគ្រួសាររស់នៅដោយក្តីសង្ឃឹមថា ភួង តុន មានសុវត្ថភាពនៅអឺរ៉ុប រហូតដល់ពួកគេបានរកឃើញជោគវាសនារបស់គាត់នៅឆ្នាំ ១៩៧៩។ ក្នុងនាមជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី អ៊ឹម ស៊ុនធី បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះអំពីការឈឺចាប់ដ៏ធំធេងដែលនាងបានជួបប្រទះ ដែលនាំឱ្យនាងពិចារណាធ្វើអត្តឃាតជាច្រើនដង។ នាង​បាន​និយាយ​ថា​ពេល​វេលា​ធ្វើ​ឱ្យ​នាង​កាន់​តែ​ទុក្ខ​ព្រួយ ហើយ​សព្វ​ថ្ងៃ​នាង​អាច​រស់​បាន​ដោយ​សារ​ថ្នាំ​ពេទ្យ។

អ៊ឹម ស៊ុនធី រៀបរាប់​ពី​ការ​លំបាក​ក្នុង​ការ​ក្លាយ​ជា​ស្ត្រី​មេម៉ាយ និង​ត្រូវ​ចិញ្ចឹម​កូន​៧​នាក់​ដោយ​គ្មាន​ប្តី។

លោក ស៊ាង វណ្ឌី ជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីក្នុងសំណុំរឿង ០០១ ដោយបានទទួលរងគ្រោះពីការបាត់បង់ប្អូនប្រុសរបស់លោក ស៊ាង ផុន ដែលត្រូវបានប្រហារជីវិតនៅស-២១។

លោក ស៊ាង វណ្ឌី បានដាក់ពាក្យសុំដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ ទាមទារសំណង និងរក្សាការចងចាំរបស់បងប្រុស ស៊ាង ផុន។ ស៊ាង វណ្ឌី បានធ្វើតាមការអំពាវនាវរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តមសីហនុឱ្យចូលរួមជាមួយខ្មែរក្រហមនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៧០ ។ ប្អូនប្រុសពីរនាក់របស់គាត់គឺ ស៊ាង ផុន និង ស៊ាង ផាត ត្រូវបានបង្ខំឱ្យចូលបម្រើក្នុងជួរកងទ័ពខ្មែរក្រហមនៅឆ្នាំ ១៩៧៣ ។ ពួកគេមិនដែលបានត្រឡប់មកវិញទេ។ នៅចុងឆ្នាំ ២០០៧ ឬដើមឆ្នាំ ២០០៨ លោក ស៊ាង វណ្ឌី បានដឹងតាមរយៈទស្សនាវដ្តី DC-Cam ស្វែងរកការពិតថា ស៊ាង ផុន ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី ២ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៧៧ ហើយនាំមកមន្ទីរស-២១ ជាកន្លែងដែលគាត់ត្រូវបានសម្លាប់។ នៅទីនោះ ស៊ាង ផុន បានរកឃើញកំណត់ត្រាចំនួនពីរនៃចម្លើយសារភាពរបស់គាត់។ ក្នុងនាមដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ស៊ាង វណ្ឌី បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះអំពីទុក្ខលំបាករបស់គាត់ និងគ្រួសាររបស់គាត់ចាប់តាំងពីការបាត់ខ្លួនរបស់បងប្រុស ស៊ាង ផុន។ ចាប់តាំងពីគាត់បានរកឃើញជោគវាសនារបស់បងប្រុសរបស់គាត់ គាត់គេងមិនលក់ស្រួល ហើយជួបប្រទះនឹងភាពអស់សង្ឃឹម និងគ្មានសង្ឃឹម។

លោក ស៊ាង វណ្ឌី បានដាក់សំណួរខាងក្រោមទៅកាន់ជនជាប់ចោទ៖ «តើគាត់ស្គាល់បងប្រុសរបស់គាត់ជាអ្នកជាប់ឃុំ ស-២១ ទេ? "តើគាត់បានអាន និងកំណត់ចំណាំចម្លើយសារភាពរបស់បងប្អូនរបស់គាត់ទេ?" «តើ​ជនជាប់ចោទ​អាច​អះអាង​ថា​គាត់​ជា​អ្នក​ស្នេហា​ជាតិ​ហើយ​ដើរ​តាម​ខ្សែ​បន្ទាត់នយោបាយដែរឬទេ បើ​គាត់​សម្លាប់​ជាតិ​ខ្មែរនោះ? 

ពាក្យ​សុំ​ដើម​បណ្ដឹង​រដ្ឋប្បវេណី​របស់ សូ សួង ត្រូវ​បាន​អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​បដិសេធ។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងបានរកឃើញថា រូបថតពីបណ្ណសារទួលស្លែងដែលដាក់ជូនដោយ សូ សួង មិនបានបញ្ជាក់ពីអត្តសញ្ញាណរបស់ មាស ស៊ុន ហើយថា សូ សួង មិនបានផ្តល់ភស្តុតាងនៃភាពជាឯករាជ្យ ឬចំណងនៃការស្រលាញ់ពិសេសចំពោះបងថ្លៃរបស់នាងឡើយ។

សេចក្តីសង្ខេបនៃសក្ខីកម្មរបស់ដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីនេះត្រូវបានរួមបញ្ចូលក្នុងគោលបំណងផ្តល់ព័ត៌មានអំពីអ្វីដែលបាននិយាយពិតនៅក្នុងបន្ទប់សវនាការក្នុងអំឡុងពេលសវនាការ។ ការដាក់បញ្ចូលនូវសេចក្តីសង្ខេបនេះមិនមានន័យថាអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងទទួលយកសក្ខីកម្មជាអង្គហេតុពាក់ព័ន្ធនឹងជនជាប់ចោទនោះទេ។ សូ សួង បានដាក់ពាក្យសុំដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ដោយផ្អែកលើការបាត់ខ្លួនរបស់បងថ្លៃស្រីឈ្មោះ មាស ស៊ុន នៅថ្ងៃទី ២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៩៧៨ និងមរណភាពរបស់គាត់នៅស-២១។ ក្នុងនាមដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី នាងក៏ចង់តំណាងឱ្យបងស្រីរបស់នាងផងដែរ ដែលមិនអាចចូលរួមជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីដោយខ្លួនឯងបាន ដោយសារជំងឺ។ សូ សួង ត្រូវ​បាន​បងស្រី និង​បងថ្លៃ​ចិញ្ចឹម​តាំងពី​អាយុ​ប្រាំពីរ​ឆ្នាំ ដូច្នេះ​ហើយ​បាន​ចាត់ទុក​ទាំងពីរ​នាក់​ជា​ឪពុកម្តាយ​របស់​នាង​។

ក្នុង​ពេល​ផ្តល់​សក្ខីកម្ម សូ សួង បាន​រៀបរាប់​ពី​ស្ថានភាព​អស់​សង្ឃឹម​ដែល​នាង និង​ក្រុម​គ្រួសារ​បងស្រី​របស់​នាង​បាន​ប្រឈម​មុខ​ដោយសារ​អវត្តមាន​បង​ថ្លៃ។ បន្ថែមពីលើការឈឺចាប់ផ្លូវចិត្ត គ្រួសារបានតស៊ូជាមួយភាពក្រីក្រ ហើយក្មួយស្រី និងក្មួយៗរបស់នាងត្រូវបានបោះបង់ការសិក្សា។

នេត ផល្លី ជាដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ក្នុងសំណុំរឿង ០០១ បានទទួលរងការឈឺចាប់ដោយសារតែបាត់បង់បងប្អូនប្រុសរបស់លោក ឈ្មោះ នេត ប៊ុនធី ដែលជាទាហ៊ានខ្មែរក្រហមមួយរូបប្រចាំតំបន់ភូមិភាគខាងកើត ហើយត្រូវបានគេយករូបលោក ប៊ុនធី ទៅឃុំខ្លួន និងសម្លាប់នៅមន្ទីរសន្ដិសុខស២១ ឬ គុកទួលស្លែង។ នៅពេលគ្មានដំណឹងពីបងប្អូនប្រុសរបស់លោកនៅឆ្នាំ ១៩៧៨ នេត ផល្លី សង្ឃឹមថា នឹងបានរស់នៅជួបជុំគ្នាវិញដូចកាលពី៣០ឆ្នាំមុន ប៉ុន្ដែការពិតនោះគឺថា គាត់បានព្យាយាមស្វែងរកស្រាវជ្រាវបងប្អូនប្រុសរបស់គាត់តាំងពីខែកុម្ភៈ រហូតដល់ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៧៩ ដោយគ្មានសំណាងឡើយ។ រូបលោក និងគ្រួសាររបស់លោកពិតជាមានការតក់ស្លុតក្រៃលែងនៅពេលដឹងថា បងប្អូនប្រុសរបស់លោកត្រូវបានគេយកទៅឃុំឃាំង ធ្វើទារុណកម្ម និងសម្លាប់នៅមន្ទីរស២១។ ក្នុងអំឡុងពេលការធ្វើសក្ខីកម្មរបស់លោក នេត ផល្លី បានពណ៌នាពីការឈឺចាប់របស់លោក ក៏ដូចជាការឈឺចាប់របស់ឪពុកម្ដាយរបស់លោក ហើយនិងប្អូនប្រុសថ្លៃរបស់លោក។ ភាពឈឺចាប់របស់លោកក្រោយពេលបាត់បង់បងប្អូនប្រុសរបស់លោកនោះ គឺគាត់បានជួបប្រទះនឹងគ្រោះថ្នាក់ការងារជាបន្ដបន្ទាប់ ដែលរហូតបណ្ដាលឲ្យដៃឆ្វេងរបស់លោកត្រូវកាត់ចោលផងដែរ។

ហាវ សុភា ជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីពីក្រុមទី ១ ក្នុងសំណុំរឿង ០០១ ដោយបានរងទុក្ខពីការបាត់បង់ឪពុកឈ្មោះ ចេន ស៊ា ហៅ ហាវ ហាន ដែលត្រូវបានឃុំខ្លួន និងសម្លាប់នៅស-២១ នៅថ្ងៃទី ១៥ ឧសភា ឆ្នាំ ១៩៧៦។ Chen Sea គឺជាកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមដែលបានត្រឡប់មកពីហាណូយ។

ក្នុងនាមដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី អ្នកស្រី ហាវ សុភា បានផ្តល់សក្ខីកម្មអំពីផលប៉ះពាល់នៃអវត្តមានរបស់ឪពុកនាង ទាំងជីវិត និងម្តាយរបស់នាង។ នាងបានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ឪពុករបស់នាងបានបាត់ខ្លួននៅដើមឆ្នាំ ១៩៧៦ គឺ ២១ ថ្ងៃមុនពេលនាងកើត។ ម្តាយរបស់គាត់កំពុងរង់ចាំប្តីរបស់គាត់ត្រឡប់មកវិញរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩១ ហើយអ្នកទាំងពីរមានការភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលដឹងពីមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០០៦ ថាគាត់ត្រូវបានគេប្រហារជីវិតនៅស-២១។ ហាវ សុភា បានរំឮកពីទុក្ខសោកយ៉ាងខ្លាំងដែលម្តាយរបស់នាងបានទៅលេងគុកទួលស្លែងក្នុងខែមករា ឆ្នាំ ២០០៧។

ហាវ សុភា បានរៀបរាប់ពីរបៀបដែលនាង និងម្តាយរបស់នាងបានតស៊ូ "ទាំងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ ផ្លូវកាយ និងអារម្មណ៍" ដើម្បីរស់រានមានជីវិតតាំងពីឪពុករបស់នាងបាត់ខ្លួន។ ហាវ សុភា ត្រូវ​ឈប់​រៀន​នៅ​ថ្នាក់​ទី​៧ ហើយ​មិន​អាច​ក្លាយ​ជា​គ្រូបង្រៀន​អក្សរសាស្ត្រ​ខ្មែរ​ដូច​បំណង​ប្រាថ្នា។