Case 002 Witnesses, experts and Civil Parties

Witnesses, experts and Civil Parties who have appeared in Case 002. Click on photo for larger version.

អ្នក​ស្រី ហ៊ិន សុ​ធានី

អ្នកស្រី ហ៊ិន សុធានី ជាអ្នករៀបចំបញ្ជីឈ្មោះអ្នកទោសនៅមន្ទីរ ស-២១ បានចំណាយពេល ២៤ខែ ចាប់ពីខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៤ រហូតដល់ខែ មីនា​ ឆ្នាំ ២០១៦។ បញ្ជីនេះត្រូវបានរៀបចំដោយអ្នកស្រី ដែលជាទីប្រឹក្សាផ្នែកវិភាគ ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោក Hiroto Fujiwara ជាប្រធានក្រុមវិភាគ។ 

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧
លោក វឿន វុទ្ធី

វឿន វុទ្ធី កើត​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៥ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​១៩៧៣ នៅ​ខេត្ត​សៀមរាប។ គាត់​បាន​បាត់​បង់​ឪពុក និង​សមាជិក​ប្រាំ​នាក់​ផ្សេង​ទៀត​នៃ​គ្រួសារ​គាត់​ទៅ​ក្នុង​របប​នេះ។

បច្ចុប្បន្ន​លោក​ធ្វើ​ការ​នៅ​ក្រសួង​វិចិត្រសិល្បៈ។ លោក​បាន​សិក្សា​ផ្នែក​នរវិទ្យា​នៅ​សាកលវិទ្យាល័យ​វិចិត្រសិល្បៈ ហើយ​បន្ទាប់​មក​បាន​សិក្សា​នៅ​ប្រទេស​ជប៉ុន អាល្លឺម៉ង់ និង​អ៊ីតាលី។ គាត់ក៏បានសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យ Hawaii ក្នុងការអភិរក្សឆ្អឹង និងអដ្ឋិធាតុ។ គាត់បានចូលរួមក្នុងការស្រាវជ្រាវទាក់ទងនឹងបុរាណវិទ្យាទាក់ទងនឹងឆ្អឹងមនុស្សក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៨។ ថ្មីៗនេះគាត់បានធ្វើការស្រាវជ្រាវទាក់ទងនឹងសំណល់ឆ្អឹងនៅជើងឯក និងក្រាំងតាចាន់ ព្រមទាំងប្រាសាទប្តី និងគោកព្រិច។ គាត់មានគម្រោងជាច្រើន ដែលមួយក្នុងចំនោមនោះ គឺការអភិរក្សអដ្ឋិធាតុជនរងគ្រោះ ក្នុងគោលបំណងរក្សានូវភស្តុតាងដែលមានជាមួយអដ្ឋិធាតុជនរងគ្រោះទាំងនោះ ដើម្បីអភិរក្ស និងកត់ត្រាប្រវត្តិសាស្រ្តដែលបានកើតឡើងរវាងឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩។ គោលបំណងមួយទៀតគឺដើម្បីកត់ត្រាសំណល់នៃស្លាកស្នាមនៅលើឆ្អឹងរបស់ជនរងគ្រោះទាំងនោះ ដើម្បីបង្ហាញអំពីភាពឃោរឃៅដែលបានធ្វើបាបដល់ពួកគេ។ ដំណើរការនៃការអភិរក្សឆ្អឹងជនរងគ្រោះ ក៏ដូចជាការវិភាគពាក់ព័ន្ធនឹង ១២ ដំណាក់កាល ដែលចាប់ផ្តើមដោយការសិក្សាអំពីស្លាកស្នាម និងដាន និងចុងក្រោយការអភិរក្សឆ្អឹង ដើម្បីកុំឱ្យវារលួយ។ 

ជាងនេះទៅទៀត ពួកគេបានសម្ភាសមនុស្សដែលធ្វើការនៅកន្លែងនានាក្នុងរបបនេះ និងសាក្សីដែលអាចធ្វើទៅបាន។ មានតែនៅ ក្រាំងតាចាន់ប៉ុណ្ណោះដែលពួកគេបានរក្សាទុក ៦៤២៦ លលាដ៏ក្បាល ។ ការ​សិក្សា​របស់​លោក​បាន​ធ្វើ​ការ​សន្និដ្ឋាន​ថា ជន​រង​គ្រោះ​ស្លាប់​ដោយ​ការ​ដាក់ច្រវ៉ាក់ វាយ​ក្បាល​ដោយ​ព្រនុងឈើ ពុល​ដោយ​សារធាតុ​គីមី និង​ការ​បែក​ត្រចៀក។

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦, ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦
អ្នកជំនាញ លោក Stephen John MORRIS

អ្នកជំនាញកើតនៅឆ្នាំ ១៩៤៩ ។ គាត់គឺជាអ្នកស្រាវជ្រាវ អ្នកនិពន្ធ និងជាគ្រូបង្រៀនជនជាតិអូស្ត្រាលីក្នុងផ្នែកនយោបាយ និងប្រវត្តិសាស្ត្រអន្តរជាតិ។ លោក​បាន​សិក្សា និង​សរសេរ​អំពី​ទំនាក់ទំនង​រវាង​វៀតណាម និង​កម្ពុជា​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​នេះ។ គាត់​បាន​ព្យាយាម​យល់​ថា​ហេតុអ្វី​បាន​ជា​អតីត​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ប្រទេស​ទាំងពីរ​នេះ​ចូល​ក្នុង​ជម្លោះ​យោធា។

សម្រាប់​គាត់ វា​ជា​កុម្មុយនិស្ត​ផ្សេង​គ្នា​ដែល​យល់​ខុស​ពី​ស្ថានភាព។ លោក​ពន្យល់​ថា អាកប្បកិរិយា​របស់​ជនជាតិ​វៀតណាម គឺ​សំដៅ​បង្កើត​លំហ​មួយ​ជាមួយ​ជាតិ​សាសន៍​តែ​មួយ ហៅថា សហព័ន្ធ​ឥណ្ឌូចិន។ លោក​បាន​បន្ថែម​ថា ចក្រពត្តិនិយម​បាន​ចាក់​ឫស​យ៉ាង​ជ្រៅ​ក្នុង​ក្រុម​ឥស្សរជន​វៀតណាម។ យួនតែងតែចង់គ្រប់គ្រងនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែគោលនយោបាយរបស់ ប៉ុល ពត បានផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវអាជ្ញាប័ណ្ណជាក់ស្តែងក្នុងការធ្វើអន្តរាគមន៍ និងលុបបំបាត់ឯករាជ្យរបស់កម្ពុជា។ យួនបានប្រើជនជាតិខ្មែរដែលបានដកថយទៅវៀតណាមនៅឆ្នាំ ១៩៥៤ ដើម្បីជ្រៀតចូលម្តងទៀត ដើម្បីគ្រប់គ្រងលទ្ធិកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា។ គាត់បាននិយាយថាគំនិតនៃ "សត្រូវ" គឺសំខាន់ណាស់សម្រាប់ចលនាទាំងនេះ។ តាមគាត់ដូចដែលស្តាលីនបានបង្កើតគំនិតដ៏ស្មុគស្មាញមួយដែលគូប្រជែងរបស់គាត់ត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាភ្នាក់ងារនៃមហាអំណាចបរទេស; ប៉ុល ពត បានបង្កើតការទានកថាមួយដែលសត្រូវមកពីខាងក្នុងគឺជាភ្នាក់ងារ KTB ឬ CIA ។ វា​គឺ​ជា​សម័យ​កាល​នៃ​ការ​វង្វេង​ស្មារតី និង​ការ​គោរព​បុគ្គលិក​លក្ខណៈ។ គាត់បានពណ៌នាថា កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ជាអង្គការឃុបឃិតមួយ។ លោក Morris បានរៀបរាប់ថា នៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៧, កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យបានវាយប្រហារភូមិវៀតណាមមួយ បណ្តាលឱ្យជនស៊ីវិលស្លាប់បាត់បង់ជីវិតយ៉ាងច្រើន។ លោក​ថា វា​មិន​សម​ហេតុផល​ទេ ព្រោះ​កម្ពុជា​ខ្សោយ​ជាង​វៀតណាម។ ពិត​ជា​មាន​ភាព​ខុស​គ្នា​នៃ​កម្លាំង​រវាង​ភាគី​ទាំង​ពីរ។ 

យុទ្ធនាការបោសសម្អាត និងភេរវកម្មដែលបានកើតឡើងក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៥ ត្រូវបានដឹកនាំប្រឆាំងនឹងសមាជិកស្មោះត្រង់នៃខ្មែរក្រហម ។ លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា នេះ​បាន​បង្ហាញ​ពី​ភាព​វង្វេង​ស្មារតី និង​ភាព​ទន់​ខ្សោយ​ទាក់​ទង​នឹង​ជម្លោះ​ជាមួយ​វៀតណាម។ ខ្មែរក្រហម បានប្រឆាំងនឹងសហភាពសូវៀត ហើយអាណិតចិនរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧៦ ។

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១៩ ខែ តុលា ឆ្នាំ២០១៦, ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គសេចក្តីក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ – ១៨ តុលា ២០១៦, ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ - ២០ តុលា ២០១៦
សាក្សី​ជំនាញ លោក​ស្រី Levine Peggy

អ្នកសិក្សាជនជាតិអូស្ត្រាលី-អាមេរិកាំង Peg LeVine កើតនៅឆ្នាំ ១៩៥២។ នាងគឺជាអ្នកចិត្តសាស្រ្តគ្លីនិកដែលបានចុះបញ្ជី អ្នកជំនាញផ្នែកនរវិទ្យា ដែលផ្តោតលើផ្នែកនរវិទ្យាវេជ្ជសាស្រ្ត សាស្រ្តាចារ្យ និងជាដៃគូស្រាវជ្រាវនៅមជ្ឈមណ្ឌលមូលនិធិ Shoah សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវអំពើប្រល័យពូជសាសន៍កម្រិតខ្ពស់នៅទីក្រុង Los Angeles ។

នាងបានដឹងពីជម្លោះកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ១៩៨០ នៅពេលដែលនាងកំពុងធ្វើការនៅក្នុងមណ្ឌលសុខភាពផ្លូវចិត្ត ដែលមានជនភៀសខ្លួនកម្ពុជាជាច្រើន។ នាងបានចាប់ផ្តើមការស្រាវជ្រាវរបស់នាងក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៧ លើប្រធានបទជាក់លាក់នៃអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅក្រោមរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ នាងបានពន្យល់ថា វាពិតជាការងារដ៏លំបាកមួយក្នុងការរក្សាភាពអព្យាក្រឹតចំពោះប្រធានបទនោះ។ ជាឧទាហរណ៍ មុនពេលពាក្យថា "រៀបការដោយបង្ខំ" ត្រូវបានប្រើនៅចំពោះមុខតុលាការ គ្មាននរណាម្នាក់និយាយអ្វីអំពីវាទេ ប៉ុន្តែគាត់ចូលចិត្តពាក្យថា "អាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយការរៀបចំ" ។ អ្នក​ជំនាញ​បាន​ជ្រើសរើស​ប្រើ​ពាក្យ​«​អាពាហ៍​ពិពាហ៍​ដោយកំណេន​»។ នាង​បាន​ពន្យល់​ថា អាពាហ៍ពិពាហ៍​ត្រូវ​បាន​គេ​គិត​ថា​ជា​ការ​ផ្តល់​សេវា​ដល់​អនាគត​ប្រទេស​របស់​ពួកគេ។ សម្រាប់​នាង​គឺ​ដើម្បី​បម្រើ​អង្គ​ការ​ជា​សំណួរ​នៃ​ភាព​ស្មោះត្រង់​។ និយមន័យ​នៃ​ការ​រៀបការ​ដោយ​បង្ខំ​ក្នុង​ទិដ្ឋភាព​ផ្លូវ​ច្បាប់​គឺ​ថា​មនុស្ស​ម្នាក់​ស្ថិត​ក្រោម​អំពើ​ហិង្សា​ឬ​ការ​គំរាម​កំហែង​នៃ​អំពើ​ហិង្សា​ហើយ​ពេល​ដែល​មនុស្ស​រៀបការ​មិន​មាន​ឆន្ទៈ​សេរី​របស់​ខ្លួន។ ការ​ស៊ើបអង្កេត​របស់​នាង​បាន​បង្ហាញ​ថា​មាន​តែ​តិច​ជាង​ដប់​ភាគរយ​ប៉ុណ្ណោះ​ត្រូវ​បាន​គេ​គំរាម​សម្លាប់​ប្រសិន​បើ​ពួក​គេ​មិន​ព្រម​រៀបការ​ជាមួយ​នរណា​ម្នាក់។ នាង​បញ្ជាក់​ថា ការ​យល់​ឃើញ​នៃ​ការ​រៀប​ការ​គឺ​អាស្រ័យ​លើ​ការ​យល់​ឃើញ​របស់​អង្គ​ការ។ អ្នកស្រី​បញ្ជាក់​ថា ពិធី​នេះ​ខុស​គ្នា​តាម​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ។ កង្វះពិធីសាសនាបានរំខានឬមិនពេញចិត្តដល់មនុស្សជាច្រើន។

ទាក់ទិន​នឹង​ការ​ផ្សំដំណេក​នោះ នាង​បាន​និយាយ​ថា គ្មាន​គូ​ស្វាមី​ភរិយា​ណា​បញ្ជាក់​ថា​ត្រូវ​បង្ខំ ឬ​ត្រួត​ពិនិត្យ​នោះ​ទេ គេ​រំពឹង​ថា​មនុស្ស​នឹង​រួមដំណេក​ក្នុង​រយៈពេល ៣ ថ្ងៃ​ដំបូង។ នាងបានចង្អុលបង្ហាញថា យើងរំពឹងដូចគ្នាពីគូស្នេហ៍នៅគ្រប់ប្រទេស។ នាង​បាន​និយាយ​ថា នាង​មិន​អាច​កំណត់​ការ​រៀបការ​ដោយ​បង្ខំ​បាន​ទេ ប៉ុន្តែ​នាង​បាន​ច្រានចោល​ការ​ប្រើ​វា​ដើម្បី​កំណត់​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ក្រោម​របប​ខ្មែរ​ក្រហម។ នាងបានពន្យល់ថានាងបានបង្កើតភាពត្រឹមត្រូវនៃអាពាហ៍ពិពាហ៍តាមរយៈការយល់ឃើញរបស់មនុស្ស។ 

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១០ ខែ តុលា ឆ្នាំ២០១៦, ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គសេចក្តីក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ – ១១ តុលា ២០១៦, ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គសេចក្តីក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ – ១២ តុលា ២០១៦
អ្នក​ជំនាញ កញ្ញា Kasumi Nakagawa

នាង​ជា​សាក្សី​ជំនាញ​ដែល​ផ្តល់​សក្ខីកម្ម​លើ​ការ​រៀបការ​ដោយ​បង្ខំ​ក្នុង​របប​ខ្មែរ​ក្រហម។ ដំបូងឡើយ នាងបានចាប់អារម្មណ៍លើរបៀបដែលខ្មែរក្រហមជះឥទ្ធិពលដល់ស្ត្រីក្នុងអំឡុងពេលថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ ហើយបានធ្វើការស្រាវជ្រាវលើយេនឌ័រ និងស្ត្រី ជាពិសេសការរៀបការដោយបង្ខំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ ២០០៦ ។

ការស្រាវជ្រាវរបស់នាងផ្តោតលើសម័យកាលមុនរបបខ្មែរក្រហម និងអំឡុងពេល។ នាងបានរកឃើញថា អាពាហ៍ពិពាហ៍គឺជាបញ្ហាសហគមន៍ និងគ្រួសារ ដែលបុរសមានអំណាចសម្រេចចិត្តច្រើនជាង ហើយស្ត្រីស្ទើរតែគ្មាន។ ទោះបីជានាងទទួលស្គាល់ថា ពេលខ្លះស្ត្រីត្រូវបានពិគ្រោះក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមក៏ដោយ ក៏នាងមិនគិតថា ការយល់ព្រមពិតប្រាកដអាចត្រូវបានផ្តល់ឱ្យនោះទេ។ ដូចគ្នានេះដែរ មុនពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ខ្មែរក្រហមត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយក្រុមគ្រួសារ ហើយមិនចាំបាច់មានអន្តរកម្មជាមួយអាជ្ញាធរទេ វាបានផ្លាស់ប្តូរនៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម។ នាង​មិន​មាន​ភស្តុតាង​គ្រប់គ្រាន់​ដើម្បី​បញ្ជាក់​ថា​តើ​មាន​ឬ​អត់​មាន​គោលការណ៍​កំពូល​ដើម្បី​រៀបចំ​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ដោយ​បង្ខំ។

នាងបាននិយាយថា គ្រោះថ្នាក់ដ៏ធំបំផុតនៃការរៀបការដោយបង្ខំ គឺការបំផ្លិចបំផ្លាញនៃសំណាញ់សុវត្ថិភាពដែលមាននៅក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍៖ បុរស និងស្ត្រីបានបាត់បង់ការការពារគ្រួសាររបស់ពួកគេ ដោយសារតែពួកគេបានបែកចេញពីគ្រួសាររបស់ពួកគេ និងប្តីប្រពន្ធថ្មីរបស់ពួកគេ។ ម្តាយ​របស់​កូនក្រមុំ​បាន​រងទុក្ខ​យ៉ាង​ខ្លាំង ព្រោះ​វា​ជា​ទំនួល​ខុសត្រូវ​របស់​នាង​ក្នុង​ការ​រៀបចំ​អាពាហ៍ពិពាហ៍ ហើយ​នាង​មិន​អាច​ធ្វើ​ដូច្នេះ​បាន​។

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១៣ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១៤ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦
សាក្សី​ជំនាញ លោក Henri Locard

លោក Henri Locard បានផ្តល់សក្ខីកម្ម​ជា អ្នកជំនាញរយៈពេល៤ ថ្ងៃនៅអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក)។ បច្ចុប្បន្ន​គាត់​ជា​អ្នក​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​នៅ​នាយកដ្ឋាន​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ។ គាត់បានចាប់ផ្តើមស្រាវជ្រាវអំពីរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យភ្លាមៗបន្ទាប់ពីការវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំ ១៩៨៩ នៅពេលដែលមិត្តរបស់គាត់ឈ្មោះ មឿង សុន បានស្នើសុំជំនួយរបស់គាត់ក្នុងការសរសេរជីវប្រវត្តិរបស់គាត់។ មិនយូរប៉ុន្មាន គាត់បានចាប់ផ្តើមបណ្ឌិតផ្នែកមនោគមវិជ្ជា និងប្រព័ន្ធនយោបាយរបស់ខ្មែរក្រហម។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក គាត់បានបោះពុម្ពសៀវភៅមួយចំនួន រួមមាន "សៀវភៅក្រហមតូចរបស់ប៉ុល ពត៖ ការនិយាយរបស់អង្គកា"/"Petit livre rouge de Pol Pot" ដែលត្រូវបានពិភាក្សាក្នុងអំឡុងពេលនៃការផ្តល់សក្ខីកម្មរបស់គាត់។ Locard បានពន្យល់អំពីការប្រើប្រាស់ប្រភពបន្ទាប់បន្សំរបស់គាត់ រួមទាំងការបោះពុម្ពផ្សាយដោយ David Chandler និង Ben Kiernan និងប្រភពចម្បងពីការសម្ភាសន៍ "រាប់រយ និងរាប់រយ ប្រសិនបើមិនមែនរាប់ពាន់" ដែលគាត់បានកត់ត្រាទុក។ លោក​បាន​បញ្ជាក់​ថា ការ​ស្រាវជ្រាវ​របស់​លោក​គឺ​ជា «​មូលដ្ឋាន​» ក្នុង​ខេត្ត និង​ឃុំ​-​សង្កាត់ ដែល​ជា​ការ​សន្ទនា​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​សាមញ្ញ។ 

ក្នុងអំឡុងពេលនេះគាត់បានប្រាប់តុលាការថាគាត់បានប្រមូលពាក្យស្លោកសម្រាប់ផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការស្រាវជ្រាវរបស់គាត់ គាត់បានដឹងថាពាក្យស្លោកទាំងនេះត្រូវបានរៀបចំជាប្រធានបទ - ពាក្យស្លោកម៉ៅនិយម "ការបរបាញ់សត្រូវ" ពាក្យស្លោកអំពីការងារ ជុំវិញការស្លាប់របស់បុគ្គល ឬជីវិតសមូហភាព - ដែលមនោគមវិជ្ជា និងវិធីនៃការគិតនៃរបបខ្មែរក្រហមអាចត្រូវបានបង្ហាញ។ Locard បានបញ្ជាក់ថា គាត់ចូលទៅជិតការស្រាវជ្រាវរបស់គាត់អំពីកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យពីប្រវត្តិសាស្រ្តនៃសង្រ្គាមត្រជាក់។ គាត់បានស្រាវជ្រាវរបបស្រដៀងគ្នាក្នុងមនោគមវិជ្ជា រួមមានវៀតណាម វៀតណាមកុម្មុយនិស្ត ចិនកុម្មុយនិស្ត សហភាពសូវៀត និងកូរ៉េខាងជើង។

គាត់មានការផ្តោតជាពិសេសលើប្រទេសចិន ដោយសារគាត់ជឿថារបបនេះត្រូវបានគេយកគំរូតាមប្រទេសចិនយ៉ាងទូលំទូលាយ។ របប​នេះ​គឺ​ជា​ការ​រួម​បញ្ចូល​គ្នា​នៃ​ការ​បោះ​ជំហាន​ទៅ​មុខ និង​ការ​ប្រឆាំង​បដិវត្តន៍។ Locard បាននិយាយអំពីចំណាប់អារម្មណ៍របស់គាត់ចំពោះពន្ធនាគារខេត្តតូចៗ ដែលកំណត់ត្រាកម្រមានណាស់។ គាត់បានពន្យល់ថា នៅឆ្នាំ១៩៧៥-១៩៧៦ អ្នកទោសភាគច្រើនគឺជាអ្នកនៃរបបចាស់ ជាអ្នកអប់រំដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយរបបសាធារណរដ្ឋ និងរបបសីហនុ។ ក្នុងកំឡុងឆ្នាំ ១៩៧៧-១៩៧៨ អ្នកទោសមកពីគ្រប់វណ្ណៈ និងកាន់តែច្រើនឡើងៗពីក្នុងជួរនៃបដិវត្តន៍ ជនស៊ីវិល និងយោធា។ Locard បានពន្យល់ថា មានពន្ធនាគារធំមួយសម្រាប់តំបន់នីមួយៗ តាមភស្តុតាងដែលគាត់បានរកឃើញ មានស្រុកប្រហែល ១៥០។ ស្រុកនីមួយៗមានគុក ហើយស្រុកខ្លះមានច្រើន ជាពិសេសកន្លែងនៅជិតមជ្ឈឹម។

លោក​បាន​រៀបរាប់​ពី​ថ្នាក់​នៃ​ពន្ធនាគារ – ក្នុង​ថ្នាក់​ទី​មួយ​គឺ​ថ្នាក់​ដែល​មាន​អ្នក​ទោស​តិច​ជាង ១០០ នាក់ ដែល​មាន​មនុស្ស​ម្នាក់​សួរ​សំណួរ សួរចម្លើយ និង​សរសេរ​ជីវប្រវត្តិ។ នៅ​ពន្ធនាគារ​ស្រុក​មាន​អ្នក​ទោស​ច្រើន​ជាង។ មាន​មនុស្ស​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​បី​នាក់​ដែល​ធ្វើ​ការ​សួរ​ចម្លើយ គឺ​ម្នាក់​ដែល​សួរ​សំណួរ ម្នាក់​សរសេរ​ក្នុង​សៀវភៅ​កត់ត្រា និង​ម្នាក់​ដែល «វាយ/គម្រាម​វាយ»។ ក្នុង​ពន្ធនាគារ​ធំៗ អ្នក​ទោស​អាច​ចូល​រាប់​រយ​នាក់​រហូត​ដល់​១០០០​នាក់ ដូច​នឹង​ពន្ធនាគារ​ខេត្ត​សៀមរាប​ជាតួយ៉ាង។ 

លោក Locard បានបញ្ជាក់ថា លំហូរចូលគឺលឿនណាស់ ដោយមានអ្នកសួរចម្លើយក្នុងរយៈពេលពីមួយទៅបីថ្ងៃ ដោយសារបន្ទប់ត្រូវរៀបចំសម្រាប់អ្នកទោសថ្មី។ មនុស្សជាធម្មតាមិនបានរស់រានមានជីវិតលើសពីបីខែ; ជាមធ្យមគឺ ៣-៤ សប្តាហ៍។ លោក Locard បានបញ្ជាក់ថា របៀបនៃការសួរចម្លើយ និងការធ្វើទារុណកម្ម គឺស្រដៀងទៅនឹងរបបកុម្មុយនិស្តដទៃទៀតដែរ។ ដូច្នេះប្រព័ន្ធនេះត្រូវផ្តើមចេញពីមជ្ឈឹម ដែលមានតែទំនាក់ទំនងទទឹងប៉ុណ្ណោះ។ លោក Locard បានបញ្ជាក់ថា នៅពេលដែលជនជាតិវៀតណាមចូលមក មានបណ្ណសារច្រើនក្រៃលែងនៅក្នុងមន្ទីរសន្តិសុខទាំងអស់នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។ លោកបានបញ្ជាក់ថា ពួកគេបានបាត់ខ្លួន ដោយសារកង្វល់ចម្បងរបស់ប្រជាជនគឺការរស់រានមានជីវិតនៅចុងបញ្ចប់នៃរបបនេះ។ Locard បញ្ជាក់​ថា នៅ​ទីតាំង​មួយ​ចំនួន ពួក​វា​ត្រូវ​បាន​បំផ្លាញ​ជា​ប្រព័ន្ធ ដូច​ដែល Locard ជឿ​ថា​បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ស្រុក​តៃសៀម។

ប្រ​តិ​ចារឹក​សវនាការ​លើ​អង្គ​សេច​ក្ដី​នៃ​សំណុំ​រឿង ០០២/០២ ថ្ងៃ​ទី ២៨ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ ២០១៦ , ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ - ២៩ កក្កដា ២០១៦, ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ - ០១ សីហា ២០១៦, ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ - ០២ សីហា ២០១៦
លោក អ៊ីសា ឧស្មាន

អាយុ ៤៥ ឆ្នាំនៅពេលផ្តល់សក្ខីកម្មរបស់គាត់ លោក អ៊ីសា ឧស្មាន បង្ហាញខ្លួននៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង ដើម្បីផ្តល់ភស្តុតាងដែលបានកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលជាច្រើនឆ្នាំនៃការស្រាវជ្រាវរបស់គាត់ដែលបានធ្វើឡើងសម្រាប់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា (DC-CAM) ។ អ្នកនិពន្ធសៀវភៅពីរក្បាលទាក់ទងនឹងសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មានចំណងជើងថា អ៊ូគូបា និងមួយទៀតមានចំណងជើងថា ការបះបោររបស់ចាម រួមជាមួយនឹងអត្ថបទព័ត៌មាន និងទស្សនាវដ្តីជាច្រើន លោក អ៊ីសា ឧស្មាន ផ្តល់សក្ខីកម្មដ៏មានតម្លៃដល់តុលាការ ជាពិសេសទាក់ទងនឹងបទពិសោធន៍របស់ជនជាតិចាមក្នុងអំឡុង របបខ្មែរក្រហម។ ជាជនជាតិចាមផ្ទាល់ លោក អ៊ីសា ឧស្មាន ប្រាប់តុលាការថា គាត់បាត់បង់គ្រួសារភាគច្រើនក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៧៥-១៩៧៩។ សក្ខីកម្មរបស់គាត់ផ្តល់នូវការយល់ដឹងអំពីទិដ្ឋភាពផ្សេងៗនៃវប្បធម៌ចាម រួមទាំងឋានានុក្រមសង្គមនៅក្នុងសហគមន៍ចាម។ សក្ខីកម្ម​របស់​អ្នក​ជំនាញ​ក៏​បាន​រំឭក​ឡើង​វិញ​នូវ​គោល​នយោបាយ​ចោទ​ប្រកាន់​ដែល​អនុវត្ត​ដោយ​ពួក​ខ្មែរ​ក្រហម​ដែល​បាន​ចោទ​ប្រកាន់​ជន​ជាតិ​ចាម​ឲ្យ​លះបង់​វប្បធម៌ និង​សាសនា​របស់​ខ្លួន។ អ្នក​ជំនាញ​រូប​នេះ​បាន​និយាយ​ថា ផល​ប៉ះ​ពាល់​នៃ​គោល​នយោបាយ​ខ្មែរ​ក្នុង​របប​ខ្មែរ​ក្រហម ត្រូវ​បាន​គេ​កត់​សម្គាល់​ថា មាន​សភាព​ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយ​បាន​ប៉ះ​ពាល់​ដល់​វប្បធម៌​ចាម​រហូត​មក​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ។ ជាងនេះទៅទៀត ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្ម អ្នកជំនាញបានលាតត្រដាងពីប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ជនជាតិចាម រួមទាំងនគរចំប៉ា និងរបៀបដែលទំនាក់ទំនងប្រវត្តិសាស្ត្រនេះបង្ហាញនៅក្នុងបរិបទនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ ថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៦ , ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ - ២៣ មីនា ២០១៦, ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ ថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៦ , ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គសេចក្តីក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ – ០៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៦, ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ - ២៣ មីនា ២០១៦
លោក HINTON Alexander Laban

សាក្សីអ្នកជំនាញនឹងត្រូវបានធ្វើសក្ខីកម្មលើ: ប្រវត្តិនៃគណៈបក្សកម្មយនីសកម្ពុជា; ដើមកំណើត និងការវិវត្តន៍នៃគោលនយោបាយ គណៈបក្សកម្មយនីសកម្ពុជា ឆ្ពោះទៅរកជនជាតិវៀតណាម និងពុទ្ធសាសនិក។ ការអនុវត្ត និងការវិវត្តន៍នៃគោលនយោបាយទាំងនេះក្នុងអំឡុងពេល កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ; ការប្រើប្រាស់ការឃោសនា និងភាសារបស់ គណៈបក្សកម្មយនីសកម្ពុជា និង កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ជាទូទៅនៅក្នុងបរិបទនៃអំពើហឹង្សាប្រល័យពូជសាសន៍។ ការលើកទឹកចិត្តជនល្មើស; និងប្រតិបត្តិការរបស់មន្ទីរសន្តិសុខស-២១។

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១៤ ខែ មីនា ឆ្នាំ២០១៦ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១៥ ខែ មីនា ឆ្នាំ២០១៦ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១៦ ខែ មីនា ឆ្នាំ២០១៦, ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ - ១៧ មីនា ២០១៦
លោកស្រី Elizabeth Becker

អ្នកស្រី Becker គឺជាអតីតអ្នកកាសែតនៅ Washington Post និង New York Times ហើយអ្នកស្រីគឺជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅ "When the war is over: Cambodia and the Khmer Rouge Revolution"។ អ្នក​ស្រី​គឺ​ជា​អ្នក​កាសែត​លោក​ខាង​លិច​តែ​ពីរ​រូប​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​ត្រូវ​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ចូល​ទស្សនា​របប​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​នៅ​ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​១៩៧៨ អ្នកស្រី​បាន​សម្ភាស ប៉ុល ពត និង អៀង សារី។

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ០៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៥, ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១១ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៥, ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៥
អ្នកជំនាញវេជ្ជសាស្ត្រ ហួត លីណា

លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហួត លីណា គឺជាអ្នកជំនាញផ្នែកវិកលវិទ្យាដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងជាអ្នកជំនាញផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រដើម្បីធ្វើការត្រួតពិនិត្យលើ
សម្បទារបស់ នួន ជា និងខៀវ សំផន។

[កែតម្រូវ ២] ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ២៣ ខែ មករា ឆ្នាំ២០១៥
អ្នកជំនាញវេជ្ជសាស្ត្រ Chan Kin Ming

លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Chan Kin Ming គឺជាអ្នកជំនាញផ្នែកជំងឺមនុស្សចាស់ត្រូវបានតែងតាំងដោយអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងនាមជាអ្នកជំនាញផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រដើម្បីវាយតម្លៃ
លើសម្បទារបស់ នួន ជា និងខៀវ សំផន។

[កែតម្រូវ ២] ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២/០២ - ថ្ងៃទី ២៣ ខែ មករា ឆ្នាំ២០១៥
លោក ស្ទីវិន ហេដឌ័រ

លោក ហេដឌ័រ គឺជាអ្នកប្រាជ្ញជនជាតិអាមេរិក ដែលត្រូវបានកោះហៅឱ្យធ្វើជាសាក្សីអំពីសៀវភៅដែលលោកបាននិពន្ធ និងសម្ភាសន៍ដែលលោកបានសម្ភាសន៏ជាមួយជនជាប់ចោទ និងកម្មាភិបាលផ្សេងទៀតដែលពាក់ព័ន្ធនឹងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។

ពីមុនគាត់បានធ្វើការនៅក្នុងការិយាល័យសហព្រះរាជអាជ្ញានៃ អ.វ.ត.ក និងបន្ទាប់មកការិយាល័យសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត។ ចាប់តាំងពីសម័យសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1១៩៧០ គាត់បានធ្វើការជាអ្នកកាសែត និងអ្នកស្រាវជ្រាវនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយបានបន្តក្តោបបញ្ហាប្រទេសកម្ពុជា សូម្បីតែបន្ទាប់ពីគាត់បានចាកចេញពីប្រទេសក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ​១៩៧៥ ក៏ដោយ។ បេក្ខជនចំនួនប្រាំពីរសម្រាប់ការកាត់ទោសៈ គណនេយ្យភាពចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មនៃរបបខ្មែរក្រហម។

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ០៩ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ១០ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ១១ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ១៥ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ១៦ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ១៧ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ១៨ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៣
វេជ្ជបណ្ឌិត ឈឹម សុធារ៉ា

វេជ្ជបណ្ឌិត ឈឹម សុធារ៉ា បានផ្តល់សក្ខីកម្មជាអ្នកជំនាញអំពីការងារសុខភាពផ្លូវចិត្តរបស់គាត់ជាមួយអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម។

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ០៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៣ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ០៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៣
សាស្រ្តាចារ្យ ចន ខេមប៊ែល

សាស្រ្តាចារ្យ ចន ខេមប៊ែល ​ជា​អ្នកជំនាញ​វេជ្ជសាស្រ្ត​ត្រូវបានតែង​តាំងឲ្យ​ពិនិត្យ​និង​វាយតម្លៃ​ស្ថានភាព​សុខភាព​និង​ការ​ព្យាបាល អៀង សារី។

សាស្រ្តាចារ្យ ដេវីដ ឆេនដល័រ

លោកសាស្រ្តាចារ្យ ដេវីដ ឆេនដល័រ គឺជាសាស្រ្តាចារ្យកិត្តិយស នៅសាកលវិទ្យាល័យ ម៉ូណាស នៃប្រទេសអូស្រ្តាលី។ លោកបញ្ចប់ការសិក្សា នៅសា​កល វិទ្យាល័យ ហាវឺដ សាកលវិទ្យាល័យយែល និងសាកលវិទ្យាល័យមីឈីហ្គែន។ លោកបាននិពន្ធ និងបោះពុម្ពផ្សាយសៀវភៅមួយចំនួន ស្តីអំពីរបបកម្ពុ​ជា​ប្រជាធិបតេយ្យ និងអំពីមន្ទីរសន្តិសុខ ស-២១។ លោកក៏ត្រូវបានកោះអញ្ជើញ ឲ្យធ្វើជាសាក្សីជំនាញ ដើម្បីផ្ដល់សក្ខីកម្មនៅក្នុង សំណុំរឿង ០០១ ផងដែរ។ រីឯនៅក្នុងសំណុំរឿង ០០២ នេះ លោក ឆេនដល័រ ផ្តល់ការវិភាគទៅលើ គោលនយោបាយ នៃការបង្កើតមន្ទីរ ស-២១ ព្រមទាំងអំពី គោលដៅទូទៅ និងតួនាទី​របស់មន្ទីរសន្តិសុខ នានានៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ជាពិសេស មន្ទីរ ស-២១)។

ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២, ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២ , ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ១៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២, ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ១៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២, ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២, ប្រតិចារឹកសវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៃសំណុំរឿង ០០២ - ថ្ងៃទី ២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២
វេជ្ជបណ្ឌិត លឹម ស៊ីវុត្ថា

លោក លឹម ស៊ីវុត្ថា គឺជាវេជ្ជបណ្ឌិតនៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់នៃមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-សូវៀត។

 

លោក ស្ទីហ្វែន ហាស្ស៊ែល (Stephane Hessel)

លោក ស្ទីហ្វែន ហាស្ស៊ែល(Stephane Hessel) មានអាយុ៩១ ឆ្នាំ អតីតជាប្រជាជនបារាំងដែលបានតស៊ូជាមួយការនិរទេស ទៅកាន់ជំរុំរបស់កងទ័ព្ទណាស៊ីស។ លោកត្រូវបាន កោះហៅ ដោយ មេធាវីការពារក្ដីដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ដើម្បីចែករំលែកបទពិសោធន៍ លើកត្ដាដែលត្រូវបានលើកលែងទោស។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាម លោកបានចូលរួមក្នុងការពង្រាងច្បាប់ សិទ្ធិមនុស្សសកលក្នុងឆ្នាំ១៩៤៨ ដោយស្របជាមួយនឹង Rene Cassin និងបានធ្វើការ ដើម្បីឆ្ពោះទៅរកការផ្សះផ្សាររវាងអាឡឺម៉ង់ និងបារាំង ក្រោយពេលសង្គ្រាមនៅឧទ្វីបអឺរ៉ុប។ ជាអ្នកជំនាញមួយរូប លោក ហាស្សែល បានប្រាប់ទៅអង្គសវនាការថា វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ ដោយមិនត្រូវសង្ឃឹមថា មានការអភ័យទោសពីជនរងគ្រោះឲ្យសោះ នៅពេលដែលមានការផ្សះផ្សារជាតិនោះ។ លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា វាជាសិទ្ធិរបស់អ្នករងគ្រោះ ក្នុងការបដិសេធ ផ្នែកណាមួយ នៃការលើកលែងទោសបន្ទាប់ពី ការប្រកាសសាលក្រមនោះ។ លោកបានពន្យល់ពីគំនិតនៃការផ្សះផ្សារជាតិ ដែលលោកបានបញ្ជាក់ថា មិនមែនជាការអភ័យ ទោសពីជនរងគ្រោះនោះទេ ប៉ុន្ដែជាដំណើរការនៃការ បង្កើតប្រទេសមួយដោយសន្ដិភាព ដែលដំណើរការនោះអាចធ្វើទៅបានលុះណាវប្បធ៏មនិទណ្ឌភាពត្រូវបានបញ្ចប់។ លោកបានជំទាស់ថា ការផ្សះផ្សារជាតិ គឺមិនមែនការពិត គ្រប់យ៉ាងត្រូវបានគេដឹងលឺនោះទេ គឺថា " គំនិតនៃការផ្សះផ្សារជាតិ គួរស្ថិតនៅក្នុងដៃនឹងដៃជាមួយនឹងគំនិតនៃសេចក្ដីពិត។"

 

កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី៧១ )
Justice Richard Joseph Goldstone

លោក Justice Richard Goldstone អាយុ 70 ឆ្នាំ ជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកច្បាប់នៅសាកលវិទ្យាល័យ Frodham ត្រូវបានកោះហៅជាអ្នកជំនាញដើម្បីផ្តល់សក្ខីកម្មលើបញ្ហាទាក់ទងនឹងការទទួលកំហុសនៅក្នុងតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ។​ ចៅក្រម Goldstone បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗចំនួនបីដែលត្រូវយកមកពិចារណានៅពេលកំណត់ការកាត់ទោសៈ លក្ខណៈនៃឧក្រិដ្ឋកម្ម ផលប្រយោជន៍ជនរងគ្រោះ និងផលប្រយោជន៍សង្គម។ សម្រាប់ផលប្រយោជន៍ទូទៅរបស់សង្គម លោកបានមានប្រសាសន៍ថា "សារៈសំខាន់ដោយសមហេតុផល ត្រូវតែផ្តល់សារៈសំខាន់នៃការទទួលយកកំហុសដោយបើកចំហ និងដោយស្មោះ និងជាពិសេសប្រសិនបើវាត្រូវបានអមដោយការសុំទោសពិតប្រាកដចំពោះជនរងគ្រោះ និងការបង្ហាញពីវិប្បដិសារី"។ ហ្គោលស្តូន បានបញ្ជាក់ថា មានទិដ្ឋភាពសំខាន់បីនៃការទទួលយកកំហុស និងការទទួលខុសត្រូវ។ ទីមួយ លោកបានចង្អុលបង្ហាញថា ការទទួលស្គាល់ជាសាធារណៈអំពីភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃឧក្រិដ្ឋកម្មដោយប្រភពផ្លូវការគឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ជនរងគ្រោះ។ ទីពីរ គាត់​បាន​ពិពណ៌នា​ថា ការ​ទទួល​យក​កំហុស​គឺជា​ធាតុ​សំខាន់​មួយ​ក្នុង​ការ​បញ្ចប់​ការ​បដិសេធ​ដែល​ប្រឌិត។ ទីបី លោក​បាន​បញ្ជាក់​ថា ការ​ទទួល​ស្គាល់​កំហុស​អាច​មាន​ឥទ្ធិពល​លើ​អ្នក​ដទៃ​មក​ចំពោះ​មុខ​សាលាក្តី ហើយ​ក៏​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ដូច​គ្នា​ដែរ។ ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្ម គាត់បានគូសបញ្ជាក់ពីការពិតដែលថាសំណួរនៃការបន្ធូរបន្ថយណាមួយត្រូវតែ "បន្ទាប់បន្សំទៅនឹងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានប្រព្រឹត្ត និងផលប្រយោជន៍របស់ជនរងគ្រោះ" ។

កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី៧០ )
លោក Raoul Marc Jennar

Raoul Marc Jennar អាយុ 63 ឆ្នាំ ទីប្រឹក្សាផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ត្រូវបានគេហៅឱ្យធ្វើជាអ្នកជំនាញលើបញ្ហាទាក់ទងនឹងមូលដ្ឋានគ្រឹះជាក់ស្តែង និងទ្រឹស្តី និងដំណើរការប្រព្រឺត្តិទៅនៃរបបភេរវកម្មនៅកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (DK)។ ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្មរបស់គាត់ លោក Jennar បានកំណត់មូលដ្ឋាននៃអំពើភេរវកម្មចំនួនបីជាវិធីសាស្រ្តរបស់រដ្ឋាភិបាល DK ។ ទីមួយ គាត់បានរៀបរាប់អំពីវប្បធម៌នៃអំពើហឹង្សានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលស្ថិតស្ថេរខាងក្នុងដោយការគាបសង្កត់យ៉ាងឃោរឃៅរបស់ពួកប្រឆាំងចាប់តាំងពីប្រទេសទទួលបានឯករាជ្យនៅឆ្នាំ 1953 និងខាងក្រៅកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរដោយការទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់អាមេរិក។ ទីពីរ គាត់បានចង្អុលបង្ហាញពីវប្បធម៌នយោបាយរបស់មេដឹកនាំ DK: ឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងដោយទស្សនៈរបស់ Bolshevik និងការអនុវត្តលទ្ធិកុម្មុយនិស្តស្តាលីននិយម ពួកគេបានប្រកាន់យកនូវវិន័យដែកថែប និងលុបបំបាត់ធាតុណាគួរឱ្យសង្ស័យ។ ទីបី លោក Raoul Jennar បានលើកឡើងពីភាពជាក់លាក់នៃការបកស្រាយតែមួយគត់របស់ ប៉ុល ពត អំពីលទ្ធិម៉ាក្សនិយម-លេនីននិយម ដែលសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើអំពើភេរវកម្មរបស់រដ្ឋ។ លោក Jennar បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា លោកទទួលយកសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ជនជាប់ចោទក្នុងពេលដំណាលគ្នាថាជា “អ្នកបម្រើ និងជាចំណាប់ខ្មាំង” នៃប្រព័ន្ធខ្មែរក្រហម ខណៈដែលលោកបានចាត់ទុកថាគ្មាននរណាម្នាក់នៅក្រោមរបបបែបនេះបានបោះចោលអាវុធសម្រាប់ធ្វើសមយុទ្ធនោះទេ។

កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី៧០ )
អ្នកស្រី Francoise Sironi-Guilbaud

Francoise Sironi-Guilbaud មានអាយុ៥១ ឆ្នាំ ជាសាស្ដ្រាចារ្យចិត្ដវិទ្យាមកពីសាកលវិទ្យាល័យប៉ារីស៨ ត្រូវបានកោះ ហៅធ្វើជា អ្នកជំនាញដើម្បី បង្ហាញអំពីការប៉ាន់ប្រមាណចិត្តសាស្ដ្រនៃការប្រព្រឹត្តឡើងរបស់ជនជាប់ចោទក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ជាមួយនិង ការវិវត្ដ ថ្មីនៅក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ២០០៩។

អ្នកជំនាញបញ្ជាក់ថា ជនជាប់ចោទមិនបង្ហាញអំពីភាពមិនប្រក្រតីនៃផ្នែកចិត្តសាស្ដ្រឡើយ។ គេ បានពណ៌នាថា ជនជាប់ចោទគឺជាមនុស្សដែលគួរឲ្យស្រឡាញ់ ពិតជាមានឥទ្ធិពល ដោយការឆ្លើយតបយ៉ាងល្អ ប្រសើរទៅចំ ពោះភាពដឹកនាំ ជាមួយនឹងការពាក់ព័ន្ធគ្នា ហើយនិងការទទួលខុសត្រូវ ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោក។ មនោគមវិជ្ជាម៉ាក់ស៊ីស បានបំពេញតម្រូវការរបស់លោកសំរាប់ភាពជាក់លាក់ណាមួយ និងបំពេញយ៉ាងគ្រប់គ្រាន់ជាមួយនឹងសាសនាគ្រឹស្ដ។ ពួក គេបានពណ៌នាអំពីអាកប្បកិរិយាចិត្ដសាស្ដ្រដូចជាការអាកម្បកិរិយាដែលគួរឲ្យស្រឡាញ់ ជា មនុស្ស មានហេតុផល មិនគួរ ឲ្យ អាណិតអាសូរ។ ពួកគេបានកត់សម្គាល់ថា ជនជាប់ចោទអាចរៀបចំយន្នការកំលាំងការពារដើម្បីតតាំងនឹងការ ដាក់ ទោសដល់ លោក អំពីការប្រតិកម្មខាងក្រៅ និងជំលោះខាងក្នុងផងដែរ ដែលបង្កើតឡើងដោយយន្នការ និងការពិតខាងក្រៅ ដែលពួកគេ បានពណ៌នាថា ជាអំណាចចុងក្រោយរបស់លោកក្នុងការពណ៌នាពីគ្រួសាររបស់លោកដែលមើលរំលងទៅលើការស្លាប់របស់ កុមារនៅមន្ទីរស២១។ ប៉ុន្ដែអ្នកជំនាញបាន ដឹងថា ជនជាប់ចោតនេះមានភាពឆ្លាតវៃសំរាប់ការបត់បែនរបស់លោក លើផ្លូវជីវិត និងសកម្មភាពរបស់លោក នៅពេលដំណើរ ការស៊ើបអង្កេត របស់តុលា ការ។ អ្នកជំនាញបានប្រើយុត្តិសាស្ដ្រ ភូមិសាស្ដ្រនយោ បាយ ដែលធ្វើការវិភាគអំពីសំឡេង នៃប្រវត្តិសាស្ដ្របុគ្គល និងសមូហភាព ដែលត្រូវបាន បង្កើត ឡើងដោយ Francoise Sironi-Guilbaud សំរាប់ការអនុវត្តរបស់អ្នកស្រី។

ដើម្បីយល់ពីជនជាប់ចោទ អ្នកស្រីបានជំទាស់ថា វាចាំបាច់ណាស់ត្រូវគិតពីកត្តា នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច ប្រវត្តិសាស្ដ្រ និងវប្បធម៌ ទៅលើបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់ជនជាប់ចោទ។ អ្នក ជំនាញទាំងពីរអះអាង ថាពួក គេជឿថា ជនជាប់ចោទអាចត្រូវបានជួយសង្គ្រោះ និងបញ្ចូលគ្នាក្នុងសង្គម ដោយផ្អែកលើបទពិសោធន៍ កាលពីអតីតកាល របស់លោក និងស្ថាន ភាពរបស់លោកនៅបច្ចុប្បន្ន។

កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី៦៧ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី៦៨ )
វេជ្ជបណ្ឌិត កា ស៊ុនបូណាត

វេជ្ជបណ្ឌិត កា ស៊ុនបូណាត អាយុ 56 ឆ្នាំ ព្រឹទ្ធបុរសមហាវិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ត្រូវបានហៅជាអ្នកជំនាញដើម្បីបង្ហាញការវាយតម្លៃផ្លូវចិត្តរបស់ជនជាប់ចោទដែលបានធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ ជាមួយនឹងការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនៅក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ ២០០៩ ។

អ្នក​ជំនាញ​បាន​ផ្តល់​សក្ខីកម្ម​ថា ជន​ជាប់​ចោទ​មិន​មាន​ការ​បង្ហាញ​ពី​ជំងឺ​ផ្លូវ​ចិត្ត ឬ​ផ្លូវ​ចិត្ត​ទេ។ ពួកគេបានពិពណ៌នាគាត់ថាជា "មនុស្សដែលមានកាតព្វកិច្ច ទទួលឥទ្ធិពលយ៉ាងងាយស្រួលដោយ [និង] ឆ្លើយតបយ៉ាងល្អចំពោះភាពជាអ្នកដឹកនាំដ៏រឹងមាំ" ជាមួយនឹង "តម្រូវការសម្រាប់ទំនាក់ទំនង និងសម្រាប់ការទទួលស្គាល់ និងការទទួលស្គាល់ពីថ្នាក់លើរបស់គាត់" ។ មនោគមវិជ្ជាម៉ាក្សនិយមបានបំពេញតម្រូវការរបស់គាត់សម្រាប់ភាពប្រាកដប្រជា ហើយត្រូវបានជំនួសដោយសាសនាគ្រឹស្តជាបន្តបន្ទាប់។ ពួកគេបានពណ៌នាអំពីអាកប្បកិរិយាផ្លូវចិត្តរបស់គាត់ថាត្រូវបានកំណត់លក្ខណៈដោយចរិតឈ្លក់វង្វេង ហេតុផលជាក់ស្តែង និងគណិតវិទ្យា ការមិនយល់ចិត្ត និងអាឡិចស៊ីធីមៀ។ ពួកគេបានកត់សម្គាល់ថា ជនជាប់ចោទអាចបង្កើតយន្តការការពារដ៏មានឥទ្ធិពល ដែលរារាំងគាត់ពីប្រតិកម្មផ្លូវចិត្ត និងជម្លោះខាងក្នុងដែលបង្កើតឡើងដោយការពិតខាងក្រៅរបស់គាត់ ដែលជាយន្តការដែលពួកគេបានពិពណ៌នាថាជាចុងក្រោយអាចឱ្យគាត់ចិញ្ចឹមគ្រួសាររបស់គាត់ខណៈពេលដែលមើលការខុសត្រូវលើការស្លាប់របស់កុមារនៅស-២១។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកជំនាញក៏យល់ឃើញថា សមត្ថភាពកាន់តែខ្ពស់របស់ជនជាប់ចោទ សម្រាប់ការឆ្លុះបញ្ចាំងដោយខ្លួនឯង ទាក់ទងនឹងជីវិត និងសកម្មភាពរបស់គាត់ នៅពេលដែលការស៊ើបអង្កេត និងការកាត់ក្តីបានដំណើរការ។ អ្នកជំនាញបានប្រើវិធីសាស្រ្ត "ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ" នៃការវាយតម្លៃដែលវិភាគការបញ្ជាក់នៃប្រវត្តិសាស្រ្តផ្ទាល់ខ្លួន និងសមូហភាពដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ Francoise Sironi-Guilbaud ក្នុងការអនុវត្តរបស់នាង។

ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្ម វេជ្ជបណ្ឌិត កា ស៊ុនបូណាត បានលើកឡើងពីលក្ខណៈជាក់លាក់នៃបរិបទវប្បធម៌កម្ពុជា ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការវាយតម្លៃរបស់ពួកគេ។ អ្នកជំនាញទាំងពីរនាក់បានមានប្រសាសន៍ថា ពួកគេជឿថា ជនជាប់ចោទអាចត្រូវបានស្តារនីតិសម្បទា និងសមាហរណកម្មទៅក្នុងសង្គមឡើងវិញ ដោយផ្អែកលើបទពិសោធន៍អតីតកាល និងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នរបស់គាត់។

កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី៦៧ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី៦៨ )
វេជ្ជបណ្ឌិត ឈឹម សុធារ៉ា

លោកបណ្ឌិត ឈឹម អាយុ ៤១ឆ្នាំ ជាអ្នកចិត្តសាស្រ្ត និងជានាយកនៃ Cambodia TPO ត្រូវបានកោះហៅឱ្យធ្វើសក្ខីកម្មក្នុងនាមជាអ្នកជំនាញលើផលប៉ះពាល់ផ្លូវចិត្តនៃរបបខ្មែរក្រហម។

គាត់បានរៀបរាប់លម្អិតអំពីផលវិបាកទាក់ទងនឹងស្ថានភាពផ្លូវចិត្ត និងរាងកាយរបស់សមាជិកគ្រួសារនៃជនរងគ្រោះផ្ទាល់ពីស-២១ និងលក្ខណៈនៃរបួសដែលបណ្តាលមកពីការដឹងអំពីមរណភាពរបស់សាច់ញាតិ។ បន្ថែមពីលើការគូសបញ្ជាក់ភាពជាក់លាក់នៃទំនាក់ទំនងគ្រួសារនៅក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ លោកបណ្ឌិត ឈឹម បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ៤០% នៃប្រជាជនកម្ពុជាដែលមានអាយុលើសពី ១៨ ឆ្នាំបានជួបប្រទះ ឬជួបប្រទះរោគសញ្ញានៃភាពតានតឹងក្រោយការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ត។ គាត់បានពន្យល់ពីលទ្ធភាពនៃការចម្លងរបួសដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ (របួសបន្ទាប់បន្សំ) និងកត្តាលម្អិតដែលធ្វើអោយរបួសដូចជាភាពក្រីក្រ ទំនាក់ទំនងប្រចាំថ្ងៃជាមួយជនល្មើស ឬភាពមិនគ្រាប់គ្រាន់នៃសេវាសុខភាពផ្លូវចិត្ត។ លោកបណ្ឌិត ឈឹម បានលើកឡើងពីកត្តាសំខាន់ៗសម្រាប់ការព្យាបាលជនរងគ្រោះ ដូចជាការបង្ហាញការពិត យុត្តិធម៌ និងសមត្ថភាពក្នុងការអភ័យទោស។ លោក​បាន​អះអាង​ថា ការ​ព្យាបាល​ផ្លូវចិត្ត​ដល់​ជន​រង​គ្រោះ​អាស្រ័យ​លើ​ភាព​ស្មោះត្រង់ និង​ចិត្ត​ស្មោះ​ត្រង់​របស់​ជន​ជាប់​ចោទ និង​អតីត​មេដឹកនាំ​របប​កម្ពុជា​ប្រជាធិបតេយ្យ។

លោកបានវិភាគបន្ថែមអំពីតួនាទីរបស់ អ.វ.ត.ក ក្នុងការបន្ធូរបន្ថយការឈឺចាប់ផ្លូវចិត្តរបស់ជនរងគ្រោះ ដោយលើកហេតុផលថា សាលាក្តីអាចជួយផ្តល់យុត្តិធម៌ជានិមិត្តរូប និងបង្ហាញការពិត។ ទោះបីជាហានិភ័យនៃការជួបប្រទះនូវព្រឹត្តិការណ៍ដ៏តក់ស្លុតឡើងវិញត្រូវបានកើនឡើងដោយសាលាក្តីក៏ដោយ ប្រសិនបើជំនួយគ្រប់គ្រាន់ត្រូវបានផ្តល់ សាលាក្តីអាចជួយជនរងគ្រោះឱ្យប្រឈមមុខនឹងរបួសរបស់ពួកគេបាន។

កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី៦៤ )
សាស្ត្រាចារ្យ David Chandler

David Chandler គឺជាសាស្រ្តាចារ្យ Emeritus នៅសាកលវិទ្យាល័យ Monash និងទទួលបានសញ្ញាបត្រពីសាកលវិទ្យាល័យ Harvard, Yale និង Michigan ។

លោកបាននិពន្ធសៀវភៅជាច្រើនដែលទាក់ទងនឹងសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងស-២១ ហើយត្រូវបានកោះហៅជាអ្នកជំនាញក្នុងសំណុំរឿង ០០១។ ខុសពីករណីនោះ ដែលសាស្ត្រាចារ្យ ឆានល័រ បានផ្តល់សក្ខីកម្មយ៉ាងយូរទាក់ទងនឹងប្រតិបត្តិការប្រចាំថ្ងៃរបស់ស-២១។ សក្ខីកម្មរបស់គាត់នៅក្នុងសំណុំរឿង 002/01 ត្រូវបានស្វែងរកជាចម្បងជំនួសវិញសម្រាប់ការវិភាគលើគោលនយោបាយដែលបានបង្កើតឡើង ស-21 និងគោលបំណង និងមុខងារទូលំទូលាយនៃមជ្ឈមន្ទីរសន្តិសុខ (ជាពិសេស ស-២១) ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។

កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី៥៥ )
លោក ណាយ៉ាន់ ចាន់ដា

លោក Nayan Chanda អាយុ ៦៣ឆ្នាំ ជានាយកផ្នែកបោះពុម្ពនៅមជ្ឈមណ្ឌល Yale សម្រាប់សកលភាវូបនីយកម្ម បានផ្តល់សក្ខីកម្មជាអ្នកជំនាញលើបញ្ហាជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ដោយផ្តោតលើជម្លោះកម្ពុជា-វៀតណាមក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។

លោកបានពណ៌នាអំពីភាពមិនស៊ីសង្វាក់តំណពូជរវាងប្រទេសទាំងពីរ ដែលត្រូវបានកើនឡើងដោយវិវាទជុំវិញការបោះបង្គោលព្រំដែន ដែលគូរដំបូងដោយបារាំង និងក្រោយមកដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្មរបស់គាត់ លោក ណៃ ចាន់ដា បានគូសបញ្ជាក់អំពីជម្លោះ ប៉ុន្តែនៅពេលសួរថា តើជម្លោះប្រដាប់អាវុធមានរវាងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងវៀតណាម តាំងពីខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ រួចហើយឬអត់នោះ គាត់បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមិនមែនជាមេធាវីទេ ហើយមិនដឹងថាតើអ្នកណាម្នាក់កំណត់និយមន័យយ៉ាងដូចម្តេច? សង្គ្រាម... ប៉ុន្តែប្រសិនបើវាមានន័យថា រដ្ឋាភិបាលមួយត្រូវប្រកាសប្រាប់ពិភពលោកថា "យើងកំពុងមានសង្រ្គាម" នោះខ្ញុំគិតថាសង្រ្គាមបានចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងការប្រកាសពីទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី 31 ខែធ្នូឆ្នាំ ១៩៧៧ ។

កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២០ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២១ )
លោក​ ETCHESON Craig

សាស្ត្រាចារ្យ Craig Etcheson ត្រូវ​បានកោះហៅជាសាក្សីអ្នកជំនាញផ្តល់សក្ខីកម្មពីដំណើរការប្រព្រឹត្តិទៅនៃគោលនយោបាយគណ:បក្សកុម្មុយនីសកម្ពុជា។ អ្នកជំនាញ Craig Etcheson បានគូសបញ្ជាក់ពីរចនាសម្ព័ន្ធបក្សកុម្មុយនីសកម្ពុជាដោយកត់សំគាល់ថា គណកម្មាធិការមជ្ឈឹម​ជាអង្គមានអំណាចបំផុត និងគណកម្មាធិការអចិន្តៃ្រយ៏ដែលជាអង្គនិតិប្រតិបត្តិ ដែលគ្រប់គ្រងអំណាចទាំងមូលនៃរដ្ឋាភិបាល។

គាត់បានជម្រាបដល់អង្គជំនុំជម្រះថា អង្ការកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានរៀបចំឡើងជាអំណាចតាមលំដាប់ថ្នាក់យ៉ាងផ្តាច់ការ និងបក្សមជ្ឈឹមគ្រប់គ្រងអំណាចកណ្តាលលើការទំនាក់ទំនងនានា។​ គាត់បានពិព៏ណនាមនោគមវិជ្ជាកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យថា​ជាគោលការណ៏ មជ្ឈឹមបក្ស​ សមូហនិយម និង ភាពជាម្ចាស់នៃឯករាជ្យភាព។ អ្នកជំនាញ Craig Etcheson ក៏បានពិព៏ណនាពីមន្ទីរ ស២១ ថាជាផ្នែកទីពីរក្នុងអំណាចសាជីជ្រុងនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។​ គាត់បានបង្ហាញថា មន្ទីរ ស២១ ជាមន្ទីរសន្តិសុខមូយផ្លែកពីគេដោយយោងហេតុផលមួយចំនួន៖ វាមានអំណាចចាប់មនុស្សគ្រប់ដែនដីទាំងអស់, វាត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីកំទេចអ្នកដែលមានអំណាចឥទ្ធិពលមួយចំនួន វាមានបុគ្គលិកធ្វើការច្រើនបំផុត ចម្លើយសារភាពនិងនិតិវិធីសួរចម្លើយមានច្រើនលើសពីការបរិយាយ និងប្រធាននៃមន្ទីរនេះរាយការណ៏ដោយផ្ទាល់ដល់ថ្នាក់លើជាប្រចាំថ្ងៃ។

អ្នកជំនាញ Craig Etcheson បានពិព៏ណនាជនជាប់ចោទថាជា អ្នកមានដែលមានតែមួយ អ្នកបង្កើត អ្នកអភិវឌ្ឃន៏ និង ជាអ្នកបង្កើតស្ថាប័នលើវិធីសាស្ត្របង្កើតចម្លើយសារភាពដ៏លម្អិតដែលបានដកស្រង់តាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ។ គាត់លើកទល្ហីករថាការធ្វើវិសុទ្ធិកម្មត្រូវបានធ្វើឡើងដោយ គំនិតរបស់គណកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៏កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និង កម្លាំងជម្រុញពីឌុចផ្ទាល់។ គាត់បន្ថែមទៀតថា​ ជនជាប់ចោទ ជាអ្នកបង្ហាត់ជាចំបងនៃវិធីសាស្ត្រធ្វើទារុណកម្ម។

កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី១៦ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី១៨ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី១៩ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២១ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២២ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២៣ )

Pagination